Warmtepomp en zonnepanelen in de winter: energiezuinig verwarmen met zonnestroom

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen is een veelbelovende oplossing voor een duurzame en energiezuinige woning. Vooral in de winter is het belangrijk te begrijpen hoe deze technologieën samenwerken en wat de voordelen en beperkingen zijn. In dit artikel geven we een overzicht van de werking van zonnepanelen in de winter, de energiebehoefte van een warmtepomp, en hoe beide technologieën optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd.

Introductie

Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht, de grond of het water en gebruikt deze om een woning te verwarmen. Zonnepanelen zetten zonlicht om in elektrische energie, die de warmtepomp kan gebruiken. In de winter is het minder zonnig en kouder, waardoor de opbrengst van zonnepanelen daalt en de energiebehoefte van de warmtepomp stijgt. Toch blijken zonnepanelen ook in de winter een waardevolle bijdrage te leveren aan de energievoorziening van een warmtepomp.

In dit artikel bespreken we de technische aspecten van zonnepanelen en warmtepompen in de winter, hoeveel zonnepanelen nodig zijn, en welke aandachtspunten er zijn bij de installatie en keuze van deze systemen. We baseren ons op concrete informatie uit betrouwbare bronnen.

Hoe werkt een warmtepomp in de winter?

Een warmtepomp is ontworpen om warmte te onttrekken aan de omgeving, zelfs in koude weersomstandigheden. In de winter is de temperatuur buiten lager, waardoor de warmtepomp iets meer energie moet verbruiken om warmte te genereren. Dit verhoogt de elektrische energiebehoefte van het systeem, maar de warmtepomp blijft efficiënt werken.

Volgens bron [1], verbruikt een gemiddelde warmtepomp ongeveer 5.000 kWh per jaar. Dit betekent dat de warmtepomp gemiddeld ongeveer 417 kWh per maand verbruikt. In de winter, wanneer de verwarmingsbehoefte groter is, kan dit verbruik aanzienlijk stijgen.

De opbrengst van zonnepanelen in de winter

Hoewel zonnepanelen minder stroom opwekken in de winter, blijven ze nuttig. Bron [2] vermeldt dat zonnepanelen in de wintermaanden gemiddeld 2 tot 5 kWh per maand per paneel opbrengst leveren. Dit is aanzienlijk minder dan in de zomer, maar vormt toch een waardevolle bijdrage aan de energievoorziening.

Bijvoorbeeld: 10 zonnepanelen leveren in de winter ongeveer 20 tot 50 kWh per maand op. Dit is ongeveer 30% van de energiebehoefte van een warmtepomp in een gemiddelde maand. In een huis zonder warmtepomp zou deze opbrengst ongeveer 20% van de energiebehoefte van het huis dekken.

Werken zonnepanelen bij bewolking?

Ja, zonnepanelen werken ook bij bewolkte dagen. Bron [2] legt uit dat diffuus zonlicht, ofwel zonlicht dat door wolken is verspreid, voldoende is om zonnepanelen energie te laten opwekken. Dit betekent dat zonnepanelen ook op grijze winterdagen een bijdrage leveren aan de energievoorziening.

Sneeuw en de opbrengst van zonnepanelen

Sneeuw op zonnepanelen kan de opbrengst verlagen of zelfs volledig blokkeren. Het is daarom belangrijk om sneeuw regelmatig te verwijderen. Bron [2] geeft aan dat er diverse manieren zijn om sneeuw te verwijderen, zoals met een softbrush of een sneeuwschuif. Het is echter belangrijk om hierbij voorzichtig te zijn om geen schade te veroorzaken aan de panelen.

Hoeveel zonnepanelen zijn nodig voor een warmtepomp?

Het aantal zonnepanelen dat nodig is, hangt af van verschillende factoren. Bron [1] geeft een voorbeeld: een warmtepomp verbruikt gemiddeld 5.000 kWh per jaar. Als je zonnepanelen gebruikt met een individueel piekvermogen van 360 Wp, heb je ongeveer 13 zonnepanelen nodig om de energiebehoefte van de warmtepomp te dekken.

Deze berekening is echter een richtlijn. Het aantal benodigde panelen hangt ook af van de totale woonoppervlakte, het type woning, de dakoriëntatie, de hellingsgraad, het isolatiepeil en de luchtdichtheid van de woning. Bron [4] benadrukt dat een ervaren installateur dit beste kan berekenen, omdat hij rekening houdt met het verbruiksgedrag van de bewoners.

Aandachtspunten bij de installatie van warmtepompen en zonnepanelen

Het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen vereist zorgvuldige planning. Bron [3] legt uit dat het ontwerp van de zonnepaneleninstallatie een belangrijke rol speelt in het rendement van het systeem. De installatie moet op maat worden gemaakt en op elkaar worden afgestemd, zodat de warmtepomp zoveel mogelijk elektriciteit uit zonnepanelen kan gebruiken.

Een individuele berekening is daarom onontbeerlijk. Deze berekening moet rekening houden met de warmtebelasting van het huis, het verbruiksgedrag van de bewoners en de technische voorwaarden van de woning. Het is daarom belangrijk om dit laatste te laten doen door een ervaren installateur of energieadviseur.

Warmtepomp en verwarmingssysteem

Een warmtepomp werkt efficiënter bij lage temperaturen, wat betekent dat het afgiftesysteem van het huis aangepast moet zijn. Bron [5] vermeldt dat klassieke radiatoren niet altijd geschikt zijn voor een warmtepomp. In plaats daarvan kunnen vloerverwarmingssystemen of lage-temperatuurradiatoren een betere keuze zijn. Dit vereist eventueel aanpassingen aan het bestaande verwarmingssysteem, wat extra kosten kan opleveren.

Isolatie van de woning

De isolatie van de woning speelt een cruciale rol in de efficiëntie van een warmtepomp. Bron [5] benadrukt dat een woning met goede isolatie een warmtepomp efficiënter maakt. In een slecht geïsoleerde woning zal de warmtepomp meer energie moeten verbruiken om het huis warm te houden, wat de opbrengst van zonnepanelen minder effectief maakt.

Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de woning goed geïsoleerd is voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd. Dit geldt ook voor de installatie van zonnepanelen, die extra rendement opleveren in een energiezuinig huis.

Investeringskosten en rendement

Een warmtepomp en zonnepanelen vragen om een aanzienlijke investering. Bron [4] geeft aan dat een all-electric warmtepomp gemiddeld tussen de € 15.000 en € 20.000 kost. De prijs van zonnepanelen hangt af van het aantal panelen, het type en het vermogen. Een set van 10 zonnepanelen kost gemiddeld ongeveer € 7.500.

Hoewel deze investeringen groot zijn, kan het combineren van zonnepanelen en warmtepomp aanzienlijk leiden tot lagere energiekosten. Bron [4] benadrukt dat een woning die goed geïsoleerd is en het juiste verwarmingssysteem heeft, een warmtepomp met zonnepanelen efficiënt kan gebruiken.

De rol van een thuisbatterij

Omdat zonnepanelen in de winter minder stroom opwekken dan in de zomer, is het nuttig om over te gaan tot het gebruik van een thuisbatterij. Bron [1] stelt dat een thuisbatterij de opbrengst van zonnepanelen kan maximaliseren door overtollige energie op te slaan voor later gebruik. Dit is vooral nuttig in de winter, wanneer de energiebehoefte groter is dan de opbrengst van de panelen.

Een thuisbatterij kan het verschil maken tussen het afhankelijk zijn van de energieleverancier en volledig zelfsufficient in energie. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de kosten en de levensduur van het systeem. Een ervaren installateur kan helpen bij het kiezen van het juiste type batterij en het afstemmen van het systeem op de energiebehoefte van de woning.

De invloed van koude temperaturen en weinig zon op de prestaties

In de winter is de temperatuur lager en is er minder zonlicht beschikbaar, wat de prestaties van zonnepanelen beïnvloedt. Bron [6] legt uit dat zonnepanelen ook in de winter werken, maar dat de opbrengst lager is. Bij een temperatuur van -7°C is er mogelijk behoefte aan een elektrische bijstook. Dit betekent dat in het Nederlandse klimaat een PVT-systeem (paneel dat zowel stroom als warmte produceert) in de meeste gevallen voldoende is.

PVT-systeem in de winter

Een PVT-systeem combineert zonnepanelen met warmteopwekking. Het systeem haalt warmte uit de buitenlucht, zelfs bij lage temperaturen, en gebruikt de warmtepomp om de temperatuur op te voeren. Bron [6] stelt dat een PVT-systeem vrijwel het hele jaar werkt, ook bij lage temperaturen.

Zonneboilercombi

Een andere oplossing is de zonneboilercombi. Dit systeem maakt gebruik van een zonnecollector en een gasbrander. De zonnecollector produceert warmte, die wordt gebruikt om de temperatuur van het water te verhogen. Als er geen zon is, neemt de gasbrander het over. Dit is een hybride oplossing die zowel zonnestroom als gas gebruikt.

Bron [6] benadrukt dat deze combinatie nuttig kan zijn om gaskosten te verlagen, vooral in de winter. Het is echter belangrijk om te beseffen dat deze oplossing niet volledig duurzaam is, aangezien het gebruik van gas betrokken is.

Technologische ontwikkelingen voor winteropbrengst

Nieuwe materialen en technologieën worden ontwikkeld om de opbrengst van zonnepanelen in de winter te verbeteren. Bron [7] beschrijft een innovatief materiaal dat ‘Free-Space Luminescent Solar Concentrator’ (FSLSC) heet. Dit materiaal kan zonlicht vanuit alle hoeken absorberen en omleiden naar zonnepanelen, zelfs bij diffuus zonlicht of in de winter.

Het materiaal kan licht absorberen dat afkomstig is van de hoge zomerzon, de lage winterzon of licht dat door wolken is verspreid. Door dit innovatieve systeem kan het licht op een efficiënte manier naar de zonnepanelen worden geleid, waardoor de opbrengst in de winter toeneemt.

Invloed van de hellingshoek van zonnepanelen

De hellingshoek van zonnepanelen heeft ook een invloed op de winteropbrengst. Bron [7] legt uit dat verticale zonnepanelen in de winter meer energie opwekken dan in de zomer. Dit betekent dat de curve van de opbrengst wordt afgevlakt, zodat er meer energie beschikbaar is wanneer het het meest nodig is.

Een juiste oriëntatie en hellingshoek van de zonnepanelen is daarom van groot belang voor de prestaties in de winter. Een ervaren installateur kan helpen bij het bepalen van de optimale opstelling van de panelen, afhankelijk van de locatie en de energiebehoefte van het huis.

Investeringsvoordeel en terugverdientijd

De investering in een warmtepomp met zonnepanelen kan zich op lange termijn opbreken. Bron [4] benadrukt dat de kosten van een all-electric warmtepomp hoger liggen dan die van een hybride warmtepomp, maar dat de energiekosten op de lange termijn aanzienlijk lager kunnen zijn.

De terugverdientijd hangt af van verschillende factoren, zoals het verbruik van energie, de opbrengst van de zonnepanelen, de isolatie van de woning en eventueel het gebruik van een thuisbatterij. Een energieadviseur of installateur kan helpen bij het berekenen van de verwachte terugverdientijd en het bepalen van de meest rendabele oplossing voor het huis.

Invloed van de woning op de prestaties van het systeem

Het type en de leeftijd van de woning hebben ook een invloed op de efficiëntie van een warmtepomp en zonnepanelen. Bron [4] geeft aan dat woningen die vanaf 2003 zijn gebouwd, vaak geschikt zijn voor een all-electric warmtepomp. Oudere woningen kunnen eventueel aanpassingen nodig hebben, zoals isolatieverbeteringen of een nieuw verwarmingssysteem.

Een woning die goed geïsoleerd is en het juiste verwarmingssysteem heeft, is een ideale kandidaat voor een warmtepomp met zonnepanelen. In dergelijke woningen is de energiezuinigheid groter en de investering in de systemen is sneller terug te verdienen.

Samenvatting

Zonnepanelen en warmtepompen zijn een veelbelovende combinatie voor een duurzame woning. In de winter is de opbrengst van zonnepanelen lager, maar ze blijven een waardevolle bijdrage leveren aan de energiebehoefte van de warmtepomp. De installatie van een warmtepomp met zonnepanelen vereist een individuele berekening en een zorgvuldige afstemming van de systemen.

De keuze voor een all-electric warmtepomp en zonnepanelen vraagt om een aanzienlijke investering, maar kan op de lange termijn leiden tot lagere energiekosten. Het is belangrijk om rekening te houden met de isolatie van de woning, het verwarmingssysteem en eventueel het gebruik van een thuisbatterij.

Nieuwe technologieën en materialen worden ontwikkeld om de winteropbrengst van zonnepanelen te verbeteren. Dit maakt het combineren van zonnepanelen en warmtepompen nog aantrekkelijker voor eigenaren die op zoek zijn naar een duurzame en energiezuinige oplossing voor hun huis.

Bronnen

winter
solar