Afmetingen en ruimtebehoeften voor warmtepompinstallaties in huizen en woningen

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Het installeren van een warmtepomp is een belangrijk onderdeel van de transitie naar een duurzamere woning. Deze technologie helpt niet alleen bij het verlagen van energiekosten, maar draagt ook bij aan het verminderen van CO₂-uitstoot. Voor een geslaagde installatie is het echter essentieel om rekening te houden met de benodigde ruimte, zowel binnen als buiten de woning. In dit artikel wordt ingegaan op de afmetingen van verschillende warmtepompvarianten, de ruimtebehoeften van technische ruimtes, en de praktische aandachtspunten voor de installatie van binnen- en buitenunits. Het artikel is gebaseerd op recente informatie uit betrouwbare bronnen en biedt een overzicht dat zowel voor eigenaren van woningen als voor installateurs relevant is.

Inleiding

Een warmtepomp is een duurzame oplossing voor verwarming en warm water in huizen. Het werkt door warmte op te nemen uit de omgeving (lucht, grond of water) en deze om te zetten in bruikbare warmte. De keuze voor een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder de type woning, het isolatie-niveau en de beschikbare ruimte. Het is daarom belangrijk om vooraf te weten welke ruimte nodig is voor de installatie van binnen- en buitenunits, eventuele technische ruimtes en de afleversets of warmtepompen binnen de woning.

In de onderstaande paragrafen wordt ingegaan op de afmetingen en ruimtebehoeften van de verschillende warmtepompvarianten, inclusief hybride systemen, bodem- en luchtwarmtepompen. Daarnaast worden technische ruimtes en eventuele extra voorzieningen in de buurt beschreven, zoals leidingnetwerken en Warmte-Overdracht-Stations. Het artikel sluit af met een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp, zoals geluidsnormen, condensafvoer en toegankelijkheid voor onderhoud.

Afmetingen van binnen- en buitenunits

Een warmtepompinstallatie bestaat doorgaans uit meerdere onderdelen, waaronder een binnenunit, een buitenunit (indien van toepassing) en eventueel een buffervat of boiler. De afmetingen van deze componenten variëren afhankelijk van het type warmtepomp en het vermogen dat nodig is voor de woning.

Inhoud van de binnenunit

De binnenunit is het deel van de warmtepompinstallatie dat zich binnen de woning bevindt en verantwoordelijk is voor de distributie van warmte of koude. De typische afmetingen van een binnenunit zijn:

Breedte: 70 cm
Hoogte: 90 cm
Diepte: 26 cm

In sommige gevallen kan de binnenunit compact zijn, met afmetingen van ongeveer 1,0 meter in lengte, 0,6 meter in breedte en 0,4 meter in diepte. Voor hybride warmtepompen, die bestaan uit een binnen- en een buitenunit, is soms ook een buffervat nodig. Dit buffervat fungeert als tussenopslag van verwarmingswater en heeft minimaal een diameter van 0,6 meter en een hoogte van 0,7 meter.

Buitenunit

De buitenunit is nodig voor zowel lucht- als lucht/water warmtepompen. Deze unit is verantwoordelijk voor het opnemen van warmte uit de buitenomgeving. De gemiddelde afmetingen van een buitenunit zijn:

Breedte: 90 cm
Hoogte: 75 cm
Diepte: 35 cm

Voor een all-electric luchtwarmtepomp is de buitenunit gemiddeld ongeveer 0,8 x 0,8 x 0,4 meter. Het is belangrijk om te weten dat de buitenunit voldoende ruimte moet hebben voor onderhoud en ademruimte, zoals vermeld in de handleiding van de warmtepomp. Daarnaast moet de buitenunit op een veilige en toegankelijke plek worden geplaatst, zodat onderhoud gemakkelijk uit te voeren is en de werking niet wordt belemmerd door obstakels of extreme weersomstandigheden.

Compacte oplossingen

Voor appartementen of passiefwoningen met een lage warmtebehoefte zijn er ook compacte warmtepompen beschikbaar. Een voorbeeld is de geoTHERM 3 kW, een bodem/water-warmtepomp die ideaal is voor woningen met goed isolatie. Deze warmtepomp heeft een vermogen van 3 kW en is ontworpen om op te treden in woningen met een laag warmteverlies. Aangezien deze warmtepomp zijn energie gratis uit de bodem haalt, levert het aanzienlijk lagere energiekosten op en draagt het bij aan het verminderen van CO₂-uitstoot.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een veelgekozen systeem, vooral in bestaande woningen waarbij een volledige elektrische warmtepomp niet voldoende is. Deze hybride oplossing combineert een warmtepomp met een traditionele CV-ketel, zodat er bij piekverbruik of in koudere perioden extra verwarming beschikbaar is.

De hybride warmtepomp bestaat uit een binnenunit en een buitenunit. De binnenunit is vaak compact en heeft typische afmetingen van minimaal 1,0 meter in lengte, 0,6 meter in breedte en 0,4 meter in diepte. Daarnaast kan er ook een buffervat nodig zijn, afhankelijk van de lengte van de leidingen en de opstellocatie. Dit buffervat heeft minimaal een diameter van 0,6 meter en een hoogte van 0,7 meter.

Het voordeel van een hybride oplossing is dat het een goede balans biedt tussen duurzaamheid en comfort. De warmtepomp draait op elektriciteit en is dus duurzaam, terwijl de CV-ketel als back-up zorgt voor verwarming in geval van piekverbruik of extreme kou. Dit maakt de hybride oplossing geschikt voor woningen waar een volledig elektrisch systeem mogelijk niet voldoende is.

Monoblock warmtepompen

Monoblock warmtepompen zijn een alternatief voor de traditionele splitsinstallatie met een aparte binnen- en buitenunit. Deze warmtepompen bestaan uit één unit en kunnen zowel binnen als buiten worden geplaatst. Over het algemeen vereisen monoblock warmtepompen meer ruimte dan splitsinstallaties, vooral als ze binnen worden geïnstalleerd.

De keuze voor een monoblock warmtepomp hangt af van de beschikbare ruimte en de vereisten van de woning. Voor appartementen of woningen met beperkte binnenruimte kan een monoblock warmtepomp een geschikte oplossing zijn, mits er voldoende ruimte beschikbaar is. Het voordeel van deze installatie is dat er minder componenten zijn, wat de installatie eenvoudiger maakt en minder onderhoud vereist.

Technische ruimte voor warmtepompinstallaties

Naast de binnen- en buitenunits is in sommige gevallen ook een technische ruimte nodig voor het installeren van warmtepompinstallaties, met name bij grotere systemen of buurtwarmtenetten. Deze technische ruimte fungeert als centrale plek voor de warmtewinning, transportpompen en eventuele back-upverwarmingsketels.

Afmetingen van een technische ruimte

De benodigde afmetingen van een technische ruimte hangen af van het type warmtenet en de schaal van de installatie. Voor een Medium Temperatuur (MT)-net is een technische ruimte van ongeveer 300 m² nodig. Bij een Zeer Lage Temperatuur (ZLT)-net kan deze ruimte 30-50% kleiner zijn. De technische ruimte kan eventueel deels ondergronds worden aangelegd of over meerdere units worden verdeeld. De locatie van deze ruimte moet echter nog bepaald worden, afhankelijk van de infrastructuur en de toegankelijkheid.

In de technische ruimte worden meerdere installaties geïnstalleerd, waaronder de warmtewinningssystemen, transportpompen en eventueel een centrale warmtepomp die het water verwarmt tot ongeveer 55 graden. Bij een MT-net is ook een back-upverwarmingsketel nodig voor piekmomenten.

Warmte-Koude-Opslag (WKO)

Een belangrijk onderdeel van sommige warmtenetten is de Warmte-Koude-Opslag (WKO). Deze opslag vindt plaats in de diepere ondergrond, tot een diepte van 50 meter. De WKO slaat in de zomer warm water op uit het Amsterdam-Rijnkanaal, wat in de winter wordt gebruikt voor het verwarmen van woningen. Deze technologie helpt om de energievoorziening duurzaam te maken en draagt bij aan een betere balans tussen warmteproductie en -verbruik.

Warmte-Overdracht-Stations (WOS)

Bij zowel MT- als ZLT-netten zijn Warmte-Overdracht-Stations (WOS) nodig. Deze stations verdelen de warmte over de woningaansluitingen en hebben een typische afmeting van ongeveer 3 x 2,5 x 2,5 meter. De WOS zijn essentieel voor het functioneren van het buurtwarmtenet en zorgen voor een efficiënte distributie van warmte naar de woningen.

Afleversets en circulatiepompen

Bij een Medium Temperatuur (MT)-net is per woning een afleverset nodig. Deze afleverset is een apparaat dat verantwoordelijk is voor het aansluiten van de warmte- en afvoerleidingen op de woning. De typische afmetingen van een afleverset zijn ongeveer 60 x 45 x 20 cm. Bovendien is een circulatiepomp nodig om het warme water door de woning te pompen en te distribueren naar de verwarming en de boiler.

Bij een Zeer Lage Temperatuur (ZLT)-net is in plaats van een afleverset een warmtepomp nodig. Deze warmtepomp verwarmt het water van 16 graden naar maximaal ongeveer 70 graden en heeft een formaat van ongeveer 60 x 40 x 60 cm. Deze warmtepomp bevat ook een circulatiepomp voor het distribueren van warm water naar de woning en de boiler.

Aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp

De installatie van een warmtepomp vereist niet alleen voldoende ruimte, maar ook aandacht voor een aantal technische en logistieke aspecten. Hieronder worden enkele belangrijke aandachtspunten beschreven.

Veiligheid en opstelplaats van de buitenunit

De buitenunit moet op een veilige en toegankelijke plek worden geplaatst. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de buitenunit beschermd is tegen extreme weersomstandigheden en toekomstige obstakels. Bovendien moet de buitenunit voldoende ademruimte hebben om optimaal te functioneren. De handleiding van de warmtepomp bevat meestal duidelijke instructies over de vereisten voor de opstelplaats.

Geluidsnormen

De geluidsnormen zijn een belangrijk aspect bij de installatie van een warmtepomp. Het is verstandig om ervoor te zorgen dat het geluidsniveau niet hoger is dan 45 dB in de buurt van de buren. Dit geldt vooral als de warmtepomp in een dichtbevolkt gebied is geïnstalleerd. Bij zelfinstallatie is het verstandig om extra aandacht te besteden aan de geluidsnormen en eventueel geluiddemmers te overwegen.

Technische beperkingen

Veel warmtepompen hebben technische beperkingen, zoals een maximaal hoogteverschil of een maximale afstand tussen de binnen- en buitenunit. Overschrijden van deze limieten kan leiden tot verlies van efficiëntie of zelfs tot een storing. Het is daarom verstandig om de buitenunit zo dicht mogelijk bij de binnenunit te plaatsen om warmteverliezen te minimaliseren.

Condensafvoer

Een warmtepomp creëert tijdens het proces veel condens. Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat er een goede condensafvoer is. Een slechte afvoer kan leiden tot natte vloeren, roet en zelfs schimmelvorming. Het is verstandig om bij de installatie rekening te houden met een goed functionerende afvoer en eventueel een afvoerpijp te laten aanleggen.

Accessoires

Bij de installatie van een warmtepomp zijn meerdere accessoires nodig, afhankelijk van het type installatie en de vereisten van de woning. Dit kan onder andere omvatten leidingen, afvoerpijpen, afleversets en circulatiepompen. Het is verstandig om bij de installatie rekening te houden met deze accessoires en eventueel professionele hulp in te huren bij het aansluiten van de systemen.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp vereist niet alleen een keuze uit de juiste technologie, maar ook aandacht voor de benodigde ruimte en de technische aspecten van de installatie. De afmetingen van binnen- en buitenunits variëren afhankelijk van het type warmtepomp, terwijl technische ruimtes en extra voorzieningen zoals Warmte-Overdracht-Stations en Warmte-Koude-Opslagen ook ruimte in beslag nemen. Bij de installatie is het belangrijk om rekening te houden met veiligheid, geluidsnormen, condensafvoer en technische beperkingen.

Voor eigenaren van woningen is het verstandig om vooraf te bepalen hoeveel ruimte beschikbaar is en welke variant van warmtepomp het meest geschikt is. Installateurs kunnen hierbij hulp bieden bij het bepalen van de juiste oplossing en de installatie ervan. Met de juiste voorbereiding en uitvoering kan een warmtepompinstallatie een duurzame en efficiënte oplossing bieden voor verwarming en warm water in huizen.