Warmtepompen en voldoende verwarming: wat u als eigenaar moet weten

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen is in volle gang in Nederland. Warmtepompen zijn daarvan een centraal onderdeel, aangezien ze in staat zijn om een woning te verwarmen zonder aardgas te gebruiken. Toch melden steeds meer eigenaren dat hun warmtepomp het huis niet warm genoeg krijgt, vooral in koude winters of in oude woningen. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg over waarom dit gebeurt en wat er kan worden gedaan om ervoor te zorgen dat een warmtepomp efficiënt en comfortabel werkt.

Inleiding

Het kiezen voor een warmtepomp is een investering in duurzaamheid en energiezuinigheid. Echter, zoals duidelijk blijkt uit diverse rapportages en praktische ervaringen, is niet elke woning automatisch geschikt voor een warmtepomp. De meeste problemen ontstaan wanneer de woning niet voldoende is geïsoleerd of wanneer het afgiftesysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming) niet afgestemd is op lagetemperatuurverwarming. Bovendien speelt het type warmtepomp zelf een rol in het succes van de installatie. In dit artikel worden deze factoren nader toegelicht, op basis van betrouwbare informatie uit meerdere bronnen.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) trekt en deze overbrengt naar een woning. Het werkt op basis van het principe van een koelkast, maar in omgekeerde richting. In de winter trekt de warmtepomp warmte uit de buitenlucht of grond en gebruikt deze om de woning te verwarmen. In de zomer kan het systeem ook als koelsysteem werken.

Er zijn twee hoofdtype warmtepompen:

Volledig elektrische warmtepompen die volledig op lagetemperatuurverwarming werken.
Hybride warmtepompen die een warmtepomp combineren met een cv-ketel of elektrische verwarmingselementen.

De efficiëntie van een warmtepomp hangt sterk af van de temperatuur die het systeem moet bereiken. Hoe hoger de gewenste temperatuur, hoe lager het rendement van de warmtepomp.

Waarom krijgt een warmtepomp het huis niet warm?

Er zijn meerdere redenen waarom een warmtepomp het huis niet warm genoeg kan krijgen. Deze redenen zijn niet altijd duidelijk aan de oppervlakte, maar hebben te maken met de thermische eigenschappen van de woning en het afgiftesysteem.

1. Slechte isolatie

Een van de meest voorkomende oorzaken is slechte of onvoldoende isolatie. Warmtepompen werken op lage temperaturen van het verwarmingswater, meestal tussen 30 en 55 graden Celsius. Bij een cv-ketel is het verwarmingswater vaak 70 tot 90 graden. Bij een warmtepomp is er dus minder warmte beschikbaar in het systeem. Als de woning niet goed geïsoleerd is, verdwijnt die warmte snel naar buiten. De warmtepomp moet dan harder werken en verbruikt meer energie, wat leidt tot hogere kosten en minder comfort.

Volgens een enquête van Radar, verwerkt door NPO Radio 1, is 20% van de eigenaars ontevreden over hun warmtepomp. Een belangrijk deel van deze klachten gaat over onvoldoende verwarming. Mariken Stolk van Milieu Centraal verklaart dat het vaak komt door onvoldoende isolatie of een afgiftesysteem dat niet geschikt is voor lagetemperatuurverwarming.

Een woning met energielabel B (goede isolatie van dak, vloer en gevel en HR++ glas) is over het algemeen geschikt voor een warmtepomp. Dit betekent dat er voldoende warmte in het huis blijft zodat de warmtepomp efficiënt kan werken.

2. Onjuist afgiftesysteem

Het afgiftesysteem speelt een cruciale rol bij het succes van een warmtepomp. Bij lagetemperatuurverwarming is het belangrijk dat het systeem langzaam en continu warmte afgeeft. Radiatoren die zijn ontworpen voor een cv-ketel met hoge watertemperaturen zijn vaak niet geschikt voor een warmtepomp. Ze kunnen dan niet voldoende warmte afgeven bij lagere temperaturen.

Een geschikt afgiftesysteem voor lagetemperatuurverwarming kan bijvoorbeeld bestaan uit:

Vloerverwarming, die een groter oppervlak heeft om warmte af te geven.
Radiatoren met een groter oppervlak, zoals dubbele of drievoudige radiatoren.
Luchtverwarmingssystemen, waarbij warme lucht via luchtspleten of ventilatoren wordt verdeeld.

Als het afgiftesysteem niet afgestemd is op lagetemperatuurverwarming, kan het gebeuren dat het huis niet warm genoeg wordt, ook al werkt de warmtepomp normaal. In dat geval is het vaak nodig om het afgiftesysteem aan te passen voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

3. Onvoldoende ruimte of ongeschikte locatie

De installatie van een warmtepomp vereist ook voldoende ruimte zowel binnen als buiten de woning. Voor volledig elektrische warmtepompen is een boilervat nodig om warm water op te slaan. Dit vat kan ruimte innemen in een kelder of technische ruimte. Hybride warmtepompen hebben deze boilervaten niet nodig, wat in sommige situaties een voordeel is.

Daarnaast moet het buitendeel van de warmtepomp op een geschikte plek geplaatst worden. Dit deel maakt gebruik van ventilatoren en produceert geluid, dat niet harder mag zijn dan 40 dB bij de erfgrens. Dit is gelijk aan het geluid van lichte regen. Het buitendeel moet daarom op voldoende afstand van buurvrijstand of huizen worden geplaatst.

In oudere huizen, waar ruimte vaak beperkt is en waar de constructie niet is afgestemd op moderne verwarmingssystemen, kan het installeren van een warmtepomp extra uitdagingen opleveren.

4. Onvoldoende elektriciteitscapaciteit

Een warmtepomp is een elektrisch apparaat en vereist dus een voldoende grote elektriciteitsaansluiting. De meeste huizen hebben een standaard aansluiting van 3x16 A, wat onvoldoende is voor een warmtepomp. In de meeste gevallen is een upgrade naar 3x40 A of zelfs 3x63 A nodig, afhankelijk van de vermogenscapaciteit van de warmtepomp.

Een onvoldoende elektriciteitsaansluiting kan leiden tot:

Overbelasting van de meterkast.
Verhoogde risico’s op kortsluiting of oververhitting.
Beperkte efficiëntie van de warmtepomp.

Het is daarom belangrijk om vooraf te controleren of de elektriciteitsaansluiting geschikt is voor de gewenste warmtepomp. Dit kan meestal worden beoordeeld door een elektricien of installateur.

5. Tijdelijke of extreme koudte

Warmtepompen werken doorgaans tot temperaturen van ongeveer -15°C. Bij temperaturen lager dan -15°C moet het systeem vaak overschakelen op elektrische verwarmingselementen, die minder efficiënt werken. In extreem koude winters, bijvoorbeeld bij temperaturen onder -20°C, kunnen warmtepompen in sommige huizen tot 120-150 kWh per dag verbruiken, zonder dat het huis voldoende wordt verwarmd.

Deze situaties zijn zeldzaam, maar kunnen voorkomen in de meest extreme winters. In dergelijke gevallen is een hybride warmtepomp vaak een betere keuze, omdat die als back-up een cv-ketel of elektrische verwarming kan gebruiken.

Wat zijn de oplossingen?

Als een warmtepomp het huis niet warm genoeg krijgt, zijn er meerdere maatregelen die kunnen worden genomen om de situatie te verbeteren.

1. Verbeterde isolatie

Een van de meest effectieve maatregelen is het verbeteren van de isolatie. Dit betreft:

Dakisolatie: dikker maken tot minimaal 20 cm.
Vloerisolatie, vooral in kelders of op grondvloeren.
Gevelisolatie, met dubbele of drievoudige isolatieslagen.
Dubbel of drievoudig glas, met HR++ of HR+++ eigenschappen.

Een woning met energielabel B of beter is over het algemeen geschikt voor een warmtepomp. Verbeterde isolatie zorgt ervoor dat minder warmte verloren gaat, waardoor de warmtepomp efficiënter werkt.

2. Aanpassing van het afgiftesysteem

Als het afgiftesysteem niet geschikt is voor lagetemperatuurverwarming, kan het noodzakelijk zijn om het te vervangen of aan te passen. Mogelijke maatregelen zijn:

Installatie van vloerverwarming.
Vervanging van radiatoren door grotere of dubbele modellen.
Gebruik van een luchtverwarmingssysteem.

Deze aanpassingen zorgen ervoor dat het systeem in staat is om voldoende warmte af te geven bij lagere watertemperaturen.

3. Keuze van een hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een cv-ketel of elektrische verwarming. Dit zorgt ervoor dat de woning altijd voldoende wordt verwarmd, ook in extreem koude weken. Het nadeel is dat het minder energiezuinig is dan een volledig elektrische warmtepomp.

Hybride warmtepompen zijn bijzonder geschikt voor huizen die niet volledig zijn gerenoveerd of die niet voldoen aan de eisen voor lagetemperatuurverwarming.

4. Elektriciteitsaansluiting upgraden

Als de elektriciteitsaansluiting niet voldoet aan de eisen van de warmtepomp, is het noodzakelijk om dit aan te passen. Dit vereist een afspraak met een elektricien en een eventuele upgrade van de aansluiting bij de netbeheerder.

Conclusie

De keuze voor een warmtepomp is een verantwoordelijke en duurzame investering, maar het is niet geschikt voor elke woning. Als een warmtepomp het huis niet warm genoeg krijgt, zijn er meerdere mogelijke oorzaken, waaronder onvoldoende isolatie, een ongeschikt afgiftesysteem of onvoldoende elektriciteitsaansluiting. Het is daarom belangrijk om vooraf te beoordelen of een woning geschikt is voor een warmtepomp, en eventuele verbeteringen aan te brengen voordat het systeem wordt geïnstalleerd.

Een warmtepomp werkt efficiënt in een goed geïsoleerde woning met een afgiftesysteem dat is afgestemd op lagetemperatuurverwarming. In oude huizen of huizen zonder voldoende isolatie kan het noodzakelijk zijn om eerst thermische verbeteringen aan te brengen of te kiezen voor een hybride oplossing.

Bronnen

huis
en