Hoe bereken je de besparing bij een warmtepompinstallatie?

De overgang van een gasverwarmingssysteem naar een warmtepompinstallatie wordt steeds aantrekkelijker door stijgende energieprijzen en de toegankelijkheid van duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen. Een warmtepomp kan aanzienlijk besparen op energiekosten, maar het is belangrijk om deze besparing nauwkeurig te berekenen. Dit artikel legt uit hoe je de verwachte besparing kan bepalen, op basis van beschikbare berekeningsmethoden en factoren die het rendement beïnvloeden.

Wat beïnvloedt de besparing bij een warmtepompinstallatie?

Een warmtepomp bespaart energie door warmte uit de lucht, grond of water te gebruiken om een woning te verwarmen. De besparing hangt af van verschillende factoren:

1. Type verwarmingssysteem: Een warmtepomp werkt efficiënter bij lagetemperatuurverwarming (zoals vloerverwarming of wandverwarming) dan bij hogetemperatuurverwarming zoals traditionele radiatoren. Dit komt doordat de warmtepomp bij lagere temperatuur kan werken, wat een hoger rendement oplevert.

2. Isolatiegraad van de woning: Hoe beter een woning is geïsoleerd, hoe minder warmte er verloren gaat. Dit vermindert het energieverbruik van de warmtepomp en zorgt voor een hogere besparing.

3. Stooklijn van de warmtepomp: De stooklijn bepaalt de temperatuur van het CV-water bij verschillende buitentemperaturen. Een correct ingestelde stooklijn zorgt voor comfort en een efficiënter verbruik van elektriciteit.

4. Elektriciteitsverbruik en tarieven: Aangezien een warmtepomp elektriciteit gebruikt in plaats van gas, is het verbruik van elektriciteit een belangrijke factor. De besparing hangt ook af van de elektriciteitsprijs.

5. Klimaat en weersomstandigheden: De omgevingstemperatuur heeft invloed op de werking van de warmtepomp. In koud klimaat werkt een lucht-water warmtepomp minder efficiënt dan in een milder klimaat.

6. Sanitair warmwaterverbruik: Een warmtepomp kan ook worden gebruikt om sanitair warm water te produceren. Het verbruik voor warmwaterverwarming beïnvloedt de totale besparing.

7. Aantal bewoners en energiebehoefte: De energiebehoefte van een woning is afhankelijk van het aantal bewoners en hun verbruiksgewoontes.

8. Type woning: De bouwjaar, vloeroppervlakte en constructie van de woning bepalen hoeveel warmte nodig is om de woning te verwarmen.

9. Verbruik van zonnepanelen: Als de warmtepomp gecombineerd wordt met zonnepanelen, kan het elektriciteitsverbruik grotendeels of volledig worden gedekt met duurzame energie, wat de besparing verder verhoogt.

Hoe bereken je de verwachte besparing?

Het berekenen van de besparing bij een warmtepompinstallatie vereist een aantal stappen. Hieronder worden de belangrijkste berekeningsmethoden en parameters uitgelegd op basis van de beschikbare informatie.

Stap 1: Bepaal het warmteverlies van de woning

Het warmteverlies van een woning is de basis voor het bepalen van het vereiste vermogen van de warmtepompinstallatie. Dit warmteverlies geeft aan hoeveel warmte nodig is om de woning bij een bepaalde buitentemperatuur op de gewenste binnentemperatuur te houden.

Methode 1: Berekening op basis van thermische verlieswaarde

De thermische verlieswaarde van een woning kan worden berekend met de volgende formule:

Warmteverlies woning [W/K] = (A - B * 7) * 9000 / ((16 - C) * 24 * 31)

• A = totaal verbruik in een bepaalde periode (in kWh)
• B = elektriciteitsverbruik voor warmtepomp
• C = gemiddelde binnentemperatuur in die periode

Methode 2: Berekening op basis van jaarlijks gasverbruik

Voor woningen in het Nederlandse klimaat kan het vereiste vermogen van de warmtepompinstallatie ook worden berekend op basis van het jaarlijks gasverbruik:

Vermogen warmtepompinstallatie [W] = jaarlijks gasverbruik in [m³] * 4 [W/m³]

Voorbeeld:

Een woning verbruikt 1500 m³ gas per jaar. Het tapwater wordt verwarmd met een indirect gestookte boiler van 150 liter. Het vereiste vermogen van de warmtepompinstallatie is dan:

Vermogen warmtepompinstallatie = 1500 * 4 + 150 * 10 = 6000 + 1500 = 7500 W

Stap 2: Bepaal het vermogen van de centrale verwarming

Het vermogen van de centrale verwarming wordt uitgedrukt in [W/K] en geeft aan hoeveel warmte de verwarming kan afstaan per graad temperatuurverschil tussen het CV-water en de binnentemperatuur.

De formule voor het berekenen van het vermogen van de centrale verwarming is:

Vermogen CV [W/K] = (C - B) * 9000 * 2 / (50 - A)

• A = buitentemperatuur
• B = gemiddelde binnentemperatuur
• C = verbruik in kWh

Stap 3: Stooklijn bepalen

De stooklijn geeft aan hoe warm het CV-water moet zijn bij een bepaalde buitentemperatuur. Deze lijn wordt ingesteld op basis van het vermogen van de warmtepompinstallatie en het vermogen van de centrale verwarming.

De formule voor het berekenen van de stooklijn bij -10°C is:

[T-10] = 20°C + Vermogen warmtepompinstallatie [W] / Vermogen centrale verwarming [W/K]

Voorbeeld:

Als het vermogen van de warmtepompinstallatie 9600 W is en het vermogen van de centrale verwarming 300 W/K, dan is de instelling van de stooklijn bij -10°C:

[T-10] = 20 + 9600 / 300 = 20 + 32 = 52°C

Stap 4: Bereken het elektriciteitsverbruik

Het elektriciteitsverbruik van de warmtepompinstallatie kan worden berekend met behulp van de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), die het seizoensgemiddelde rendement van de warmtepomp in het Nederlandse klimaat aangeeft.

De formule is:

Verbruik [kWu] = [D] * 9 / ([A] + ([B] - [A]) * (55 - [C]) / 20)

• [A] = SCOP in 35°C stooklijn
• [B] = SCOP in 55°C stooklijn
• [C] = gekozen stooklijn in °C
• [D] = jaarlijks gasverbruik in m³

Voorbeeld:

Voor een warmtepomp met een SCOP van 3,5 in een 35°C stooklijn en 5,1 in een 55°C stooklijn, en een woning met een stooklijn van 50°C en een jaarlijks gasverbruik van 1600 m³, is het elektriciteitsverbruik:

Verbruik [kWu] = 1600 * 9 / (3,5 + (5,1 - 3,5) * (55 - 50) / 20) Verbruik [kWu] = 14400 / (3,5 + 1,6 * 5 / 20) Verbruik [kWu] = 14400 / 3,9 = 3692 kWu

Stap 5: Bereken de besparing

De besparing op de energierekening kan worden berekend door het gasverbruik en het elektriciteitsverbruik te vergelijken in de situatie met een gascondensatieketel versus een warmtepompinstallatie.

Voorbeeldberekening

Situatie met gascondensatieketel:

• Gasprijs: €2,20 per m³
• Jaarlijks gasverbruik: 1500 m³
• Jaarlijkse gaskosten: €2,20 * 1500 = €3300

Situatie met hybride warmtepomp:

• Besparing gasverbruik: 715 m³
• Besparing gaskosten: €2,20 * 715 = €1573
• Extra elektriciteitsverbruik: 1430 kWh
• Elektriciteitsprijs: €0,50 per kWh
• Extra elektriciteitskosten: €0,50 * 1430 = €715
• Werkelijke besparing: €1573 - €715 = €858 per jaar

Als de warmtepompinstallatie gecombineerd wordt met zonnepanelen, is de besparing nog hoger. De elektriciteit die nodig is voor de warmtepomp kan dan grotendeels of volledig worden gedekt met duurzame energie.

Waarom is een juiste berekening belangrijk?

Een correct berekende en gedimensioneerde warmtepompinstallatie levert het meest op in termen van energiebesparing en comfort. Als de warmtepomp niet goed gedimensioneerd is of de stooklijn niet correct is afgeregeld, kan de woning onvoldoende worden verwarmd of kan er sprake zijn van een te hoog elektriciteitsverbruik.

Het is daarom belangrijk om een professionele berekening te laten uitvoeren, bijvoorbeeld via een gespecialiseerde CV-installateur. Deze professional houdt rekening met alle relevante factoren en stelt een aanbeveling voor de meest geschikte warmtepompinstallatie voor jouw woning.

Tip

Als je zelf de berekening wil uitvoeren, zijn er online tools beschikbaar die je kunnen helpen. Deze tools geven inzicht in de mogelijke besparing op energiekosten en helpen je bij het kiezen van de meest geschikte warmtepomp voor jouw woning. Een voorbeeld is de gratis besparingscheck van een duurzaam adviesbureau, die je in 5 minuten kan invullen om jouw maximale besparing te bepalen.

Conclusie

Het berekenen van de besparing bij een warmtepompinstallatie vereist een aantal stappen, inclusief het bepalen van het warmteverlies van de woning, het vermogen van de centrale verwarming, het instellen van de stooklijn en het berekenen van het elektriciteitsverbruik. Aan de hand van deze berekeningen kan worden vastgesteld wat de verwachte besparing is op de energierekening.

De besparing hangt af van verschillende factoren, zoals het type verwarmingssysteem, de isolatiegraad van de woning, de elektriciteitsprijs en de aanwezigheid van zonnepanelen. Een correct gedimensioneerde warmtepompinstallatie zorgt voor een hogere besparing en een betere comfort situatie.

Het is aan te raden om een professionele berekening te laten uitvoeren, bijvoorbeeld via een gespecialiseerde CV-installateur. Deze professional houdt rekening met alle relevante factoren en stelt een aanbeveling voor de meest geschikte warmtepompinstallatie voor jouw woning. Zo ben je zeker dat je de meest rendabele en duurzame oplossing kiest voor jouw verwarmingssysteem.

Bronnen

1. warmtepompenadvies.nl
2. warmtepompberekenen.nl
3. duurzaamadvies.nl