Glycol bijvullen bij warmtepompen: Handleiding voor controle, bijvulling en systeemoptimalisatie

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Voor eigenaren van warmtepompsystemen is het onderhoud van het glycolniveau een cruciale taak. Glycol speelt een essentiële rol in het voorkomen van bevriezing in het bronsysteem, maar heeft ook een lichte invloed op het rendement van de warmtepomp. Het bijvullen en controleren van glycol moet zorgvuldig en op de juiste manier worden gedaan, zowel voor efficiëntie als voor de duurzaamheid van het systeem.

In dit artikel leggen we de technische aspecten van glycol bijvullen uit, geven we aanbevolen tools en methoden, en tonen we hoe je dit proces kunt optimaliseren voor zowel beginners als ervaren eigenaren of installateurs.

Wat is glycol en waarom is het nodig?

Glycol is een antivriesmiddel dat goed mengbaar is met water. Het wordt toegevoegd aan het water in het bronsysteem van een warmtepomp om bevriezing te voorkomen. Er zijn twee soorten glycol die vaak worden gebruikt:

MEG (Mono Ethyleen Glycol)
MPG (Mono Propyleen Glycol)

Volgens de leveranciers en experts zoals Anders Verwarmen en Onderhouddoejezo.nl is MEG meestal de voorkeur genietende keuze in de meeste toepassingen, ook al zijn er enkele warmtepompfabrikanten die expliciet een type glycol schrijven in hun specificaties.

De toevoeging van glycol heeft als gevolg dat de warmteoverdracht iets minder efficiënt wordt en de circulatiepomp iets meer weerstand moet overwinnen. Deze verliezen zijn echter minimaal en worden ruimschoots gecompenseerd door de voorkoming van beschadigingen aan het systeem door bevriezing.

Hoe werkt glycol in een warmtepompsysteem?

Een warmtepompsysteem maakt gebruik van een glycol-watermengsel in de bron om continu warmte te kunnen opwekken. Afhankelijk van het type warmtepomp (lucht-water, bodem-water of water-water) kan de bron op verschillende manieren bevriezen, bijvoorbeeld door te lage buitentemperaturen of storingen in de circulatiepomp.

Zonder glycol kan het water in de bronvloeistof bevriezen, wat leidt tot lekkage of fysieke schade aan de leidingen en componenten. Glycol vermindert het vriespunt van het mengsel en zorgt zo voor een betrouwbaarere werking in ijskoude omstandigheden.

Voordelen en nadelen van glycol bijvullen

Voordelen:

Bevriezingsbescherming: Glycol voorkomt dat het bronsysteem bevriest bij lage temperaturen.
Corrosiebestendigheid: Glycol-mengsels zijn meestal geformuleerd met additieven die corrosie verlagen.
Lange levensduur van het systeem: Tijdens de winterperiode kan een bevroren bronsysteem leiden tot dure reparaties. Glycol voorkomt dit.

Nadelen:

Verlaagd rendement: Glycol vermindert de warmteoverdracht iets. Volgens bronnen zoals Warmtepomp-weetjes.nl is dit effect echter klein vergeleken met de risico’s bij een bevroren systeem.
Hoogere viscositeit: Bij lage temperaturen kan glycol het water iets dikker maken, wat de circulatiepomp iets meer moet doen.
Niet geschikt voor automatische ontluchters: In de bronleiding is het aanbevolen om geen automatische ontluchters te gebruiken, aangezien glycol bij lage druk kristalvorming kan veroorzaken, met name in de naaldafsluiters.

Tools en kits voor glycol bijvullen

1. Glycol Vulset

Een complete Glycol Vulset, zoals beschreven in de documentatie van Onderhouddoejezo.nl, bevat alle benodigde gereedschappen voor het bijvullen en controleren van het glycolniveau:

Refractometer: Voor het nauwkeurig meten van de glycolconcentratie in het water.
Vulpomp: Handmatige vulpomp met een capaciteit van 20 ml per slag en een maximumdruk van 30 bar.
3-liter reservoir: Voor eenvoudig en snelle bijvulling.
Gardena-koppelingen: Voor makkelijke aansluiting op kraantjes.

Deze vulset is geschikt voor zowel propyleenglycol als ethyleenglycol, waardoor het geschikt is voor de meeste warmtepomp- en zonneboilersystemen.

Stappenplan voor het bijvullen van glycol

1. Voorbereiding

Zorg dat je de juiste glycol hebt. Raadpleeg de handleiding van je warmtepomp of neem contact op met de leverancier om te bepalen welk type en welke concentratie het best is.
Controleer of het systeem al glycol bevat. Gebruik een refractometer om de concentratie te meten.
Verzamel de benodigde tools, zoals een vulpomp, slangen en afsluiters.

2. Aansluiting en bijmengen

Monteer drie afsluiters (A, B en C) in het systeem:
- Afsluiter B dicht zetten.
- Afsluiters A en C verbinden met slangen en een pompje.
- Vul het systeem via deze verbinding met glycol.
Alternatief kun je een vulsysteem gebruiken zoals het bekende "SOLAR Vulsysteem", dat vaak verkrijgbaar is bij leveranciers van zonwarmtewisselaars.

3. Controle en kalibratie

Gebruik een refractometer om na het bijvullen de glycolconcentratie te bepalen.
Kalibreer de refractometer indien nodig om de nauwkeurigheid te garanderen.
Zorg dat het glycolmengsel voldoende beschermd is tegen bevriezing (meestal 25-30% glycol is aanbevolen, afhankelijk van de temperatuur in de regio).

Ontluchten van het systeem

Na het bijvullen is het essentieel om het systeem goed te ontluchten. Luchtbellen kunnen de circulatie verstoren en leiden tot inefficiëntie of storingen. Hieronder vind je een stapsgewijze handleiding:

Schakel de tapwaterfunctie van de warmtepomp uit om het binnenkomen van lucht te voorkomen.
Sluit een vulslang aan op een kraan en bevestig deze aan het systeem. Zorg voor een stevige aansluiting.
Open de kraan langzaam om water met glycol door het systeem te laten stromen.
Luister naar borrelende geluiden, die aangeven dat lucht aanwezig is. Deze verminderen naarmate de lucht uit het systeem verdwijnt.
Controleer regelmatig of er nog lucht is in de leidingen, bijvoorbeeld dichtbij radiatoren of de pomp.
Sluit de kraan en verwijder voorzichtig de vulslang om lekken te voorkomen.
Start de warmtepomp weer op en activeer eventueel de tapwaterfunctie.
Monitor gedurende de eerste uren of het systeem efficiënt werkt, wat aangeeft dat het ontluchten succesvol is verlopen.

Automatisch bijvullen en monitoring

Voor professionals en ervaren eigenaren is het mogelijk om een automatisch vulsysteem in te bouwen. Dit type systeem maakt gebruik van een expansievat en kan gekoppeld worden aan een kWh-meter of slimme sensoren voor nauwkeurige monitoring.

Automatisch bijvullen is vooral handig voor grotere installaties of voor eigenaren die weinig tijd hebben om regelmatig het glycolniveau te controleren. Het biedt bovendien de voordelen van:

Continu niveaubeheer
Precieze glycolconcentratie
Minder manueel onderhoud
Minder risico op bevriezing of tekort aan glycol

Let op: Bij automatische ontluchters in de bronleiding is extra voorzichtigheid nodig, aangezien glycol bij lage druk kristalvorming kan veroorzaken.

Uitvoering door professionals

Hoewel het bijvullen van glycol in theorie een zelfstandige taak is, is het aan te raden om deze werkzaamheden uit te voeren door een geaccrediteerde installateur, vooral bij het eerste bijvullen of bij het gebruik van complexere systeemtypen.

Professionals hebben:

De juiste tools en kennis van het type glycol dat geschikt is voor jouw warmtepomp
De ervaring met automatische ontluchers en expansievaten
De mogelijkheid om het systeem correct te ontluchten en te testen

Bij twijfel over de juiste samenstelling van glycol of over het proces zelf, raadpleeg dan de handleiding van je warmtepomp of neem contact op met een professional.

Documentatie en onderhoudslogboek

Het is belangrijk om alle activiteiten rondom het bijvullen van glycol te documenteren. Dit helpt bij het bijhouden van het onderhoudsplan en zorgt voor transparantie bij eventuele vervolgonderhoud of inspecties.

Een onderhoudslogboek kan de volgende gegevens bevatten:

Datum en tijdstip van het bijvullen
Type en hoeveelheid glycol gebruikt
Resultaten van de refractometermeting
Eventuele problemen tijdens het proces
Aanbevelingen voor vervolgstappen

Daarnaast is het aan te raden om eventuele automatische systemen (zoals slimme sensoren of kwh-meters) te koppelen aan een digitale monitoringoplossing. Dit biedt real-time inzicht in het glycolniveau en andere systeemparameters.

Conclusie

Glycol bijvullen in een warmtepompsysteem is een essentieel onderhoudsactiviteit dat zorgt voor een betere werking en langer systeemlevensduur. Het voorkomt bevriezing in de bron en zorgt voor een optimale warmteoverdracht, hoewel het rendement iets lager is dan bij zuiver water.

Het proces vereist een aantal technische stappen, zoals het gebruiken van een refractometer, het correct opstellen van afsluiters, en het ontluchten van het systeem. Voor een professionele en betrouwbare uitvoering is het verstandig om contact op te nemen met een installateur, vooral bij het eerste bijvullen of bij complexere systemen.

Voor eigenaren die dit zelf willen doen, zijn er tools beschikbaar zoals glycol vulsets en vulsystemen die het proces vergemakkelijken. Door het proces goed te documenteren en te volgen, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp efficiënt en duurzaam blijft werken.

Bronnen

val
glycolic