Warmtepomp installatie en keuzetips voor duurzaam verwarmen van je woning

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De overstap naar duurzame verwarming is voor veel huiseigenaren een logische keuze, zowel uit klimaat- als financiële overwegingen. Een warmtepomp is een duurzame alternatief voor de gasgestookte CV-ketel en kan een essentiële stap zijn in de transformatie van je woning naar een energiezuinige, CO₂-neutrale woning. Maar hoe kies je de juiste warmtepomp, wat zijn de installatieaspecten en hoe voorkom je eventuele problemen? In deze artikel geven we een gedetailleerde uitleg van de belangrijkste tips en aandachtspunten bij de installatie en keuze van een warmtepomp, gebaseerd op betrouwbare informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de lucht, de bodem of het water opneemt en gebruikt om een woning te verwarmen. Het werkt op een soortgelijke manier als een koelkast, maar dan in omgekeerde richting: in plaats van warmte uit de koelkast te halen, haalt een warmtepomp warmte uit de omgeving en brengt die naar binnen. Dit maakt een warmtepomp een efficiënte en duurzame oplossing voor verwarming.

Er zijn twee hoofdtypes van warmtepompen:

Volledig elektrische warmtepompen (all-electric): Deze vervangen de CV-ketel volledig en werken uitsluitend op elektriciteit.
Hybride warmtepompen: Deze werken samen met een traditionele CV-ketel en kunnen als ondersteuning dienen, bijvoorbeeld in koude perioden. Dit is een goede oplossing voor woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn.

De keuze tussen deze twee typen hangt af van de isolatiegraad van de woning, het budget, en de wensen van de eigenaar. In de toekomst wordt er verwacht dat alle huishoudens van Nederland van het aardgas af zullen zijn, waardoor warmtepompen steeds belangrijker worden.

Voordelen van een warmtepomp

Voordat je overweegt om een warmtepomp in te richten, is het belangrijk om de voordelen goed te begrijpen:

Duurzaamheid: Een warmtepomp gebruikt geen fossiele brandstoffen en produceert daardoor geen CO₂-uitstoot.
Energiebesparing: Warmtepompen zijn erg efficiënt. Ze gebruiken elektriciteit om warmte op te wekken en leveren meerdere keer meer warmte dan het verbruikte elektriciteit. Dit wordt uitgedrukt in de COP-waarde (Coefficient of Performance).
Financiële besparing: Door minder gas of elektriciteit te verbruiken, kun je op lange termijn aanzienlijk besparen op je energierekening.
Subsidies: Tijdens het subsidiebeleid tot en met 2023 is het mogelijk om subsidies zoals de ISDE-subsidie aan te vragen via RVO.nl.

Het is echter belangrijk om te beseffen dat de installatie van een warmtepomp niet altijd eenvoudig is en dat een aantal technische aandachtspunten wel degelijk van invloed zijn op de prestaties van het systeem.

Belangrijke aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp

Hoewel de installatie van een warmtepomp in principe vergelijkbaar is met die van een CV-ketel, zijn er een aantal belangrijke verschillen die je als huiseigenaar of professional dient te kennen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste tips en technische aspecten.

1. Leidingdiameters en Delta T

Een van de belangrijkste verschillen tussen een warmtepomp en een CV-ketel is de Delta T, het temperatuurverschil tussen aanvoer- en retourleiding. Bij een CV-ketel werkt men meestal met hoge Delta T-waarden, zoals 90/70°C of 80/60°C. Bij een warmtepomp is het doel om dit verschil klein te houden, bijvoorbeeld 35/29°C, omdat dit betere warmteverspreiding geeft en comfort verbetert.

Omdat het temperatuurverschil kleiner is, is er meer waterstroom nodig om hetzelfde vermogen over te brengen. Dit betekent dat grotere leidingdiameters vaak noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld: bij een warmtepomp van 10 kW en een Delta T van 6°C is een DN25 binnen diameter vaak geschikt. Dit is belangrijk om te weten bij het ontwerp van de verwarmingsinstallatie, zowel voor vloerverwarming als voor radiatoren.

2. Isolatie van leidingen

Isolatie van leidingen is van het grootste belang om energieverlies te voorkomen. Bij warmtepompen is het aanbevolen om leidingen goed te isoleren, zowel voor warmtebehoedzaamheid als om corrosie te voorkomen. Bij messing koppelstukken is het bijvoorbeeld aan te raden om eerst teflontape aan te brengen en daarna de isolatie aan te brengen. Dit verkleint het risico op corrosieschade.

3. Glycol toevoeging

In sommige gevallen is het nodig om glycol toe te voegen aan het verwarmingsmedium. Dit is vooral het geval bij warmtepompen die werken met een bodembron of grondwater, waar het risico op bevriezing groter is. Glycol zorgt voor antivries en vermindert het risico op leidingbreuken. Het is echter belangrijk om de juiste hoeveelheid glycol toe te voegen en de beveiligingstemperatuur te controleren. Te veel glycol kan het rendement van de warmtepomp negatief beïnvloeden.

4. Ontluchten van de installatie

Het ontluchten van de installatie is een cruciale stap bij de eerste opstart van een warmtepomp. Luchtlagen in de leidingen kunnen het circulatiesysteem ontregelen en leiden tot lage prestaties of zelfs schade. Het is daarom aan te raden om ontluchters aan te brengen op strategische punten in de installatie. Bovendien is het belangrijk om tijdens de eerste opstart de zuiggastemperatuur in de gaten te houden, die normaal gesproken tussen 4 en 12 graden moet liggen. Als de temperatuur onder nul komt, dient het toestel te worden uitgeschakeld en de bronleidingen opnieuw gecontroleerd.

5. Expansievat en overstortventiel

Het expansievat is een essentieel onderdeel van een warmtepompinstallatie. Het zorgt ervoor dat het systeem kan uitzetten bij temperatuurveranderingen. Het is belangrijk om het juiste type expansievat te kiezen, afhankelijk van de grootte van het systeem. Ook het overstortventiel is belangrijk, omdat het ervoor zorgt dat het systeem veilig kan ontluchten bij te hoge druk.

6. Leidingfilter en terugslagklep

Een leidingfilter dient om vuil en andere deeltjes uit het systeem te houden, wat de levensduur van het systeem verlengt en de prestaties verbetert. Daarnaast is het aan te raden om een terugslagklep of eenrichtingsklep aan te brengen, zodat het systeem niet onbedoeld kan terugstromen.

7. Vloerverwarming en verdeler

Bij vloerverwarming is het belangrijk om te weten dat de verdeler anders is bij een warmtepompinstallatie dan bij een CV-ketel. Dit komt doordat de warmteoverdracht bij een warmtepomp lager is en het systeem zich beter uit over een groter oppervlak. Dit betekent dat de verdeler duidelijk moet worden afgesteld op de vereisten van de vloerverwarming.

8. Geluidsniveau en plaatsing van de buitenunit

De buitenunit van een warmtepomp kan een bron van geluidsoverlast zijn, vooral bij lucht/water warmtepompen. Het geluidsniveau moet voldoen aan de wettelijke normen, die maximaal 45 dB overdag en 40 dB ’s nachts toestaan. Deze niveaus zijn vergelijkbaar met zacht gefluister in een kamer. Het geluidsniveau hangt af van het type warmtepomp en de manier van installatie. Door de buitenunit slim te kiezen en op een geschikt punt te plaatsen, kun je geluidsoverlast voorkomen.

Warmtepompen die werken met bodem- of PVT-panelen als bron hebben geen ventilator nodig en zijn daardoor stilder in werking.

9. Energieverbruik en COP-waarden

De COP-waarde (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Bijvoorbeeld: een COP van 4 betekent dat de warmtepomp voor elke 1 kWh elektriciteit 4 kWh warmte genereert. Het is belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp rekening te houden met de verwachte COP-waarde, die vaak afhankelijk is van de buitentemperatuur en het type systeem.

10. Installatie en inbedrijfstelling door de fabrikant

Aangezien een warmtepomp een technisch complexe installatie is, is het aan te raden om de inbedrijfstelling en de eerste opstart door de fabrikant of een geaccrediteerde installateur uit te voeren. Dit zorgt ervoor dat de installatie volledig voldoet aan de veiligheids- en prestatie-eisen en dat eventuele problemen tijdig worden opgemerkt.

11. Zwembadverwarming

Een warmtepomp kan ook worden gebruikt om een zwembad te verwarmen, wat een duurzame alternatief is voor een gasgestookte verwarming. Het is echter belangrijk om te controleren of de warmtewisselaar geschikt is voor laag temperatuursysteem (max. 45 graden). Veel gebruikers maken de fout om een warmtewisselaar te kiezen die 90 graden primair nodig heeft, wat bij 45 graden weinig tot geen vermogen oplevert.

12. Openverdeler of evenwichtsfles

Bij installaties waarbij meerdere bronnen worden gebruikt (zoals zowel vloerverwarming als radiatoren), is het aan te raden om een openverdeler of evenwichtsfles aan te brengen. Dit zorgt ervoor dat de warmteoverdracht evenwichtig is en dat er geen oververhitting of ongelijke verdeling optreedt.

13. Keuzehulp bij het kiezen van een warmtepomp

Bij het kiezen van een warmtepomp zijn er verschillende aspecten die je dient te overwegen:

Soort warmtepomp: lucht/water, bodem/water, of hybride.
Capaciteit: De grootte van de warmtepomp hangt af van de warmtebehoefte van de woning.
COP-waarde: Kies voor een warmtepomp met een zo hoge COP-waarde mogelijk om maximale efficiëntie te garanderen.
Geluidsniveau: Kies voor een warmtepomp met een laag geluidsniveau, vooral als je in een dichtbebouwd gebied woont.
Subsidieaanspraak: Controleer of je in aanmerking komt voor subsidies zoals de ISDE-subsidie, die beschikbaar is via RVO.nl.
Levensduur en garantie: Kies voor een warmtepomp met een lange levensduur en een uitgebreide garantie om kosten in de toekomst te beperken.

Inbedrijfstelling en onderhoud

Na de installatie is het belangrijk om de warmtepomp goed in bedrijf te stellen. Dit is een complexe stap die vaak door de fabrikant of een ervaren installateur moet worden uitgevoerd. Tijdens de inbedrijfstelling worden parameters zoals stooklijnen en accessoires aangepast, en wordt het systeem gecontroleerd op lekken, ontlucht, en op temperatuur- en drukwaarden.

Na de inbedrijfstelling is het belangrijk om het systeem regelmatig te controleren en eventueel te onderhouden. Dit kan bijvoorbeeld het schoonmaken van filters, het controleren van glycolconcentratie, en het checken van de werking van de leidingen en de compressor.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp is een belangrijke stap in de transformatie van een woning naar een duurzame en energiezuinige woning. Het is echter belangrijk om rekening te houden met verschillende technische aandachtspunten, zoals leidingdiameters, Delta T, isolatie, glycol, ontluchten, expansievat, geluidsniveau, en inbedrijfstelling. Door deze aspecten goed te begrijpen en in acht te nemen, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp optimaal werkt en lang meegaat.

Bij de keuze van een warmtepomp zijn factoren zoals COP-waarde, geluidsniveau, subsidieaanspraak, en levensduur belangrijk om in overweging te nemen. Het is daarom aan te raden om professionele advies in te winnen bij een geaccrediteerde installateur of fabrikant. Bovendien is het belangrijk om subsidies zoals de ISDE-subsidie in overweging te nemen, aangezien deze de aanschaf van een warmtepomp aantrekkelijker maken.

Door een goed ontwerp, kwalitatieve installatie, en regelmatig onderhoud, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp jarenlang efficiënt en probleemloos werkt, en je woning duurzaam en comfortabel verlicht.

Bronnen

tips