Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp: een duidelijke gids voor woningeigenaren en professionals

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Het stroomverbruik van een warmtepomp is een cruciale parameter bij de evaluatie van de energie-efficiëntie en de kosten van duurzame verwarming. Voor woningeigenaren en professionals in de bouwsector is het belangrijk om dit verbruik zorgvuldig te berekenen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de methoden en factoren die van invloed zijn op het stroomverbruik van een warmtepomp. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen worden verschillende berekeningsmodellen besproken, evenals mogelijke maatregelen om het stroomverbruik te verlagen.

Wat is het stroomverbruik van een warmtepomp?

Het stroomverbruik van een warmtepomp varieert afhankelijk van het type systeem, de isolatie van de woning, de seizoensprestatiefactor (SPF) of COP (Coefficient of Performance) en het aantal uren dat het systeem in gebruik is. In de meeste gevallen ligt het stroomverbruik van een warmtepomp tussen 2000 en 5000 kWh per jaar, afhankelijk van of het een hybride of volledig elektrische warmtepomp betreft.

Hybride versus volledig elektrische warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele verwarmingsketel of boiler. Deze oplossing is efficiënter in koudere maanden, waarin de warmtepomp niet optimaal werkt. Het stroomverbruik van een hybride warmtepomp is gemiddeld lager dan dat van een volledig elektrische warmtepomp. Bronnen geven aan dat een hybride warmtepomp gemiddeld tussen de 1500 en 2500 kWh per jaar verbruikt, afhankelijk van het systeem en de toepassing.

Een volledig elektrische warmtepomp, ook wel aangeduid als full-electric, gebruikt geen gas en haalt alle energie uit de lucht, grond of water. Deze systemen zijn duurzamer in de langere termijn, maar verbruiken gemiddeld meer stroom. Volgens meerdere bronnen ligt het stroomverbruik van een full-electric warmtepomp tussen 3000 en 5000 kWh per jaar.

Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Er zijn verschillende manieren om het stroomverbruik van een warmtepomp te schatten. De meest gebruikte methode is het gebruik van de COP of SPF, waarbij het thermische vermogen en het aantal bedrijfsuren in rekening worden gebracht.

Formule 1: Gebruik van de seizoensprestatiefactor (SPF)

Een van de meest betrouwbare manieren om het stroomverbruik van een warmtepomp te berekenen is door gebruik te maken van de seizoensprestatiefactor (SPF). Deze waarde geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp werkt over het hele jaar, rekening houdend met seizoensgebonden variaties in temperatuur en warmtebehoefte.

De formule om het stroomverbruik te berekenen is als volgt:

Stroomverbruik = (Thermisch vermogen / SPF) × Bedrijfsuren per jaar

Een voorbeeld: Een warmtepomp met een thermisch vermogen van 10 kW en een SPF van 4,0 die 2000 uren per jaar draait, verbruikt:

10 kW / 4,0 × 2000 = 5000 kWh per jaar.

Formule 2: Gebruik van het huidige gasverbruik

Een alternatieve methode is het gebruik van het huidige gasverbruik van de woning. Deze methode is handig voor woningeigenaren die overwegen om te overstappen van een gaswarmtepomp naar een elektrische warmtepomp.

De formule is:

Stroomverbruik = (Gasverbruik in m³ per jaar × 10) / COP

Een voorbeeld: Als een woning 1500 m³ gas per jaar verbruikt en de COP van de warmtepomp 3 is:

(1500 × 10) / 3 = 5000 kWh per jaar.

Formule 3: Eenvoudige stroomverbruikberekening

Een derde methode is eenvoudigweg het vermenigvuldigen van het gemiddelde stroomverbruik per jaar met de huidige stroomprijs. Deze methode is vooral handig voor een globale schatting van de jaarlijkse kosten.

Voorbeeld: Een hybride warmtepomp verbruikt gemiddeld 2000 kWh per jaar. Bij een stroomprijs van € 0,27 per kWh zijn de jaarlijkse kosten:

2000 × € 0,27 = € 540,- per jaar.

Voor een full-electric warmtepomp die 4000 kWh per jaar verbruikt:

4000 × € 0,27 = € 1.080,- per jaar.

Factoren die het stroomverbruik beïnvloeden

Het stroomverbruik van een warmtepomp is geen statische waarde, maar hangt af van meerdere variabelen. Hieronder worden de belangrijkste factoren besproken die een rol spelen in het stroomverbruik van een warmtepomp.

1. Type warmtepomp

Zoals hierboven besproken, beïnvloedt het type warmtepomp (hybride of full-electric) sterk het stroomverbruik. Een hybride warmtepomp heeft minder stroom nodig, omdat het in koudere maanden op een traditionele verwarmingssysteem kan terugvallen. Een volledig elektrische warmtepomp heeft daarentegen altijd stroom nodig, wat het totaalverbruik hoger maakt.

2. Seizoensprestatiefactor (SPF) of COP

De SPF of COP is een maat voor de efficiëntie van een warmtepomp. Hoe hoger deze waarde, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Een SPF van 4 betekent bijvoorbeeld dat de warmtepomp 4 kWh warmte produceert per 1 kWh stroom.

Het SPF of COP hangt ook af van de installatieomstandigheden en de kwaliteit van het systeem. Een warmtepomp met een hogere SPF of COP zal dus minder stroom verbruiken voor hetzelfde warmteoutput.

3. Warmtebehoefte van de woning

De warmtebehoefte van een woning is een belangrijke factor bij het bepalen van het stroomverbruik. Hoe groter de warmtebehoefte, hoe hoger het stroomverbruik van de warmtepomp. De warmtebehoefte is afhankelijk van de grootte van de woning, het isolatiegehalte en het aantal inwoners.

4. Isolatie van de woning

Een goed geïsoleerde woning heeft minder warmtebehoefte, wat leidt tot een lager stroomverbruik. Een woning met slechte isolatie verliest meer warmte, waardoor de warmtepomp vaker moet aanslaan en meer stroom verbruikt.

5. Thermostaatinstellingen

De ingestelde kamertemperatuur heeft ook invloed op het stroomverbruik. Hoe hoger de ingestelde temperatuur, hoe harder de warmtepomp moet werken, wat leidt tot een hoger stroomverbruik. Het is daarom verstandig om de thermostaat op een redelijke temperatuur (zoals 19°C of 20°C) in te stellen.

6. Tijdsgebonden gebruik

Het gebruik van slimme thermostaten of automatische verwarmingsplannen kan het stroomverbruik beïnvloeden. Door de verwarming alleen aan te zetten wanneer het nodig is, kan het stroomverbruik flink worden verlaagd.

Tips om het stroomverbruik van een warmtepomp te verlagen

Omdat het stroomverbruik van een warmtepomp een belangrijke factor is bij de totale energiekosten, is het verstandig om maatregelen te nemen om dit te verlagen. Hieronder worden enkele aanbevolen maatregelen opgenoemd die kunnen bijdragen aan een lager stroomverbruik.

1. Goede isolatie

Goede isolatie is essentieel voor het verlagen van het stroomverbruik van een warmtepomp. Door de woning goed te isoleren, wordt minder warmte verloren, waardoor de warmtepomp minder vaak hoeft te werken. Belangrijke isolatiepunten zijn de daken, muren, ramen en vloeren.

2. Slimme thermostaten

Het gebruik van slimme thermostaten helpt bij het optimaliseren van het gebruik van de warmtepomp. Deze thermostaten kunnen automatisch de verwarming uitzetten wanneer het niet nodig is, bijvoorbeeld in slaapkamers tijdens de nacht of in ongebruikte kamers.

3. Lage temperatuur verwarming

Het gebruik van een verwarmingssysteem dat lage temperatuur kan leveren, zoals vloerverwarming, is gunstig voor de efficiëntie van de warmtepomp. Omdat vloerverwarming op lagere temperaturen werkt, is minder energie nodig om de gewenste kamertemperatuur te bereiken.

4. Optimalisatie van de COP

Een hoge COP of SPF van de warmtepomp is gunstig voor het stroomverbruik. Het is daarom verstandig om een warmtepomp met een hoge COP te kiezen, die efficiënter werkt en dus minder stroom verbruikt.

5. Regelmatige onderhoud

Regelmatig onderhoud van de warmtepomp is belangrijk om ervoor te zorgen dat het systeem optimaal werkt. Een goed onderhouden warmtepomp heeft een hogere COP en verbruikt dus minder stroom.

6. Zonnepanelen

Het installeren van zonnepanelen kan het stroomverbruik van een warmtepomp deels of volledig compenseren. Afhankelijk van het vermogen van de zonnepanelen en het stroomverbruik van de warmtepomp, kan het systeem grotendeels op groene energie werken.

Kosten van het stroomverbruik van een warmtepomp

Naast het berekenen van het stroomverbruik is het ook belangrijk om de kosten te bepalen. De kosten van het stroomverbruik van een warmtepomp hangen af van de stroomtarieven en eventuele verminderingen door het gebruik van speciale tarieven.

Speciale stroomtarieven voor warmtepompen

Energieleveranciers bieden vaak speciale stroomtarieven aan voor eigenaren van warmtepompen. Deze tarieven zijn lager dan de standaardtarieven, maar vereisen vaak een aparte elektriciteitsmeter om het stroomverbruik van de warmtepomp van het huishoudelijke verbruik te scheiden.

Hoewel de stroomtarieven voor warmtepompen lager zijn, is het stroomverbruik vaak hoger dan bij traditionele verwarmingsystemen. De totale kosten hangen daarom af van het vermogen van de warmtepomp, de efficiëntie en de stroomprijs.

Conclusie

Het stroomverbruik van een warmtepomp is een belangrijke factor bij het bepalen van de energie-efficiëntie en de kosten van een warmtepompinstallatie. Door het stroomverbruik te berekenen met behulp van de SPF, COP of het huidige gasverbruik, kunnen woningeigenaren en professionals een realistische schatting maken van de jaarlijkse kosten.

Verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, de isolatie van de woning en de thermostaatinstellingen, beïnvloeden het stroomverbruik. Het is daarom verstandig om deze factoren te optimaliseren om het stroomverbruik en de kosten te verlagen. Maatregelen zoals goede isolatie, slimme thermostaten en zonnepanelen kunnen aanzienlijk bijdragen aan een lagere energiebehoefte.

Bij de aankoop of installatie van een warmtepomp is het verstandig om te kiezen voor een systeem met een hoge SPF of COP, wat leidt tot een efficiënter en dus zuiniger systeem. Bovendien is het verstandig om regelmatig onderhoud te doen en eventuele verminderingen in stroomtarieven te benutten.