Warmtepomp Kiezen: Een Uitgebreid Gids voor de Correcte Keuze

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De overgang van een traditionele cv-ketel naar een warmtepomp is een belangrijke stap voor veel Nederlandse woningeigenaren die op zoek zijn naar duurzame verwarmingsoplossingen. Een warmtepomp is energiezuinig, milieuvriendelijk en kan zowel verwarmen als koelen. Echter, de keuze voor de juiste warmtepomp is niet eenvoudig. Veel factoren spelen een rol, zoals het type woning, de isolatiegraad, de beschikbare ruimte, en de persoonlijke voorkeuren. In deze uitgebreide gids geven we een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten en richtlijnen om de juiste warmtepomp te kiezen, op basis van betrouwbare bronnen.

Inleiding

Een warmtepomp vervangt een cv-ketel of werkt samen met deze. In het geval van hybride warmtepompen werkt de warmtepomp samen met een traditionele ketel, terwijl een volledig elektrische warmtepomp de ketel volledig vervangt. Deze technologie maakt het mogelijk om op een duurzamere manier te verwarmen en koelen, met minder of zelfs geen aardgasgebruik.

De keuze van een warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals het vermogen, de beschikbaarheid van ruimte, de isolatiegraad van de woning, en de aanwezigheid van een bestaand ventilatiesysteem. Daarnaast is het belangrijk om te overwegen of de woning geschikt is voor een warmtepomp, bijvoorbeeld door het uitvoeren van de zogenaamde 50°C test. Deze test helpt om te bepalen of de woning met een lage aanvoertemperatuur kan worden verwarmd, wat essentieel is voor het efficiënte functioneren van een warmtepomp.

In de onderstaande paragrafen gaan we dieper in op de verschillende soorten warmtepompen, de keuzehulpsystemen, en de technische eisen waaraan een woning moet voldoen om geschikt te zijn voor een warmtepomp. Daarnaast bespreken we ook belangrijke aandachtspunten zoals het koudemiddel, het rendement, en de mogelijkheid om de warmtepomp slim te laten functioneren in de toekomst.

Het Kiezen van een Warmtepomp: Belangrijke Factoren

De keuze van de juiste warmtepomp is afhankelijk van een aantal cruciale factoren. Deze factoren bepalen niet alleen de efficiëntie van de warmtepomp, maar ook de kosten en het comfort van de gebruiker.

1. Vermogen en Tapwatercomfort

Het benodigde vermogen van een warmtepomp hangt af van de grootte van de woning en het verwarmingsvermogen dat nodig is. Daarnaast is het ook belangrijk om rekening te houden met het tapwatercomfort, wat betekent dat er genoeg warm water beschikbaar moet zijn voor het gebruik in de douche, keuken, en andere huishoudelijke activiteiten.

Een warmtepomp die ook voor warm water zorgt, zoals een hybride warmtepomp of een warmtepomp met een ingebouwde boiler, is een goede keuze voor woningen waar het comfort van warm water van belang is. Echter, dit vereist wel een bepaalde installatiecapaciteit en eventueel een buffer.

2. Verwarming en Koelen

Niet alle warmtepompen kunnen zowel verwarmen als koelen. Voor woningen waarin het comfort in de zomer een rol speelt, is het verstandig om een warmtepomp te kiezen die ook koelfunctie biedt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij lucht/water warmtepompen of bij warmtepompen met bodembron, die een passieve koeling kunnen bieden in de zomermaanden.

3. Ruimte en Opstellingsmogelijkheden

De opstellingsruimte is een belangrijke factor bij het kiezen van een warmtepomp. Aan de ene kant is er de binnenunit die geplaatst moet worden in de woning, en aan de andere kant is er de buitenunit of bron die meestal in de tuin of op de grond moet worden geïnstalleerd.

Voor lucht/water warmtepompen is er behoefte aan een buitenunit, terwijl voor bodemgebaseerde warmtepompen een bodembron nodig is. Het is daarom belangrijk om te controleren of er voldoende ruimte is in de tuin of op de grond voor een bron, of of er ruimte is in de woning voor een buitenunit. Ook de geluidsniveaus zijn van belang, vooral in dichtbebouwde gebieden.

4. Verwarmingssysteem en Ventilatie

De keuze van een warmtepomp kan ook beïnvloed worden door het bestaande verwarmingssysteem en ventilatiesysteem van de woning. Bijvoorbeeld, warmtepompen die werken met lage aanvoertemperaturen zijn ideaal voor woningen met een moderne, goed geïsoleerde constructie en een efficiënt ventilatiesysteem.

Daarnaast is het mogelijk om een warmtepomp te koppelen aan een ventilatiesysteem, zodat de warmte uit de ventilatielucht kan worden gebruikt om het huis te verwarmen. Dit kan het rendement van de warmtepomp verder verbeteren.

5. Isolatiegraad van de Woning

De isolatiegraad van de woning speelt een grote rol bij de efficiëntie van een warmtepomp. Een woning die slecht geïsoleerd is, zal meer energie nodig hebben om op temperatuur te blijven, wat het rendement van de warmtepomp negatief beïnvloedt. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de woning redelijk tot goed geïsoleerd is voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Een eenvoudige test die kan worden uitgevoerd om te bepalen of de woning geschikt is voor een warmtepomp is de zogenaamde 50°C test. Deze test bestaat eruit om de regelthermostaat van de cv-ketel in de koude maanden terug te regelen naar een gemiddelde temperatuur van 50°C. Als het systeem nog steeds in staat is om de woning warm te houden, dan is het een goed teken dat een warmtepomp efficiënt kan functioneren.

Typen Warmtepompen en Keuzehulpsystemen

Er zijn verschillende typen warmtepompen beschikbaar, elk met hun eigen voordelen en nadelen. De keuze van het juiste type hangt af van de specificaties van de woning, de beschikbaarheid van ruimte, en de persoonlijke voorkeuren van de gebruiker.

1. Lucht/Water Warmtepompen

Lucht/water warmtepompen zijn de meest voorkomende soort in Nederland. Deze warmtepompen halen warmte uit de lucht en zetten deze om in warm water voor verwarming en warmwaterbevoorrading. Ze bestaan uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit bevat een ventilator die lucht opzuigt en warmte uit de omgevingslucht haalt, terwijl de binnenunit deze warmte omzet in warm water.

Een lucht/water warmtepomp kan zowel een splitopstelling als een monoblock zijn. Bij een splitopstelling zit de condensor binnen, en bij een monoblock zit de condensor buiten. Beide opstellingen zijn geschikt voor woningen met voldoende ruimte in de tuin voor de buitenunit.

2. Bodemgebaseerde Warmtepompen

Bodemgebaseerde warmtepompen gebruiken de warmte uit de grond als bron. Ze zijn geschikt voor woningen met voldoende tuinruimte, aangezien er gaten in de grond moeten worden geboord voor het plaatsen van kunststofbuizen. Deze buizen vormen de bron waaruit de warmtepomp energie haalt.

Er zijn twee hoofdtypes van bodemgebaseerde warmtepompen: verticale en horizontale bodemcollegators. Verticale bodemcollegators zijn geschikt voor woningen met kleine tuinen, aangezien ze minder ruimte nodig hebben. Horizontale bodemcollegators vereisen meer ruimte, maar zijn vaak goedkoper om te installeren.

Bodemgebaseerde warmtepompen hebben het voordeel dat ze een goed rendement hebben en een passieve koeling kunnen bieden in de zomermaanden. Echter, de installatie is duurder en tijdrovender dan bij een lucht/water warmtepomp.

3. Monoblock Warmtepompen

Monoblock warmtepompen zijn een compacte oplossing waarbij de warmtepomp geheel buiten geplaatst wordt. Deze warmtepompen zijn geschikt voor woningen waarin er weinig ruimte beschikbaar is voor een buitenunit. Ze zijn ook ideaal voor woningen met een ventilatiesysteem of een verwarmingssysteem dat compatibel is met lage aanvoertemperaturen.

Monoblock warmtepompen zijn vaak uitgerust met een natuurlijk koudemiddel, zoals propaan of CO₂, wat gunstig is voor het milieu. Ze zijn daarom een goede keuze voor woningen waar duurzaamheid een belangrijke rol speelt.

4. Hybride Warmtepompen

Hybride warmtepompen werken samen met een traditionele cv-ketel. Ze zijn geschikt voor woningen waarin de warmtepomp niet volledig de ketel kan vervangen. Bij hybride warmtepompen wordt de warmte van de warmtepomp gebruikt om het huis te verwarmen, terwijl de ketel nog steeds voor de warmwaterbevoorrading zorgt of als back-up gebruikt wordt bij extreme kou.

Hybride warmtepompen zijn een goede oplossing voor woningen die niet goed geïsoleerd zijn of waarin het comfort van warm water belangrijk is. Ze zijn vaak goedkoper dan volledig elektrische warmtepompen, maar bieden minder klimaatwinst.

Technische Aandachtspunten bij de Keuze van een Warmtepomp

Naast de fysieke en functionele aspecten van een warmtepomp zijn er ook een aantal technische aandachtspunten die een rol spelen bij de keuze.

1. Rendement en Energieverbruik

Het rendement van een warmtepomp is een maat voor de efficiëntie van de warmtepomp. Het rendement wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance), wat het verhouding is tussen het opgewekte warmtevermogen en het elektriciteitsverbruik. Een hoger COP betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt.

Om het rendement te maximaliseren is het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die werkt met lage aanvoertemperaturen. Hoe lager de aanvoertemperatuur, hoe hoger het rendement. Daarom is het aan te raden om een warmtepomp te kiezen die geschikt is voor een verwarmingsnetwerk met een lage delta T (verschil tussen aanvoer en retour temperatuur).

2. Koudemiddel en Milieuimpact

Het koudemiddel dat in een warmtepomp wordt gebruikt heeft een directe invloed op het milieu. Tot voor kort werden vaak synthetische koudemiddelen gebruikt, zoals fluorkoolwaterstoffen (F-gassen), die een sterk broeikaseffect hebben. In tegenstelling daarmee worden in nieuwe warmtepompen vaak natuurlijke koudemiddelen gebruikt, zoals propaan, isobutaan, CO₂ of ammoniak. Deze koudemiddelen hebben een veel lager broeikaseffect en zijn daarom een duurzamere keuze.

Het is daarom verstandig om een warmtepomp te kiezen met een natuurlijk koudemiddel, vooral als duurzaamheid een belangrijke rol speelt in de keuze. Monoblock warmtepompen zijn vaak uitgerust met een natuurlijk koudemiddel, wat een extra voordeel is.

3. Smart Grid en Smart Price Functionaliteiten

In de toekomst wordt het elektriciteitsverbruik steeds dynamischer, met variërende tarieven afhankelijk van de vraag en het aanbod van groene stroom. Daarom is het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die Smart Grid (SG) en Smart Price (SP) Ready is. Dit betekent dat de warmtepomp in staat is om slim om te gaan met variërende kWh-prijzen en gestuurd kan worden door externe beïnvloeding van de energiemaatschappij.

Een warmtepomp met deze functies kan in de toekomst helpen om kosten te besparen door bijvoorbeeld de verwarming te verlagen wanneer de stroomprijzen hoog zijn en te verhogen wanneer de stroomprijzen laag zijn. Dit maakt de warmtepomp niet alleen duurzamer, maar ook financieel aantrekkelijker.

4. Geluidsproductie en Comfort

De geluidsproductie van een warmtepomp is een belangrijk aandachtspunt, vooral in dichtbebouwde gebieden of woonwijken waar het comfort van de omgeving belangrijk is. De geluidsgegevens van een warmtepomp moeten worden gecontroleerd om te zorgen dat de warmtepomp niet te veel lawaai maakt.

Daarnaast is het ook belangrijk om te zorgen dat de warmtepomp een hoge mate van comfort biedt. Dit kan bijvoorbeeld door te kiezen voor een Master/Master systeem in het verwarmingsnetwerk, waarbij een parallelle buffervat wordt geplaatst om het comfort te verbeteren.

De 50°C Test en Woninggeschiktheid

Als de woning nog niet geïsoleerd is of als de verwarmingsinstallatie niet compatibel is met een warmtepomp, is het belangrijk om te controleren of de woning geschikt is voor een warmtepomp. Een eenvoudige test die kan worden uitgevoerd is de 50°C test.

De 50°C test bestaat eruit om de regelthermostaat van de cv-ketel in de koude maanden terug te regelen naar een gemiddelde temperatuur van 50°C. Bijvoorbeeld, een aanvoer temperatuur van 60°C en een retour temperatuur van 40°C geeft een gemiddelde van 50°C. Als het systeem nog steeds in staat is om de woning warm te houden, dan is het een goed teken dat een warmtepomp efficiënt kan functioneren.

De test dient als een indicatie van de isolatiegraad van de woning en de mogelijkheid om de woning te verwarmen met een lage aanvoertemperatuur. Een woning die goed geïsoleerd is en met lage aanvoertemperaturen kan worden verwarmd, is het meest geschikt voor een warmtepomp.

Conclusie

De keuze van een warmtepomp is een belangrijke beslissing die meerdere factoren moet in overweging nemen. Het vermogen, de beschikbaarheid van ruimte, de isolatiegraad van de woning, en de persoonlijke voorkeuren spelen een rol bij de keuze. Daarnaast zijn er ook technische aandachtspunten die belangrijk zijn, zoals het rendement, het koudemiddel, en de mogelijkheid om de warmtepomp slim te laten functioneren.

Door de juiste warmtepomp te kiezen, is het mogelijk om op een duurzamere manier te verwarmen en koelen, met minder of zelfs geen aardgasgebruik. Dit heeft gunstige gevolgen voor het milieu en voor de energiekosten van de gebruiker. Daarnaast kan een warmtepomp ook helpen om te voldoen aan de toekomstige regelgeving, waarbij alle huishoudens van het aardgas af moeten.

Het is belangrijk om de 50°C test uit te voeren en de woning geschiktheid te beoordelen voordat een warmtepomp wordt gekozen. Daarnaast is het verstandig om de hulp van een installateur in te schakelen om de beste oplossing te kiezen die past bij de specifieke omstandigheden van de woning.

Bronnen

keuze