Wanneer is een warmtepomp de juiste keuze voor je woning?

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een steeds populaardere keuze voor verwarming en warm water in woningen. Met de huidige stijgende energiekosten en het klimaatbeleid van de overheid is het terecht dat woningeigenaren en bouwprofessionals zich afvragen: wanneer is een warmtepomp de juiste keuze voor mijn woning? In deze uitgebreide gids wordt ingegaan op de factoren die bepalen wanneer een warmtepomp technisch, financieel en praktisch het beste aansluit bij de situatie van een woning.

Deze informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen van de Nederlandse Vereniging voor Klimaat- en Luchtbehandeling (NVKL), Drents Energieloket en Warmtepomp-info.nl, met aandacht voor technische details, wetgeving, types en werking van warmtepompen.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een klimaatsysteem dat in staat is zowel te verwarmen als te koelen. Het werkt door warmte op te nemen uit een natuurlijke bron — zoals de buitenlucht, de bodem of grondwater — en deze om te zetten in bruikbare energie voor verwarming van een woning en warm water. Dit proces gebeurt met behulp van een koudemiddel, dat door verdamping en condensatie warmte opneemt en afgeeft. Elektriciteit is hierbij essentieel: een warmtepomp verbruikt stroom, maar dit kan gecompenseerd worden door het lager worden van gasverbruik of in sommige gevallen zelfs het volledig wegnemen van aardgasafhankelijkheid.

Het rendement van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in de Seasonal Coefficient of Performance (SCOP). Dit getal geeft aan hoeveel warmte de pomp produceert per ingezette kWh stroom. Hoewel rendementen variëren, is een warmtepomp in veel gevallen efficiënter dan traditionele verwarmingssystemen, vooral bij het gebruik van een bodem- of grondwaterwarmtepomp.

Welke types warmtepompen zijn er?

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, die variëren in opzet en toepassing. De keuze van het type hangt af van de beschikbare warmtebron, het type woning en de verwachtingen van de gebruiker.

1. Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht en de binnenunit verspreidt de warme lucht in de woning. Deze variant is eenvoudig in te richten en geschikt voor woningen waar geen warm water via de warmtepomp gemaakt hoeft te worden. In tegenstelling tot andere systemen is de lucht-lucht warmtepomp niet geschikt voor het verwarmen van tapwater.

2. Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en zet deze om in warm water, dat via een circulatiepomp wordt gebruikt voor verwarming en warm water. Deze is geschikt voor woningen met een bestaand cv-systeem en is een populaire keuze bij renovaties. In koude weersomstandigheden kan er een elektrisch verwarmingselement bijkomen om de warmtebehoefte te dekken.

3. Bodem-water warmtepomp

De bodem-water warmtepomp haalt warmte uit de bodem via verticale of horizontale buizen. Deze variant heeft een hoger rendement dan lucht-water systemen, omdat de bodem een constantere warmtebron biedt. De installatie vereist echter wel boringen in het terrein, wat het minder geschikt maakt voor woningen met beperkte grondoppervlakte of waar er geen toegang tot een tuin is.

4. Water-water warmtepomp

Een water-water warmtepomp haalt warmte uit grondwater en zet deze om in warm water. Deze variant vereist toegang tot een bron of aquifer, wat het beperkt tot woningen in regio’s waar dit mogelijk is. Het rendement is hoog, maar de initiële kosten voor boringen en toegang tot het grondwater kunnen aanzienlijk zijn.

5. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een elektrische warmtepomp met een HR-ketel of cv-ketel. De warmtepomp levert de meeste warmte, terwijl de ketel opkomt bij extreme kou of voor extra warm water. Dit is een goede tussenoplossing voor woningen die langzaam overstappen van gas naar een volledig elektrisch verwarmingssysteem. Het voordeel is dat het minder aardgas verbruikt en subsidies mogelijk zijn.

Wanneer is een warmtepomp de juiste keuze?

De beslissing om een warmtepomp te installeren hangt af van meerdere factoren, zoals de bestaande situatie van de woning, het energieverbruik, de isolatie en de financiële mogelijkheden.

1. Woning met goede isolatie

Een warmtepomp is meest efficiënt wanneer de woning goed is geïsoleerd. Een warmtepomp produceert warmte op lage temperaturen, waardoor het beter werkt in een efficiënte woning die minder warmte verliest. Bij een slecht geïsoleerde woning is de warmtebehoefte groter en kan een warmtepomp minder rendabel zijn. In zo’n geval kan het verstandig zijn om eerst te investeren in isolatieverbeteringen.

2. Bestaande woning of nieuwbouw

Een warmtepomp is geschikt voor zowel bestaande woningen als nieuwbouw. Bij bestaande woningen dient er echter een vooraf inspectie te worden gedaan om te bepalen of de woning technisch geschikt is. Bij nieuwbouw is het eenvoudiger om een warmtepomp direct in te richten, aangezien er geen verbouwingen nodig zijn en er ruimte is voor leidingen en eventueel boringen.

3. Toegang tot warmtebron

Het type warmtepomp dat gekozen kan worden hangt ook af van de beschikbaarheid van een warmtebron. Voor een bodem- of water-warmtepomp is toegang tot een tuin of grondwater nodig. In stedelijke omgevingen of in woningen zonder eigen terrein kan een lucht-water of hybride warmtepomp een betere keuze zijn.

4. Energieverbruik en stroomtarieven

Een warmtepomp verbruikt stroom, maar zorgt ervoor dat het gasverbruik daalt of verdwijnt. Dit is een voordelige omstandigheid als stroom relatief goedkoop is of als er gebruik wordt gemaakt van duurzame stroom zoals zonnestroom. Het is belangrijk om het stroomverbruik in kaart te brengen en te vergelijken met het huidige energieverbruik.

5. Subsidies en belastingvoordelen

In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor warmtepompen, zowel voor particulieren als voor woningbouwbedrijven. Deze subsidies zijn gericht op het verminderen van het aardgasverbruik en het behalen van klimaatdoelen. Het is verstandig om te kijken of er subsidies beschikbaar zijn voor de gewenste warmtepomp, omdat dit de aanschafkosten kan verlagen.

6. Energiebehoefte en vermogen

De energiebehoefte van een woning kan worden bepaald met een transmissieberekening, die het warmteverlies van de woning bij extreme temperaturen berekent. Hierbij wordt rekening gehouden met factoren zoals isolatiewaarde (Rc), ventilatie, gebruiksoppervlak en het type warmteafgiftesysteem. Aan de hand van deze berekening kan worden bepaald welk verwarmingsvermogen nodig is, uitgedrukt in kilowatt (kW).

Voordelen en nadelen van warmtepompen

Voordelen

Lager aardgasverbruik: Een warmtepomp verbruikt geen aardgas, wat leidt tot een daling van de energierekening en een lagere CO₂-uitstoot.
Duurzame energie: Wanneer een warmtepomp wordt aangedreven door zonnestroom, draagt dit bij aan het behalen van duurzaamheidsdoelen.
Meervoudige functies: Vele warmtepompen kunnen zowel verwarmen als koelen en warm water leveren.
Subsidies beschikbaar: Er zijn subsidies voor particulieren en woningbouwbedrijven voor het installeren van warmtepompen.
Langere levensduur: Warmtepompen hebben in veel gevallen een langere levensduur dan traditionele verwarmingssystemen.

Nadelen

Hogere aanschafkosten: Een warmtepomp kost aanzienlijk meer dan een HR-ketel, vooral bij de installatie van een bodem- of water-warmtepomp.
Hogere stroomverbruik: Ondanks het lagere gasverbruik, neemt het stroomverbruik toe, wat kan leiden tot een hogere elektriciteitsrekening.
Afhankelijkheid van warmtebron: De efficiëntie van een warmtepomp hangt af van de beschikbaarheid van een stabiele warmtebron. Bij lucht-water systemen kan het rendement dalen in extreme kou.
Technische eisen: Een warmtepomp vereist goede planning, installatie en eventuele verbouwingen, wat de tijd en kosten kan verhogen.

Wetgeving en geluidseisen

Vanaf 1 april 2021 gelden er geluidseisen voor buitenunits van warmtepompen en airco’s in woonpercelen. Deze eisen zijn opgenomen in het Bouwbesluit 2012, artikel 3.8.2 en 3.9.3. Het geluidsniveau mag niet hoger zijn dan een bepaalde waarde op de perceelgrens of bij open ramen en deuren. De meting van het geluidsniveau dient te gebeuren onder specifieke omstandigheden, zoals in bedrijfstoestand.

Het is belangrijk dat de installatie van een warmtepomp volgens de geldende wetgeving wordt uitgevoerd, om te voorkomen dat er aansprakelijkheid of vervolging ontstaat. Bovendien dient de warmtepomp zo geplaatst te worden dat de geluidsemissie zo min mogelijk last geeft aan buren of bewoners.

Conclusie

Een warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor verwarming en warm water, maar is niet geschikt voor elke woning. De keuze van het type warmtepomp en de uiteindelijke installatie hangt af van factoren zoals de isolatie van de woning, de beschikbaarheid van een warmtebron, de energiebehoefte en de financiële mogelijkheden. Voor bestaande woningen kan een hybride warmtepomp een goede overgangsoplossing zijn, terwijl nieuwbouw makkelijker kan overgaan op een volledig elektrisch systeem.

Voor een optimaal resultaat is het verstandig om een professionele installateur en eventueel een energieadviseur te raadplegen. Zij kunnen beoordelen of een warmtepomp geschikt is voor de woning en welke type het beste aansluit bij de situatie. Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met de wetgeving en geluidseisen, zodat de installatie voldoet aan de huidige regels en niet leidt tot problemen.

In het kader van klimaatdoelen en duurzaamheid is de warmtepomp een veelbelovende technologie die steeds vaker wordt aangewend. Of en wanneer deze keuze de juiste is, hangt uiteindelijk af van de individuele omstandigheden van de woning en de behoefte van de bewoner.