Buffervat berekenen voor warmtepompinstallaties: maatwerk en rendement in de praktijk

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

In de wereld van duurzame verwarmingssystemen speelt het buffervat een cruciale rol. Het zorgt voor een optimale werking van de warmtepomp, vermindert energieverbruik en verlengt de levensduur van de installatie. Maar hoe bepaal je de juiste maat van het buffervat voor jouw warmtepomp? In deze artikel zullen we diepgaand ingaan op de principes achter het berekenen van het buffervat, de vuistregels, technische aanbevelingen, en de invloed van het buffervat op het rendement van de warmtepompinstallatie. Alles is gebaseerd op informatie uit betrouwbare bronnen in de bouw- en energiebranche.

Wat is een buffervat en waarom is het nodig?

Een buffervat is een voorraadvat dat tussen de warmtepomp en het verwarmingssysteem wordt geplaatst. Het dient als een soort thermische opslag voor warm water dat de warmtepomp produceert. Omdat de warmtepomp soms meer warmte produceert dan direct nodig is, kan het buffervat het water opslaan en later beschikbaar stellen. Het vermindert het aantal keren dat de compressor moet aanslaan, wat niet alleen de levensduur van de warmtepomp verlengt, maar ook het energieverbruik vermindert.

Bij een hybride warmtepomp is een buffervat optioneel, maar bij een volledig elektrische warmtepomp is het meestal verplicht. Het buffervat kan horizontaal of verticaal geplaatst worden, en indien er binnen geen ruimte beschikbaar is, kan het ook buiten of zelfs ondergronds geplaatst worden. In dat geval is het belangrijk dat de leidingen goed geïsoleerd en onderhouden zijn om verlies aan efficiëntie te voorkomen.

Hoe werkt een buffervat in het systeem?

Wanneer de verwarming wordt aangesloten, wordt het water in het buffervat verwarmd. De koude retour van de radiatoren stroomt ook naar het buffervat en wordt daar verwarmd. Het warme water zit bovenin het buffervat en stroomt van daaruit naar de radiatoren, terwijl het koude water onderin terecht komt en via de ketel opnieuw wordt opgewarmd.

Het buffervat helpt bij het uitvlakken van de warmteproductie. In plaats van dat de warmtepomp constant aan- en uitschakelt om direct warmte te leveren, kan het vlotter werken en het warme water opslaan voor later gebruik. Dit zorgt voor een betere thermische prestatie en een lagere energierekening.

Hygiënebuffervat

In sommige gevallen wordt een hygiënebuffervat gebruikt. Dit is een variant die vooral voor het opslaan van sanitair warm water is ontworpen. Het water wordt hier op een hogere temperatuur (60°C) opgeslagen om de groei van bacteriën te voorkomen. Dit zorgt ervoor dat het water drinkbaar blijft. In het hygiënebuffervat stroomt het warme water bovenin naar de doucher of kraan, terwijl het koude water onderin opnieuw wordt opgewarmd.

Hoe groot moet het buffervat zijn?

De grootte van het buffervat is afhankelijk van meerdere factoren:

Het vermogen van de warmtepomp.
De delta T (temperatuurverschil) in het systeem.
De aanwezigheid van vloerverwarming of andere warmtedistributie.
Het type warmtepomp (aan-uit of modulerend).

De meest gebruikte vuistregel is:

20 liter buffervat per kW warmtepompvermogen, afhankelijk van de delta T in het systeem.

Voorbeeldberekening

Als je een warmtepomp van 5 kW hebt, dan zou je in principe een buffervat van 100 liter nodig hebben. Als de delta T in het systeem 7°C is, dan is de berekening:

5 kW × 20 liter/kW = 100 liter

Bij een modulerende warmtepomp is het verstandig om het minimale modulatievermogen te gebruiken voor de berekening. Bijvoorbeeld, een modulerende warmtepomp die kan variëren tussen 2 en 8 kW, zou je basis gebruiken van 2 kW. Dit levert dan:

2 kW × 20 liter/kW = 40 liter

Delta T en het buffervat

Als je systeem werkt met een hogere delta T dan 5°C, dan moet je extra liter toevoegen. Voor elke extra graad Celsius, tel je 4 liter per kW op bij de basisberekening.

Voorbeeld: Een warmtepomp van 4 kW met een delta T van 7°C:

4 kW × 20 liter/kW = 80 liter
4 kW × 4 liter/kW per extra graad = 8 liter
Totaal = 88 liter

Vloerverwarming en buffervat

Als je vloerverwarming hebt die altijd actief is, dan moet je ook rekening houden met de oppervlakte. Per m² vloerverwarming die altijd open staat, verminder je de benodigde bufferinhoud met 1,5 liter.

Voorbeeld: Je hebt een warmtepomp van 10 kW, een delta T van 7°C, en 20 m² vloerverwarming die altijd aan is.

10 kW × 20 liter/kW = 200 liter
10 kW × 4 liter/kW = 40 liter
20 m² × 1,5 liter/m² = 30 liter
Totaal = 200 + 40 – 30 = 210 liter

Buffervat voor warmtapwater

Het buffervat dient ook als opslag voor warm tapwater. Hier geldt een andere berekening. Voor een gezin van vier personen met een gemiddelde douchebeurt van 9 minuten:

1 douche beurt = 6 liter per minuut × 9 minuten = 54 liter douchewater
54 liter douchewater komt overeen met 34 liter boiler water van 55°C

Dus voor een gezin van 4 personen:

4 personen × 34 liter = 136 liter boiler

Als je een spaardouche gebruikt, kan dit aantal verder worden verlaagd. Een vuistregel voor een spaardouche is:

Aantal personen × 34 liter = benodigd volume boiler

Buffervat bij hybride warmtepomp

Bij een hybride warmtepomp (combinatie van warmtepomp en gasketel) is het buffervat optioneel. De warmtepomp produceert de meeste warmte, maar de gasketel helpt uit bij koude dagen. In zo’n geval kan het buffervat helpen bij het uitvlakken van de warmteproductie, maar het is niet verplicht.

Buffervat en energiebesparing

Een goed gedimensioneerde buffer zorgt voor een hogere efficiëntie van de warmtepomp. Omdat het warme water langer kan worden opgeslagen, hoeft de warmtepomp minder vaak aan te schakelen. Dit vermindert het energieverbruik en verlengt de levensduur van de compressor. Daarnaast zorgt het buffervat voor een constantere warmteproductie, wat het comfort in het huis verbetert.

Voordelen van een buffervat

Verlaagt het energieverbruik
Verlengt de levensduur van de warmtepomp
Verlaagt pieken in energieverbruik
Zorgt voor constante warmteproductie
Vermindert het verlies aan warmte
Vermindert het verlies aan water

Buffervat installeren: aansluitkosten

De kosten van een buffervat variëren afhankelijk van de maat. Een overzicht van de gemiddelde aansluitkosten is als volgt:

Inhoud buffervat (liter)	Prijsbereik (EUR)
200 – 300 liter	€ 1.100 – € 1.800
400 – 500 liter	€ 1.600 – € 2.700
700 – 1.000 liter	€ 3.700 – € 4.800

Deze kosten zijn indicatief en kunnen variëren afhankelijk van de leverancier en de complexiteit van de installatie. Het is verstandig om meerdere offertes te vergelijken om de beste prijs te krijgen.

Buffervat voor industriële toepassingen

Natuurlijk zijn buffervaten niet alleen bedoeld voor particulier gebruik. Voor industriële toepassingen zijn er buffervaten beschikbaar tot 10.000 liter. Deze worden gebruikt in grote verwarmingsinstallaties, koele installaties of industriële processen waarbij warmteopslag van essentieel belang is.

Conclusie

Het berekenen van het juiste buffervat voor een warmtepompinstallatie is essentieel voor de efficiëntie en het comfort van het systeem. Door het juiste volume te kiezen, zorg je ervoor dat de warmtepomp minder vaak aanslaat, energie bespaart, en langer meegaat. De vuistregel van 20 liter per kW is een goed startpunt, maar rekening houden met delta T, vloerverwarming, en het type warmtepomp is essentieel voor een nauwkeurige berekening.

Een goed gedimensioneerde buffer helpt niet alleen bij het optimaliseren van de warmtepompinstallatie, maar draagt ook bij aan een lagere energierekening en een comfortabeler woning. Zorg ervoor dat je de juiste berekeningen doet of een professional raadpleegt voor de beste oplossing in jouw situatie.