De toekomst van verwarming: De opmars van warmtepompen in Nederland

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de afgelopen jaren heeft de rol van warmtepompen in de Nederlandse woningbouw een significante groei doorgemaakt. Deze groei is onder andere te danken aan de stijgende aardgasprijzen, steeds strengere duurzaamheidsdoelstellingen en de toepassing van subsidies zoals de ISDE-regeling. Volgens gegevens van het CBS en andere betrouwbare bronnen is het aantal geïnstalleerde warmtepompen in Nederland tegen het einde van 2023 opgelopen tot ongeveer 568.000, met een toename van 51,8% ten opzichte van 2022. Deze cijfers geven duidelijk aan dat warmtepompen een steeds grotere rol gaan spelen in de energietransitie van het land.

Naast de toename in aantallen, zien we ook ontwikkelingen in het gebruik van warmtepompen. Zo zien we dat het gebruik van warmtepompen in bestaande woningen sneller groeit dan in nieuwbouwprojecten. Daarnaast is er een duidelijke concentratie van de installatieactiviteiten in de noordelijke provincies van Nederland, waar het aantal geïnstalleerde warmtepompen per inwoner hoger is dan elders.

In dit artikel zullen we een diepere blik werpen op de huidige marktgroei van warmtepompen, de technologieën die daarbij gebruikt worden, de rol van subsidies en beleid, en de uitdagingen die nog op de horizon liggen. We zullen bovendien aandacht besteden aan de toekomstige ontwikkelingen in productie, installatie en het gebruik van slimme technologieën zoals remote monitoring. Het doel is om een overzicht te geven van de huidige staat van de warmtepompmarkt en de verwachtingen voor de komende jaren.

Groei van de warmtepompmarkt in Nederland

De warmtepompmarkt in Nederland heeft in de afgelopen jaren een aanzienlijke groei doorgemaakt. In 2023 zijn er 167.000 warmtepompen geïnstalleerd in woningen, wat een toename van 51,8% betekent ten opzichte van 2022. Deze groeicijfers zijn bijzonder indrukwekkend en tonen aan dat de warmtepomp steeds vaker gekozen wordt als duurzame verwarmingsoptie. Tegen het einde van 2023 zijn er in totaal ongeveer 568.000 warmtepompen in gebruik in woningen.

De groei van het aantal geïnstalleerde warmtepompen wordt vooral aangegoten door de stijgende aardgasprijzen en de wens om het land duurzamer te maken. Verder draagt de ISDE-subsidie een belangrijke bijdrage aan de groei van de markt, vooral bij bestaande woningen. Deze subsidies zijn vooral bedoeld voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen zoals isolatie en het installeren van een warmtepomp. Omdat de ISDE-subsidie niet meer geldt voor nieuwbouw, is de toename van warmtepompen in bestaande woningen extra opgemerkt.

De CBS-gegevens tonen verder een duidelijke stijging in de hoeveelheid warmte die via warmtepompen wordt opgewekt. In 2023 was het afgifte aan lucht 276.915 MW en aan water 151.031 MW. Deze afgifte is een sterke groei ten opzichte van vorige jaren, wat duidelijk maakt dat de warmtepompmarkt zich snel ontwikkelt.

Technologieën en toepassingen van warmtepompen

Warmtepompen zijn technologische systemen die warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) opnemen en deze gebruiken voor het verwarmen van woningen. De drie belangrijkste typen warmtepompen zijn buitenlucht-waterwarmtepompen, bodemwarmtepompen en airco’s die ook in winter als verwarming kunnen dienen.

Buitenlucht-waterwarmtepompen

Buitenlucht-waterwarmtepompen zijn de meest voorkomende vorm van warmtepompen in Nederland. Deze warmtepompen nemen warmte op uit de buitenlucht en zetten die om in warm water dat gebruikt wordt voor de verwarming van huizen. Deze technologie is vooral geschikt voor bestaande woningen en is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. In 2023 zijn er 1520 MW warmtepompen afgestaan aan lucht en 1046 MW aan water.

Bodemwarmtepompen

Bodemwarmtepompen gebruiken de warmte uit de grond om huizen te verwarmen. Dit type is vaak geïnstalleerd in nieuwbouwprojecten, maar is in recente jaren ook steeds vaker te vinden in renovaties. De warmte uit de grond wordt opgezogen via grondwater of grondleidingen en vervolgens door de warmtepomp omgezet in verwarmend water. De CBS-gegevens tonen dat de hoeveelheid warmte die uit de bodem wordt opgehaald in 2023 ongeveer 198 TJ bedroeg.

Airco’s als verwarming

Airco’s zijn ook steeds vaker gebruikt als hybride verwarmingsinstallatie. In de winter nemen ze warmte op uit de buitenlucht en leveren die als verwarmingswarmte in het huis. In de zomer functioneren ze als airconditioning. Deze flexibiliteit maakt airco’s een aantrekkelijke keuze voor vele huiseigenaars.

Subsidies en beleid

Subsidies en beleid spelen een centrale rol in de groei van de warmtepompmarkt. De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) is de belangrijkste subsidie die momenteel wordt gebruikt om warmtepompen en andere duurzame maatregelen te ondersteunen. De ISDE-subsidie is bedoeld om woningen energiezuiniger te maken en draagt hierbij een belangrijke bijdrage aan de toekomstige duurzaamheid van het land.

In 2023 zijn er voor 501 megawatt aan gesubsidieerde buitenlucht-waterwarmtepompen geplaatst, wat een aanzienlijke toename is ten opzichte van 2022. Deze subsidie is vooral gericht op bestaande woningen, aangezien het niet meer geldt voor nieuwbouw. De toename van warmtepompen in bestaande woningen duidt op een sterke voorkeur voor duurzame renovatie.

Toekomstige wijzigingen in de ISDE-regeling

De Rijksoverheid is momenteel bezig met de aanpassing van de ISDE-regeling voorafgaand aan 2026. Tijdens stakeholdersessies in het voorjaar van 2025 heeft de Vereniging Warmtepompen input geleverd aan deze wijzigingen. Deze aanpassingen zullen waarschijnlijk leiden tot een verandering in de toekenning van subsidies en de voorwaarden voor het installeren van warmtepompen. Ondanks de verwachte veranderingen is het duidelijk dat subsidies een essentiële rol blijven spelen in de verdere opschaling van warmtepompen in Nederland.

Actieplan (hybride) warmtepompen

In juni 2022 is het Actieplan (hybride) warmtepompen 2022-2024 gelanceerd. Dit plan is bedoeld om de opschaling van warmtepompen te faciliteren en te zorgen voor een snelle groei van de markt. Een belangrijk onderdeel van het plan is het terugbrengen van de installatietijd. In 2022 is een MOOI-subsidie toegekend aan Team Duurzaam Installeren (TDI) om dit proces te versnellen.

Daarnaast zorgen de initiatieven van Techniek NL voor een snellere opleiding van warmtepompmonteurs. De uitbreiding van het aantal opleidingslocaties en het aanbod van een mbo-deelcertificaat voor hybride warmtepompen zorgen voor een snellere toetreding van monteurs tot de markt. Deze maatregelen zijn van groot belang om de groei van warmtepompen te kunnen volgen.

Geografische verdeling van warmtepompeninstallaties

Een opmerkelijke trend in de warmtepompmarkt is de geografische concentratie van installaties in de noordelijke provincies van Nederland. Volgens de beschikbare gegevens is het aantal geïnstalleerde warmtepompen in deze regio's per inwoner het hoogst. In de drie noordelijke provincies zijn er in 2023 drie warmtepompen geïnstalleerd per duizend inwoners. Deze verdeling kan worden toegeschreven aan verschillende factoren, waaronder de hoge aardgasprijzen, de beschikbaarheid van landelijke subsidies en het hoger inkomen in deze regio's.

In het noordelijk aardbevingsgebied zien we bijvoorbeeld een sterke neiging tot verduurzaming van woningen. Wanneer woningeigenaren subsidie ontvangen om hun huizen te herstellen, kiezen ze vaak voor een volledige verduurzaming. Bovendien stimuleren gemeenten in deze regio's extra subsidies boven op de landelijke ISDE-regeling om huizen aardgasloos te maken. Deze extra financiële ondersteuning maakt het voor woningeigenaren in deze regio's aantrekkelijker om over te stappen op warmtepompen.

De concentratie van warmtepompinstallaties in de noordelijke provincies is bovendien ook het gevolg van het hogere aandeel woningeigenaars in deze regio's. In het noorden zijn er relatief meer huizen in eigen beheer en dus is het financiële inzetvermogen van woningeigenaars vaak hoger. Dit maakt het makkelijker om investeringen in warmtepompen te doen, zelfs met behulp van subsidies. Echter, ook al is de groei in deze regio's duidelijk, blijft het een uitdaging om warmtepompen voor iedereen toegankelijk te maken, vooral gezien de hoge aanschafkosten en het feit dat niet iedereen subsidies kan krijgen.

Slimme technologieën in de warmtepompmarkt

De opmars van slimme technologieën speelt een steeds grotere rol in de warmtepompmarkt. Deze technologieën zorgen voor betere efficiëntie, eenvoudiger beheer en verbeterde service voor eigenaars. Een voorbeeld hiervan is de toepassing van remote monitoring-systemen, zoals het Bosch HomeCom Pro-platform. Dit systeem maakt het mogelijk voor installateurs om warmtepompen op afstand te bewaken en eventuele problemen al op afstand op te lossen. Hierdoor wordt het onderhoud efficiënter en is het voor de klant minder lastig.

Installateurs kunnen bijvoorbeeld het aantal starts en stops van een warmtepomp op afstand volgen, de aanvoertemperatuur controleren en het gedrag van de buitenunit analyseren. Deze gegevens worden visueel op een duidelijke manier weergegeven, waardoor installateurs snel kunnen reageren op eventuele problemen. Bovendien kunnen basisinstellingen van de warmtepomp worden aangepast zonder dat de installateur bij de klant hoeft te zijn. Dit zorgt voor een snellere en efficiëntere service en vermindert de hoeveelheid servicebezoeken die nodig zijn.

Bij het optreden van een storingsmelding kan de installateur direct een diepere analyse uitvoeren. Dit betekent dat hij of zij al voorbereid kan zijn op het bezoek aan de klant en direct de juiste oplossing kan bieden. Door deze slimme tools te gebruiken, kan de installateur niet alleen de werking van de warmtepomp optimaliseren, maar ook de klantbevrediging verhogen.

Nefit Bosch benadrukt dat dit soort technologie essentieel is voor de toekomst van de warmtepompmarkt. Het maakt het mogelijk om een groter aantal warmtepompen te beheren en tegelijkertijd het niveau van service en efficiëntie te verhogen. Voor de klant betekent dit dat de warmtepomp betrouwbaarder en minder lastgevend is, wat bijdraagt aan een snellere adoptie van deze technologie.

Innovaties en toekomstige ontwikkelingen

De warmtepompmarkt is in volle opmars, maar dit betekent niet dat de innovatie daarbij stil blijft staan. Er zijn verschillende ontwikkelingen gaande die ervoor zorgen dat warmtepompen steeds beter, efficiënter en geschikter worden voor een groter aantal toepassingen. Deze innovaties spelen een belangrijke rol in de verdere opschaling van de markt en de verduurzaming van de woningbouw.

Extra productielijnen en opleidingen

Om de groei van de warmtepompmarkt te kunnen volgen, zijn er extra productielijnen geopend bij tenminste drie fabrikanten. Deze maatregel is van groot belang om de vraag naar warmtepompen te kunnen bevredigen. Daarnaast zorgen de fabrikanten voor extra opleidingsfaciliteiten voor monteurs, waardoor het aantal professionals dat beschikbaar is voor de installatie en het onderhoud van warmtepompen toeneemt.

Vanuit Techniek NL wordt hard gewerkt aan het opleiden van warmtepompmonteurs. Zo wordt het aantal opleidingslocaties uitgebreid en is er een mbo-deelcertificaat voor hybride warmtepompen beschikbaar. Dit certificaat maakt het mogelijk voor verwarmingsmonteurs om zich verder te specialiseren en voor nieuwkomers om sneller aan de slag te gaan.

Innovatieve producten

Daarnaast zien we een toenemend aantal innovatieve producten op de markt verschijnen. Deze producten zijn ontworpen om warmtepompen toegankelijker en geschikter te maken voor een bredere groep woningen. Denk bijvoorbeeld aan oplossingen voor appartementen, waar het installeren van een warmtepomp vaak moeilijker is dan in vrijstaande woningen. Er zijn nu producten beschikbaar die speciaal zijn ontworpen voor deze situatie.

Daarnaast zijn er ook stillere warmtepompen op de markt gekomen, waardoor het geluidsniveau van deze systemen aanzienlijk is gedaald. Dit maakt het voor woningeigenaars aantrekkelijker om warmtepompen te kiezen, omdat ze niet langer hinderlijk zijn. Bovendien zijn er nu warmtepompen beschikbaar die in het dak kunnen worden ingebouwd. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen waar de buitenruimte beperkt is, zoals in dichtbevolkte steden of op zolderetages.

Uitdagingen in de energietransitie

Hoewel de groei van de warmtepompmarkt indrukwekkend is, zijn er ook uitdagingen die moeten worden aangepakt. De energietransitie is een complex proces dat niet alleen om technologie draait, maar ook om financiële, logistieke en sociale aspecten.

Verduurzaming voor iedereen

Een van de grootste uitdagingen is het zorgen voor verduurzaming voor iedereen. Niet iedereen kan financieel de overstap maken naar een warmtepomp, zelfs niet met subsidies. Het is daarom essentieel dat beleid en subsidies zo worden ontworpen dat ze voor een zo groot mogelijk aantal huishoudens toegankelijk zijn. Bovendien is het van belang dat subsidies niet alleen gericht zijn op bestaande woningen, maar ook op nieuwbouwprojecten, zodat het gehele woningvoorraad duurzaam wordt.

Opleiding en capaciteit

Een andere uitdaging is de opleiding en capaciteit van installateurs. Hoewel er extra opleidingsfaciliteiten zijn geopend, is er nog steeds een tekort aan ervaren monteurs die in staat zijn om warmtepompen te installeren en te onderhouden. Dit tekort kan leiden tot vertragingen in de opschaling van warmtepompen en kan het moeilijker maken om voldoende installateurs te vinden. Het is daarom van groot belang dat de opleiding van monteurs wordt voortgezet en uitgebreid.

Technologische uitdagingen

Ook op het gebied van technologie zijn er uitdagingen. Hoewel de efficiëntie van warmtepompen is toegenomen, is het nog niet mogelijk om deze systemen in alle soorten woningen te gebruiken. Bijvoorbeeld in appartementen met beperkte buitenruimte of in woningen in dichtbebouwde stadsgebieden is het installeren van een warmtepomp vaak uitdagender. Daarom is het belangrijk dat technologische ontwikkelingen zich hierop richten en oplossingen worden gevonden die geschikt zijn voor deze specifieke situaties.

Beleidscoördinatie

Ten slotte is er de uitdaging van beleidscoördinatie. Het is essentieel dat alle betrokken partijen – zoals de overheid, de sector, consumenten en netbeheerders – goed samwerken om de energietransitie te realiseren. In juni 2022 is een regiegroep gelanceerd onder leiding van het ministerie van Klimaat, Natuur en Milieu en co-leiding van VROM. Deze groep is van plan om samen met sleutelorganisaties uit de sector verder te werken aan de opschaling van warmtepompen en andere duurzame energiebronnen.

De rol van de sector en samenwerking

De opmars van warmtepompen is niet alleen het werk van individuele huiseigenaars of installateurs, maar ook het resultaat van samenwerking tussen verschillende partijen. De sector speelt een cruciale rol in de opschaling van warmtepompen en de verduurzaming van de woningbouw.

Fabrikanten en installateurs

Fabrikanten en installateurs zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen, produceren en installeren van warmtepompen. Het is van groot belang dat deze partijen samenwerken om het aantal warmtepompen te kunnen vergroten en de kwaliteit te behouden. Door extra productielijnen te openen en het aantal opleidingsfaciliteiten te vergroten, zorgen fabrikanten en installateurs ervoor dat het aanbod van warmtepompen kan volgen.

Overheid en beleid

De overheid speelt een essentiële rol in de verduurzaming van de woningbouw. Door subsidies zoals de ISDE te introduceren en het Actieplan (hybride) warmtepompen te lanceren, stelt de overheid het kader waarbinnen de sector kan werken. Daarnaast zorgt de overheid voor het coördineren van verschillende partijen en het uitvoeren van beleid dat gericht is op de verduurzaming van het land.

Consumenten en woningeigenaars

Consumenten en woningeigenaars zijn de uiteindelijke doelgroep voor warmtepompen. Het is daarom belangrijk dat zij goed geïnformeerd zijn over de voordelen en de nadelen van deze technologie. Door educatieve campagnes en subsidies te combineren, kan de overheid ervoor zorgen dat meer woningeigenaars kiezen voor warmtepompen.

Netbeheerders en energievoorziening

Netbeheerders spelen ook een rol in de opmars van warmtepompen. Het is essentieel dat het elektriciteitsnet in staat is om het extra verbruik van elektriciteit te hanteren dat gepaard gaat met het gebruik van warmtepompen. Daarom is het belangrijk dat netbeheerders samenwerken met de overheid en de sector om het net te verbeteren en uit te breiden.

Conclusie

De warmtepompmarkt in Nederland is momenteel in een fase van snelle groei. De toename van het aantal geïnstalleerde warmtepompen in 2023 – met 51,8% ten opzichte van 2022 – toont aan dat deze technologie steeds vaker wordt gekozen als duurzame verwarmingsoptie. Deze groei wordt voortgedreven door factoren zoals stijgende aardgasprijzen, subsidies zoals de ISDE-regeling en een groter bewustzijn van duurzaamheid.

De geografische verdeling van warmtepompeninstallaties is duidelijk genoteerd in de noordelijke provincies, waar het aantal geïnstalleerde warmtepompen per inwoner het hoogst is. Deze concentratie is het gevolg van factoren zoals hogere inkomens, extra subsidies en het hogere aandeel woningeigenaars. Echter, het is van groot belang dat deze groei niet alleen beperkt blijft tot deze regio's, maar dat het land als geheel verduurzaamd wordt.

Slimme technologieën zoals remote monitoring-systemen spelen een steeds grotere rol in de warmtepompmarkt. Deze systemen zorgen voor efficiënter beheer, betere service en een verbeterde klantbevrediging. Door deze technologieën in te zetten, kunnen installateurs het aantal warmtepompen beheren en tegelijkertijd het servicepeil verbeteren.

De toekomstige ontwikkelingen in de warmtepompmarkt zullen voornamelijk gericht zijn op het uitbreiden van het aantal warmtepompen en het verder verduurzamen van de woningbouw. Extra productielijnen, opleidingen voor monteurs en innovatieve producten zullen hierin een centrale rol spelen. Daarnaast is het essentieel dat beleid en subsidies zo zijn ontworpen dat ze voor een breed scala aan huishoudens toegankelijk zijn.

De energietransitie is een complex proces dat niet alleen om technologie draait, maar ook om samenwerking tussen de overheid, de sector en de maatschappij. Door samenwerking te versterken en beleid te coördineren, kan Nederland op weg worden gemaakt naar een duurzamere toekomst.

Bronnen

nummer
start