Buffervat bij warmtepompinstallatie: Is het een noodzaak of een luxe?

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepompinstallatie wordt steeds populairder bij woningeigenaren die op zoek zijn naar duurzame en energiezuinige verwarmingsopties. Naast het kiezen van de juiste warmtepomp, speelt ook het gebruik van een buffervat een rol in de efficiëntie en levensduur van het systeem. Maar is een buffervat daadwerkelijk nodig of is het slechts een extra die de kosten opdrijft zonder grote voordelen? In dit artikel worden de functie, de voordelen en de noodzaak van een buffervat bij een warmtepompinstallatie besproken aan de hand van feiten uit betrouwbare bronnen.

Wat is een buffervat bij een warmtepompinstallatie?

Een buffervat is een reservoir waarin thermische energie wordt opgeslagen in de vorm van warm water. Het systeemwater of cv-water uit de warmtepompinstallatie wordt opgeslagen in het buffervat, waardoor het mogelijk is om de warmte later op te nemen wanneer deze nodig is. Het is belangrijk om te onthouden dat een buffervat niet hetzelfde is als een boiler, die specifiek voor het opwekken en opslaan van sanitair warm water is bedoeld.

Het gebruik van een buffervat bij een warmtepompinstallatie kan de werking van de warmtepomp significant beïnvloeden, met name in termen van stabiliteit, efficiëntie en levensduur van de installatie.

Waarom is een buffervat nuttig?

1. Verminderen van pendelen van de compressor

De belangrijkste reden om een buffervat toe te passen is om te voorkomen dat de compressor van de warmtepomp te vaak in- en uitgeschakeld wordt, een fenomeen dat ook wel “pendelen” wordt genoemd. Volgens bron [1], is dit een oorzaak van vroegtijdige slijtage van de compressor, wat de levensduur van de warmtepomp verkort. Het gebruik van een buffervat zorgt ervoor dat er altijd een buffer aan warm water beschikbaar is, waardoor de compressor niet direct moet aanschakelen om warmte te leveren op momenten dat deze al aanwezig is.

Bron [4] bevestigt dit en verduidelijkt dat een buffervat de warmtepomp stabiel laat werken. Wanneer het opslagvat warmte opslaat tijdens perioden dat deze niet direct nodig is, kan de warmtepomp minder vaak aan- en afgeschakeld worden. Dit vermindert de slijtage aan de apparatuur en kan de levensduur van het toestel verlengen.

2. Het opslaan van overtollige warmte

Een buffervat maakt het mogelijk om overtollige warmte tijdelijk op te slaan, zodat deze gebruikt kan worden op momenten dat de warmtepomp niet actief is. Dit zorgt voor een stabielere werking van het systeem, zoals beschreven in bron [2], en kan het energieverbruik van de warmtepomp verlagen. Hierdoor wordt de efficiëntie van het verwarmingssysteem vergroot.

Bron [3] benadrukt ook dat een buffervat helpt bij het handhaven van een constante temperatuur in het verwarmingssysteem, wat leidt tot een comfortabeler binnenklimaat. Tijdens perioden dat de warmtepomp niet actief is, kan het opgeslagen warm water in het buffervat gebruikt worden om het gebouw te verwarmen.

3. Combinatie met zonnepanelen

Volgens bron [2] is een buffervat ook geschikt om in combinatie te gebruiken met zonnepanelen. Het buffervat kan worden gebruikt als thermische opslag voor energie die is opgewekt door zonnepanelen. Hierdoor kan het systeem zelfs op momenten dat de zon niet schijnt, gebruikmaken van de opgeslagen warmte. Dit zorgt voor een duurzamere en energiezuinigere oplossing voor het verwarmen van een woning.

4. Regelgeving en ISSO-richtlijnen

De ISSO 72 richtlijn bepaalt dat een warmtepomp minimaal 10 minuten moet kunnen draaien bij de ontworpen delta T situatie. Dit is het uitgangspunt voor de benodigde systeeminhoud. Bij een geheel na-geregelde installatie moet het buffervat dus minimaal deze inhoud bevatten om te voorkomen dat de compressor wordt geconfronteerd met situaties waarin hij zijn warmte niet kwijt kan, wat leidt tot storingen of vroegtijdig uitschakelen. (Bron [1])

Wanneer is een buffervat niet nodig?

Niet elke warmtepompinstallatie heeft een buffervat nodig. Bron [1] verduidelijkt dat een installatie die geen na-regeling heeft — dus een afgifte-systeem dat altijd open staat — en een warmtepomp die precies op het benodigde vermogen is aangeschaft, geen buffervat nodig heeft. In dat geval kan de compressor zijn energie altijd kwijt in de installatie, waardoor er geen noodzaak is om een extra buffer aan te sluiten.

Een goede en comfortabele installatie is echter vaak (deels) na-geregeld. Elke ruimte die op de gewenste temperatuur is geregeld, stuurt het afgifte-systeem van die ruimte dicht. Dit betekent dat er perioden zijn dat de warmtepomp zijn warmte niet direct kan afgeven, wat kan leiden tot het probleem van hoge druk of storingen. In dergelijke gevallen is een buffervat een noodzaak.

De juiste grootte van het buffervat

De grootte van het buffervat is afhankelijk van het type installatie en de verwachtingen qua warmtebehoefte. Bron [1] en [3] duiden op dat het buffervat minimaal zo groot moet zijn dat het zorgt voor een minimaal systeeminhoud zoals aangegeven in ISSO 72. De grootte hangt ook af van de mate van na-regeling in het afgifte-systeem en de capaciteit van de warmtepomp.

Een te klein buffervat kan leiden tot hetzelfde probleem als een absente buffer: de compressor kan niet voldoende warmte kwijt, wat resulteert in vroegtijdig uitschakelen of storingen. Daarentegen is een te groot buffervat onnodig kostbaar en inefficiënt.

Onderhoud van het buffervat

Omdat een buffervat een essentieel onderdeel van de warmtepompinstallatie is, is onderhoud belangrijk om de efficiëntie en levensduur van het systeem te waarborgen. Bron [2] geeft een aantal aanbevelingen voor het onderhoud van een buffervat:

Isolatie: Het buffervat moet goed geïsoleerd zijn om warmteverlies te minimaliseren. Dit vermindert het energieverbruik en zorgt ervoor dat het opgeslagen warm water langer aanwezig is.
Druk en temperatuur controleren: Het is aan te raden om regelmatig de druk en temperatuur in het buffervat te controleren om ervoor te zorgen dat de warmtepomp efficiënt werkt.
Reinigen en ontkalken: Het buffervat moet minstens één keer per jaar worden gereinigd en eventueel ontkalkt, afhankelijk van de waterkwaliteit in de regio. Dit voorkomt roestvorming en kalkaanslag, die de levensduur van het buffervat en de warmtepomp kunnen beïnvloeden.

Goed onderhoud van het buffervat zorgt ervoor dat het systeem optimaal blijft functioneren en het energieverbruik zo laag mogelijk blijft.

Tapwater en verwarmingswater: In één of gescheiden?

Een belangrijk overweging bij het kiezen van een buffervat is of tapwater en verwarmingswater in één buffer of gescheiden worden opgeslagen. Bron [1] en [3] benadrukken dat het aanbevolen is om tapwater en verwarmingswater in aparte systemen te houden, met name bij een laagtemperatuurinstallatie.

Als de warmtepomp alleen voor verwarming wordt gebruikt, kan het systeem efficiënter werken bij lagere temperaturen. Als tapwater en verwarmingswater in één buffer worden opgeslagen, kan de temperatuur in de buffer stijgen door andere bronnen, wat de efficiëntie van de warmtepomp kan verminderen. Bovendien is het noodzakelijk om na-regeling toe te passen om de temperatuur van de vloerverwarming niet boven de gewenste 80 graden te laten stijgen.

Buffervat en invertertechnologie

Hoewel de nieuwste warmtepompen, zoals de Vitocal 300-G en 150/250-A van Viessmann, invertertechnologie gebruiken, betekent dit niet dat een buffervat overbodig is. Bron [4] verduidelijkt dat invertertechnologie ervoor zorgt dat het vermogen van de warmtepomp automatisch afgestemd wordt op de warmtebehoefte van het gebouw. Dit zorgt voor een energiezuinigere werking, maar het gebruik van een buffervat kan hier nog steeds aan toevoegen.

Een buffervat zorgt ervoor dat de warmtepomp niet te vaak moet aanschakelen, zelfs bij systemen met invertertechnologie. Dit vermindert de slijtage aan de apparatuur en zorgt voor een stabielere werking van het systeem.

Conclusie

Het gebruik van een buffervat bij een warmtepompinstallatie kan een belangrijke rol spelen in de efficiëntie, levensduur en werking van het systeem. Het voorkomt het pendelen van de compressor, zorgt voor het opslaan van overtollige warmte en helpt bij het handhaven van een constante temperatuur in het gebouw. Bovendien is het mogelijk om een buffervat te combineren met zonnepanelen voor een duurzamere oplossing.

Een buffervat is echter niet altijd noodzakelijk. Als de installatie geheel open is en de warmtepomp precies het benodigde vermogen levert, is een buffervat overbodig. In de meeste gevallen is het echter aan te raden om een buffervat aan te sluiten, met name bij na-geregelde installaties. De grootte van het buffervat moet dan wel worden afgestemd op de ISSO-richtlijnen en de verwachtingen qua warmtebehoefte.

Tenslotte is het belangrijk om het buffervat goed te onderhouden. Reguliere inspecties, reiniging en isolatie zorgen ervoor dat het systeem optimaal blijft functioneren en energiezuinig werkt. Door het gebruik van een buffervat in overweging te nemen, kan een warmtepompinstallatie aanzienlijk efficiënter en duurzamer worden gemaakt.