Laag rendement en hoge stroomverbruik bij Daikin Altherma warmtepomp: analyses en aanbevelingen

Inleiding

Lucht-water warmtepompen (LWP) worden steeds vaker ingezet als duurzame oplossing voor de verwarming van woningen en het verwarmen van tapwater. Eén van de bekendere merken op de markt is Daikin, met hun Altherma reeks. Toch zijn gebruikers ervan soms teleurgesteld in het werkelijke rendement en energieverbruik van hun installatie. In deze artikel geven we een overzicht van een geval waarin een Daikin Altherma EHBX08C3V + ERLQ006CV3 6 kW warmtepomp bleek te werken, maar met een te lage COP (Coefficient of Performance) en een te hoog stroomverbruik. We analyseren de problemen die zijn opgetreden, de oplossingspogingen van de fabrikant en installateur, en geven aanbevelingen voor een efficiëntere werking van dergelijke systemen.

Probleemstelling: Laag rendement en hoge stroomverbruik

In januari 2016 werd in een woning een Daikin Altherma EHBX08C3V + ERLQ006CV3 6 kW lucht/water warmtepomp geïnstalleerd. De installatie was bedoeld om in de zomer het tapwater te verwarmen en het huis te koelen, terwijl de warmtepomp in de winter als backup diende voor een houtkachel. De installatie was ontworpen door een installateur in samenwerking met Daikin. Echter, na de installatie bleek dat er zowel bij het ontwerp als bij de installatie aanzienlijke fouten waren gemaakt.

Hoewel de installatie tegen december 2016 technisch gezien goed leek te functioneren, bleven twee serieuze problemen onopgelost: het hoge stroomverbruik en het lage rendement van de warmtepomp. Deze problemen bleken niet te liggen bij de technische werking van de warmtepomp zelf, maar bij de manier waarop de installatie was ingericht en geregeld.

Analyse van de meetresultaten

Op 21 februari 2017 kwamen de meetresultaten binnen van een meting die Daikin had uitgevoerd via een laptop die was aangesloten op de binnenunit van de warmtepomp. Uit deze meting bleek dat de warmtepomp technisch gezien correct functioneerde. Echter, de COP (rendementsfactor) was relatief laag, wat volgens Daikin te verklaren was door de opzet van de gehele installatie.

De meetresultaten wezen erop dat de warmtepomp niet in staat was om efficiënt te werken onder de huidige omstandigheden. De COP voor de CV-bedrijf bleek rond de 3 te liggen, en voor tapwater rond de 2. Dit is ver onder de verwachtingen van de gebruiker, die verwachtte dat een warmtepomp een COP van 4 of hoger zou behalen onder optimale omstandigheden.

Daikin stelde een aantal aanbevelingen op om de werking van de warmtepomp zo zuinig mogelijk te maken:

• Op CV-bedrijf instellen op weersafhankelijke regeling
• Zo laag mogelijke aanvoerwatertemperaturen
• Regeling instellen op “langzaam” met een dT van 5K

Deze aanbevelingen werden geïmplementeerd, maar het resultaat was teleurstellend. De warmtepomp bleef met een laag rendement werken. De dT (temperatuurverschil) was oorspronkelijk ingesteld op 10K voor verwarmen en 5K voor koelen, maar na het aanpassen naar 5K voor verwarmen bleef de COP laag.

Problemen in de regeltechniek en communicatie

De gebruiker van de warmtepomp stelde de installateur in gebreke, aangezien de installatie door Daikin had meegewerkt. Het verzoek was gericht op een bespreking bij de woning met deskundigen van Daikin en de installateur om de volgende zaken te bespreken:

• De te lage COP meetresultaten
• Het te hoge stroomverbruik van de warmtepomp
• De benodigde aanpassingen om deze problemen op te lossen

Op 10 maart 2017 vond dit gesprek plaats, waarbij een productspecialist van Daikin en de installateur aanwezig waren. Echter, de oplossing bleef uit. De gebruiker bleef geconfronteerd met technische problemen en een gebrek aan duidelijke communicatie vanuit Daikin.

Een van de belangrijkste bevindingen uit de verdere analyse was dat de warmtepomp op sommige momenten veel korte acties (aan/uit) uitvoerde. Dit is schadelijk voor het rendement, omdat het de efficiëntie van de warmtepomp aantast. De gebruiker stuurde zijn loggegevens van temperaturen, klepstanden en verbruik naar Daikin en Siemens voor analyse. Siemens reageerde snel en deelde de analyse, terwijl Daikin langzaam reageerde.

Oorzaak van het lage rendement bij tapwaterverwarming

In december 2017 werd de productmanager van Daikin Altherma langs gebeld. Hij verklaarde dat de oorzaak van het lage rendement bij tapwaterverwarming lag in de documentatie. De capaciteitstabellen die normaal beschikbaar zijn, geven alleen informatie over de COP voor CV-verwarming. Voor tapwaterverwarming is de COP niet vermeld in de gebruikelijke documentatie, maar alleen op de keuringscertificaten. Voor deze warmtepomp was de COP voor tapwaterverwarming 2,16.

De gebruiker concludeerde dat het lage rendement niet louter technisch was, maar ook een gevolg van de regelgeving in Nederland. In Europa zijn de regels voor tapwaterverwarming met warmtepompen land-afhankelijk. In Nederland zijn de regels sterk gereguleerd en verouderd, wat leidt tot een slechtere werking van warmtepompen voor tapwaterverwarming. Dit betekent dat de werkelijke efficiëntie van warmtepompen voor tapwaterverwarming in Nederland aanzienlijk lager is dan het theoretisch mogelijk is.

Aanbevelingen voor efficiëntere werking

Op basis van de ervaringen en analyses zijn er een aantal aanbevelingen die gebruikers kunnen overwegen om de werking van hun warmtepomp te optimaliseren:

1. Gebruik van weersafhankelijke regeling

Weersafhankelijke regeling is essentieel om de warmtepomp zo efficiënt mogelijk te laten werken. Deze regeling past de verwarming aan op basis van de buitentemperatuur, zodat er geen onnodig energie verloren gaat. Door de warmtepomp alleen te laten werken wanneer het nodig is, kan het stroomverbruik worden beperkt.

2. Laag aanvoerwater

Het aanvoerwater moet zo laag mogelijk ingesteld worden om het rendement te verhogen. Hoog aanvoerwater leidt tot hogere energiekosten, omdat de warmtepomp harder moet werken om het water op temperatuur te brengen.

3. Langzaam werken met een dT van 5K

De dT (temperatuurverschil) moet zo laag mogelijk ingesteld worden. Voor verwarmen is een dT van 5K aan te raden. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp niet te vaak aanslaat en uitvalt, wat het rendement negatief beïnvloedt.

4. Verwijdering van lucht in het systeem

Lucht in het systeem kan de werking van de warmtepomp verstoorden. Het is daarom belangrijk om regelmatig te controleren of er lucht aanwezig is in het systeem en deze eventueel te verwijderen.

5. Goede isolatie van de installatie

Een goed geïsoleerde installatie zorgt ervoor dat minder warmte verloren gaat, wat het rendement verbetert. De gebruiker ontdekte dat de buitenunit slechts ongeveer 10 cm van de grond stond. Het advies was om deze op 20 cm hoogte te plaatsen om problemen met sneeuw en vocht te voorkomen.

6. Software-update

De gebruiker adviseerde Daikin om de problemen met de warmtepomp te verhelpen via een software-update. Een software-update kan het gedrag van de warmtepomp aanpassen, zodat het rendement verbeterd wordt zonder fysieke aanpassingen aan de installatie.

Communicatieproblemen met de fabrikant en installateurs

Een van de grootste problemen tijdens het oplossen van de problemen met de warmtepomp was het gebrek aan duidelijke communicatie vanuit Daikin. De gebruiker stuurde meerdere malen zijn meetresultaten en analyses, maar kreeg vaak weinig of geen reactie. Dit leidde tot vertragingen en frustratie. De gebruiker concludeerde dat het probleem niet alleen technisch was, maar ook een kwestie van professionaliteit en klantenservice.

Daikin reageerde uiteindelijk met een uitgebreide analyse en een voorstel om de warmtepomp te optimaliseren. Een van de voorgestelde oplossingen was om de secundaire zone van de CV-verwarming te gebruiken voor het verwarmen van tapwater. Dit was een creatieve oplossing, maar uitvoeringstechnisch en operationeel gezien niet zonder problemen.

De gebruiker concludeerde dat het probleem met de warmtepomp niet uniek was, maar dat het waarschijnlijk een marktprobleem was. Hij was ervan overtuigd dat veel warmtepompen van Daikin in Nederland hetzelfde probleem kenden, wat betekent dat het probleem niet alleen bij zijn installatie lag, maar bij de productie en configuratie van de warmtepompen zelf.

Conclusie

De ervaring met de Daikin Altherma warmtepomp toont aan dat het kiezen van een warmtepomp niet alleen draait om het technische product, maar ook om de installatie, regeltechniek, documentatie en communicatie met de fabrikant en installateur. Hoewel de warmtepomp technisch gezien goed functioneerde, bleek het rendement en stroomverbruik niet aan de verwachtingen te voldoen. De problemen bleken voornamelijk te liggen in de manier waarop de installatie was ingericht, en in de regelgeving in Nederland.

Voor gebruikers van warmtepompen is het van belang om aandacht te besteden aan de regeltechniek, de aanvoerwater temperaturen en de dT-instellingen. Ook is het belangrijk om te controleren of de installatie goed is geïsoleerd en luchtvrij. Verder is het aan te raden om goed contact te houden met de installateur en fabrikant om eventuele problemen snel te kunnen opsporen en op te lossen.

Deze ervaring benadrukt ook de noodzaak voor de fabrikant om de documentatie en software van warmtepompen te verbeteren, zodat gebruikers beter in staat zijn om hun systeem efficiënt te laten werken. In dit geval zou een software-update of een aanpassing van de regelgeving al veel hebben kunnen oplossen.

Bronnen

1. Laag rendement Daikin warmtepomp