Warmtepomp koelen: werking, voordelen en beperkingen van het passieve en actieve koelsysteem

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikt systeem in woningen om op duurzame wijze te verwarmen. Daarnaast blijkt dit systeem ook geschikt te zijn voor het koelen van huizen. In dit artikel wordt ingegaan op de werking van warmtepompen bij koelen, de voordelen en beperkingen van passief en actief koelen, het gebruik van verschillende afgiftesystemen, en de kosten die daarmee gepaard gaan. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen wordt een duidelijk beeld geschetst van de mogelijkheden en limieten van warmtepompen bij het koelen van woningen.

Hoe werkt een warmtepomp bij het koelen van een huis?

Een warmtepomp is in staat om warmte te onttrekken aan de omgeving en deze naar binnen te brengen voor verwarming. Bij het koelen wordt dit proces omgekeerd: de warmtepomp haalt warmte uit de woning en brengt deze naar buiten. Hierdoor wordt de binnentemperatuur verlaagd, wat comfortabel is in de zomermaanden. Deze methode is vergelijkbaar met airconditioning, maar werkt op een duurzamere en energiezuinigere manier.

Er zijn twee hoofdvormen van koeling met een warmtepomp: passief koelen en actief koelen.

Passief koelen

Passief koelen maakt gebruik van de natuurlijke koelende eigenschappen van de ondergrond of het water. Dit is vooral geschikt bij warmtepompen die op grond- of water als bron werken. Bij een grond/water-warmtepomp geven geothermische sondes warmte af aan de ondergrond, die een relatief koele temperatuur heeft. Hierdoor kan een woning passief worden gekoeld zonder dat de compressor van de warmtepomp actief hoeft te werken.

Een voordeel van passief koelen is dat er geen elektriciteit nodig is, behalve voor het regelmechanisme en de circulatiepomp. Dit maakt het een energie-efficiënte en relatief goedkope methode. Passief koelen kan de kamertemperatuur met ongeveer drie graden Celsius verlagen. Het proces is geruisloos en vereist weinig extra installatie.

Passief koelen werkt het beste bij warmtepompen met geothermische sondes. De ondergrond fungeert dan als een soort koelreservoir. In tegenstelling tot actief koelen is passief koelen beperkt in de mate waarin de temperatuur kan worden verlaagd. Het temperatuurverschil tussen binnen en buiten is beperkt, wat betekent dat passief koelen niet geschikt is voor zeer hete dagen of voor wensen naar een extreem lage binnentemperatuur.

Actief koelen

Bij actief koelen werkt de warmtepomp volledig op elektriciteit, net zoals bij verwarming. Het systeem onttrekt warmte aan de woning en brengt deze naar buiten, waar het wordt afgestaan aan de buitenlucht. Dit proces is sneller en efficiënter dan passief koelen, maar vereist wel meer energie.

Actief koelen is beschikbaar via twee hoofdtypen warmtepompen: lucht-lucht warmtepompen en lucht-water warmtepompen.

Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp werkt vergelijkbaar met een airconditioning. Via een binnenunit wordt de warme lucht uit de woning afgevoerd naar de buitenunit, waar de warmte wordt afgestaan aan de buitenlucht. Deze methode is geschikt voor snelle koeling en biedt een hoge mate van controle over de binnentemperatuur.

Lucht-water warmtepomp

Bij een lucht-water warmtepomp wordt koud water gemaakt dat door een afgiftesysteem, zoals vloerverwarming, wordt geleid. Dit water koelt de woning af. Een nadeel van actief koelen met een lucht-water warmtepomp is dat het energieverbruik hoger is dan bij passief koelen. Bovendien is het minder efficiënt in vergelijking met geothermische systemen.

Wat zijn de voordelen en beperkingen van warmtepompkoeling?

Voordelen

Duurzaam en energiezuinig: Warmtepompen maken gebruik van duurzame bronnen zoals lucht, water of de bodem. Het koelen gebeurt op een energiezuinige manier, omdat de warmte wordt verplaatst in plaats van dat er energie wordt verbruikt om koude lucht te creëren.
Comfort: Koelen met een warmtepomp zorgt voor een gelijkmatige en aangename binnentemperatuur. Het systeem is geruisloos, vooral bij passief koelen, wat extra comfort biedt.
Efficiënt: Zowel passief als actief koelen is efficiënt in termen van het bereiken van een comfortabele temperatuur. Bij goed geïsoleerde woningen is het mogelijk om een binnentemperatuur van ongeveer 22°C te bereiken, zelfs wanneer het buiten boven de 30°C is.
Multifunctioneel: Een warmtepomp kan zowel worden gebruikt om te verwarmen als om te koelen. Dit maakt het een kostenefficiënte oplossing voor het reguleren van het binnenklimaat in het hele jaar door.

Beperkingen

Beperkt koelvermogen bij passief koelen: Passief koelen heeft een beperkt temperatuurverschil ten opzichte van actief koelen. Dit betekent dat het niet geschikt is voor zeer koele temperaturen in uitzonderlijk hete dagen.
Installatiekosten: Voor passief koelen zijn grotere investeringen nodig, zoals grondboringen of geothermische sondes. Deze installatieprocedure is complex en kan leiden tot hogere kosten.
Afgiftesysteem bepaalt het koelvermogen: Het type afgiftesysteem (zoals vloerverwarming of ventilo-convectoren) bepaalt mede hoe efficiënt de warmtepomp kan koelen. Vloerverwarming is bijvoorbeeld minder krachtig dan ventilo-convectoren.
Geen passief koelen in de badkamer: Omdat de luchtvochtigheid in de badkamer hoog kan zijn, is passief koelen hier niet aan te raden. De lage temperatuur van het koelwater kan condensvorming veroorzaken, wat leidt tot natte vloeren en mogelijke schimmelvorming.

Wat zijn de kosten van warmtepompkoeling?

De kosten van warmtepompkoeling variëren afhankelijk van het type systeem en de omstandigheden van de woning. Een lucht-lucht warmtepomp is beschikbaar vanaf € 3.000, inclusief btw en plaatsing. Een lucht-water warmtepomp is duurder en is verkrijgbaar vanaf ongeveer € 7.500, inclusief btw en plaatsing.

Passief koelen met een grond/water-warmtepomp is relatief goedkoop, omdat er minder elektriciteit nodig is. Actief koelen is energie-intensiever, wat leidt tot hogere elektriciteitskosten. De keuze tussen passief en actief koelen moet dus worden gemaakt op basis van de verwachtingen en behoeften van de gebruiker.

Wat zijn de eisen aan de woning?

Om warmtepompkoeling efficiënt te kunnen gebruiken, zijn er bepaalde eisen aan de woning. Ten eerste is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd is. Een slechte isolatie leidt tot verlies van koelvermogen en hogere energiekosten. Daarnaast is het type afgiftesysteem van groot belang. Vloerverwarming is bijvoorbeeld geschikt voor passief koelen, maar minder krachtig dan systemen met lage aanvoertemperaturen.

Bij het installeren van een warmtepomp is het essentieel om rekening te houden met de infrastructuur en eventuele grondboringen. Deze voorbereidingen kunnen leiden tot hogere investeringskosten, maar zijn nodig voor een optimale werking van het koelsysteem.

Conclusie

Een warmtepomp is niet alleen geschikt voor het verwarmen van een woning, maar ook voor het koelen. Het systeem biedt een duurzame en energiezuinige oplossing voor het reguleren van het binnenklimaat. Passief koelen maakt gebruik van de natuurlijke koelende eigenschappen van de ondergrond of het water, terwijl actief koelen elektriciteit gebruikt om warmte uit de woning te onttrekken en naar buiten af te geven.

De keuze tussen passief en actief koelen hangt af van de situatie van de woning, de verwachtingen van de gebruiker en de beschikbare infrastructuur. Beide methoden hebben hun eigen voordelen en beperkingen. Passief koelen is energie-efficiënt en geruisloos, maar heeft beperkt koelvermogen. Actief koelen is sneller en efficiënter, maar vereist meer energie.

De kosten van een warmtepomp variëren afhankelijk van het type systeem en de installatie. Het is aan te raden om professioneel advies in te winnen om de meest geschikte oplossing te kiezen op basis van de specifieke omstandigheden van de woning. Met de juiste keuze en installatie kan een warmtepomp een aangename binnentemperatuur garanderen in de zomermaanden, zonder dat er afhankelijkheid is van traditionele koelsystemen.

Bronnen

zaak