Warmtepomp niet rendabel bij laag gasverbruik: Uitleg en alternatieven

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De overstap naar een warmtepomp is een veelbesproken onderwerp in de duurzame woningbouw en renovatie. Vooral bij woningen met een laag huidig gasverbruik blijkt een warmtepomp niet altijd rendabel. Dit artikel legt uit waarom dat zo is, wat de bepalende factoren zijn en welke alternatieven er zijn. Op basis van de meest recente en betrouwbare informatie uit diverse bronnen, worden de technische, economische en praktische aspecten van het gebruik van een warmtepomp bij laag gasverbruik besproken.

Inleiding

Een warmtepomp kan een duurzame en energiezuinige oplossing zijn voor het verwarmen van een woning. Door warmte uit de lucht, grond of water te gebruiken, wordt elektriciteit ingezet om een woning te verwarmen. In de afgelopen jaren is de populariteit van warmtepompen toegenomen, vooral door stijgende gasprijzen en wettelijke doelen om CO₂-uitstoot te verminderen.

Toch blijkt dat een warmtepomp bij een laag gasverbruik (onder de 1.000 m³/jaar) vaak niet rendabel is. De investering in een warmtepomp, inclusief eventuele aanpassingen aan de woning, kan niet snel genoeg worden terugverdiend. Dit geldt zowel voor hybride warmtepompen (in combinatie met een CV-ketel) als voor volledig elektrische warmtepompen.

In dit artikel wordt nader ingegaan op de redenen waarom warmtepompen bij laag gasverbruik minder rendabel zijn, welke factoren het rendement bepalen, en welke alternatieven beschikbaar zijn voor eigenaren van woningen met een laag gasverbruik.

Waarom is een warmtepomp niet rendabel bij laag gasverbruik?

1. Lage besparing op energiekosten

Een warmtepomp werkt efficiënter dan een CV-ketel, maar de besparing op het energieverbruik is afhankelijk van het huidige gasverbruik. Bij een lage gasconsumptie (onder 1.000 m³ per jaar) is de absolute besparing beperkt. Volgens bron 1 is de terugverdientijd voor een warmtepomp in dergelijke gevallen vaak ruim tien jaar, bij de oude energieprijzen. Bij hoge energieprijzen kan deze periode korter worden, maar het hangt sterk af van de actuele markt.

2. Grote investering in vergelijking met besparing

De aanschaf van een warmtepomp is kostbaar. De investering omvat niet alleen de warmtepomp zelf, maar vaak ook aanpassingen aan het verwarmings- en ventilatiesysteem. Bij woningen met een laag gasverbruik is de terugverdientijd lang, waardoor de opbrengst in verhouding met de kosten beperkt blijft. Bron 2 benadrukt dat hybride warmtepompen bij een gasverbruik onder 600-800 m³ niet rendabel zijn, tenzij er sprake is van een sterk stijging van de gasprijzen.

3. Verhouding elektriciteit en gas

De rendabiliteit van een warmtepomp hangt ook van de verhouding tussen de prijs van elektriciteit en gas af. Een warmtepomp is goedkoper dan een CV-ketel als de COP (Coefficient of Performance) hoger is dan 2,83. De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) geeft een betrouwbaarder beeld van het rendement over het hele jaar. Volgens bron 4 is een SCOP van 5,2 redelijk haalbaar, wat betekent dat een warmtepomp in de meeste gevallen goedkoper is dan een CV-ketel, mits de elektriciteit niet extreem duur is.

Toch is het belangrijk om te beseffen dat een warmtepomp elektriciteit gebruikt, terwijl een CV-ketel gas verbruikt. Als het gasverbruik al laag is, is de verhouding tussen de kosten voor elektriciteit en de besparing op gas beperkt.

Factoren die het rendement van een warmtepomp bepalen

1. Huidige warmteafgiftetemperatuur

Een warmtepomp werkt efficiënter als de afgiftetemperatuur laag is. Veel woningen zijn ontworpen voor CV-systemen die met hoge temperaturen werken (60-70°C). Hybride warmtepompen kunnen deze temperaturen niet efficiënt leveren, wat de COP negatief beïnvloedt. Bron 2 benadrukt dat vloerverwarming of andere systemen met lage afgiftetemperaturen essentieel zijn voor een goede werking van een warmtepomp.

2. Insulatiegraad van de woning

De isolatie van een woning bepaalt het warmteverlies en daarmee het benodigde verbruik. Een woning met een energielabel B is meestal voldoende voor een hybride warmtepomp. Volledig elektrische warmtepompen vereisen vaak een betere isolatie om efficiënt te werken. Bron 1 en bron 3 stellen dat verdere isolatie voor woningen met een laag gasverbruik kan leiden tot een kleinere warmtepomp en eventueel lagere kosten.

3. Vraag naar warm tapwater

De productie van warm tapwater is een extra vereiste voor een warmtepomp. Bij hybride systemen wordt dit vaak gedaan via een indirect verwarmd boilervat, terwijl volledig elektrische warmtepompen dit kunnen combineren met ruimteverwarming. Bron 3 wijst erop dat de COP voor warm tapwater anders is dan voor ruimteverwarming, doordat het temperatuurverschil anders is.

4. Aanwezigheid van zonnepanelen

Zonnepanelen kunnen de kosten van een warmtepomp verlagen, omdat de elektriciteit die de warmtepomp gebruikt gedeeltelijk zelf wordt opgewekt. Bron 4 benadrukt dat zonnepanelen een grote invloed hebben op de terugverdientijd, vooral bij hoge gasprijzen. In woningen met een laag gasverbruik is deze factor echter minder bepalend.

Hybride versus volledig elektrische warmtepomp: Wat is het beste?

1. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp werkt samen met een CV-ketel. Bij hogere buitentemperaturen levert de warmtepomp de warmte, terwijl de CV-ketel overneemt bij extreme kou. Deze oplossing is geschikt voor woningen die niet volledig aardgasvrij willen zijn. Volgens bron 3 is de rendabiliteit van een hybride warmtepomp sterk afhankelijk van het gasverbruik. Bij een verbruik onder 1.000 m³/jaar is de terugverdientijd vaak langer dan tien jaar.

2. Volledig elektrische warmtepomp (all-electric)

Een all-electric warmtepomp verwarmt de woning volledig met elektriciteit. Deze oplossing is aardgasvrij en levert lokale CO₂-besparing. Volgens bron 1 is deze oplossing geschikt voor woningen met een goed geïsoleerd ontwerp, zoals woningen met een energielabel B of beter. Bij een gasverbruik van minder dan 500 m³/jaar kan infraroodverwarming een goedkoper alternatief zijn, hoewel het elektriciteitsverbruik dan hoger is.

Alternatieven voor woningen met laag gasverbruik

1. Infraroodverwarming

Infraroodverwarming is een goedkoper alternatief voor een warmtepomp in woningen met een zeer laag gasverbruik. Volgens bron 1 is de aanschafprijs van infraroodverwarming lager dan die van een warmtepomp, maar het elektriciteitsverbruik is hoger. Dit maakt het minder rendabel, tenzij het gasverbruik extreem laag is.

2. Verbetering van isolatie en ventilatie

Een verdere isolatie van de woning kan het gasverbruik verder verlagen. In combinatie met een warmtepomp kan dit leiden tot een kleiner systeem en lagere investeringen. Bron 3 benadrukt dat isolatie vaak eerst wordt uitgevoerd voordat er sprake is van een warmtepompinstallatie.

3. Verwarmingssystemen met lage afgiftetemperaturen

Systemen zoals vloerverwarming werken efficiënter met een warmtepomp. Aanpassingen aan de verwarmingssystemen kunnen het rendement van een warmtepomp verhogen. Bron 2 benadrukt dat sommige woningen, zoals die met houten vloeren en balken, niet geschikt zijn voor vloerverwarming, wat extra kosten kan opleveren.

Aanbevelingen voor eigenaren van woningen met laag gasverbruik

1. Beoordeling van het energieverbruik en isolatie

Voor een beslissing over het installeren van een warmtepomp is het belangrijk om een warmteverliesberekening uit te voeren. Dit geeft inzicht in het benodigde systeem en de eventuele kosten voor isolatie of aanpassingen. Bron 1 benadrukt dat deze analyse essentieel is voor het opstellen van een aardgasvrij plan.

2. Kiezen voor het juiste type warmtepomp

Afhankelijk van de verwachtingen en het huidige systeem, kan gekozen worden tussen een hybride of all-electric warmtepomp. Hybride warmtepompen zijn geschikt voor woningen die niet volledig aardgasvrij willen zijn, terwijl all-electric systemen een duurzamere oplossing bieden, mits de isolatie voldoende is.

3. Overweeg zonnepanelen

Zonnepanelen verlagen de kosten van elektriciteit en kunnen de terugverdientijd van een warmtepomp korter maken. Bron 4 benadrukt dat zonnepanelen vooral waardevol zijn bij hoge gasprijzen.

4. Kijk naar alternatieve verwarmingssystemen

Infraroodverwarming is een goedkoper alternatief in woningen met een extreem laag gasverbruik. Het heeft wel een hoger elektriciteitsverbruik. Bron 1 wijst erop dat dit een betere oplossing kan zijn dan een warmtepomp in bepaalde gevallen.

Conclusie

Een warmtepomp is in de meeste gevallen een duurzame en energiezuinige oplossing voor het verwarmen van een woning. Bij woningen met een laag gasverbruik (onder de 1.000 m³/jaar) is de rendabiliteit echter vaak beperkt. De investering in een warmtepomp kan niet snel genoeg terugverdiend worden, vooral als er geen zonnepanelen zijn en de isolatie niet optimaal is.

Voor eigenaren van woningen met een laag gasverbruik zijn alternatieven zoals infraroodverwarming of verdere isolatie vaak betere opties. Het is belangrijk om een warmteverliesberekening uit te voeren en eventuele aanpassingen aan het verwarmings- en ventilatiesysteem te overwegen. In combinatie met zonnepanelen kan een warmtepomp wel rendabel zijn, maar dit is afhankelijk van de actuele energieprijzen en de isolatiegraad van de woning.

Bij het nemen van een beslissing over de installatie van een warmtepomp is het dus essentieel om de huidige situatie van de woning en de verwachtingen voor energieprijzen en duurzaamheid goed in beeld te krijgen.