Bestaande radiatoren aansluiten op een warmtepomp: mogelijkeheden, voorwaarden en technische overwegingen

Het overstapken van een traditionele verwarmingsinstallatie naar een warmtepomp is steeds vaker een realistische keuze voor eigenaren van bestaande woningen. Een warmtepomp biedt een duurzame, energie-efficiënte oplossing en kan vaak zonder volledige vernieuwing van de verwarmingssystemen geïntegreerd worden. Eén van de belangrijkste vragen die zich daardoor stelt is of bestaande radiatoren geschikt zijn om op een warmtepomp aangesloten te worden.

Deze uitgebreide gids behandelt de mogelijkheden en voorwaarden bij het aansluiten van bestaande radiatoren op een warmtepomp. Het artikel is opgebouwd uit technische toelichtingen, praktische tests en alternatieven waarbij de gegevens zijn gebaseerd op actuele bronnen uit het vakblad- en professionele domein.

Inleiding: Waarom het aansluiten van bestaande radiatoren op een warmtepomp actueel is

Voor een huis met bestaande radiatoren is het niet altijd nodig om het volledige verwarmingssysteem te vervangen om een warmtepomp in te zetten. In veel gevallen kan het bestaande systeem geïntegreerd worden met een warmtepomp, zowel als hybride systeem (in combinatie met een gasketel) als in een volledig warmtepomp-gebaseerd model.

De sleutel tot het succes van deze integratie is de aanvoertemperatuur. Traditionele radiatoren werken meestal efficiënt bij hoge temperaturen (65–80°C), terwijl een warmtepomp meestal lager werkt (35–60°C). Dit betekent dat de radiatoren in sommige gevallen niet voldoende warmte kunnen afgeven bij een lagere aanvoertemperatuur. Daarom is het essentieel om vooraf de geschiktheid van de radiatoren te beoordelen.

Mogelijkheden en voorwaarden

1. De 50-graden-test: Een eenvoudige manier om de geschiktheid van radiatoren te bepalen

Een eenvoudige, praktische test om in te schatten of bestaande radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp is de 50-graden-test. Deze test is beschreven in bron 1.

Uitvoering van de test:

• Stel de aanvoertemperatuur van je cv-ketel in op 50°C.
• Stel de thermostaat in op de gewenste kamerthermische temperatuur, bijvoorbeeld 21°C.
• Volg gedurende een koude periode, zoals vrieskou, of je woning op deze instellingen nog comfortabel warm blijft.

Resultaten:

• Ja, woning blijft warm: De radiatoren zijn geschikt voor een warmtepomp.
• Nee, woning raakt koud: De radiatoren zijn mogelijk niet efficiënt genoeg bij een lagere aanvoertemperatuur. Overweeg dan alternatieve oplossingen zoals lagetemperatuur-radiatoren of vloerverwarming.

Deze test is niet alleen nuttig bij het bepalen van geschiktheid, maar ook om energieverbruik te verminderen bij een traditionele cv-ketel.

2. Invloed van isolatie op de prestaties van radiatoren in combinatie met een warmtepomp

De mate van isolatie van de woning speelt een cruciale rol bij het bepalen of bestaande radiatoren geschikt zijn. Bron 1 en bron 2 tonen aan dat in goed geïsoleerde woningen radiatoren meestal prima werken met lage aanvoertemperaturen.

Belang van isolatie:

• Goede isolatie zorgt voor minder warmteverlies, wat betekent dat de warmtepomp minder hard hoeft te werken.
• In goed geïsoleerde woningen is het vaak voldoende om de bestaande radiatoren te laten werken met een lage aanvoertemperatuur.
• In slecht geïsoleerde woningen kan de warmteafgifte van de radiatoren bij lage temperaturen onvoldoende zijn. In dergelijke gevallen is het verstandiger om te overwegen voor een hybride systeem of alternatieve verwarmingstechnologieën.

3. Technische integratie van warmtepomp en bestaande radiatoren

De integratie van een warmtepomp met bestaande radiatoren vereist technische aanpassingen. Bron 2 en bron 3 tonen aan dat het aansluiten van een warmtepomp op een bestaande cv-ketel mogelijk is, mits het systeem goed is beoordeeld en voorzien wordt van een slimme regeling.

Hybride systeem:

• Een hybride installatie bestaat uit een warmtepomp en een gasketel.
• De warmtepomp levert het grootste deel van de verwarming, terwijl de gasketel bijdraagt bij piekverbruik of in extreme kou.
• Dit systeem is ideaal voor woningen waar een volledige overstap naar een lage temperatuurinstallatie niet haalbaar is.
• De gasketel zorgt ook voor het leveren van sanitaire warm water, wat in sommige gevallen extra benodigd is.

Slimme regeling:

• Een slimme regeling bepaalt wanneer de warmtepomp of de gasketel actief is.
• Dit zorgt voor een optimale energie-efficiëntie en een comfortabel woonklimaat.
• De regeling kan bijvoorbeeld de temperatuur van de buitenlucht, de binnenlucht en het verbruik meten om het systeem aan te passen.

4. Invloed van het type warmtepomp op het systeem

Het type warmtepomp beïnvloedt ook de prestaties en de geschiktheid van de integratie met bestaande radiatoren. Bron 4 en bron 3 tonen dat er verschillende opties zijn, van volledige elektrische warmtepompen tot hybride modellen.

Volledige elektrische warmtepomp:

• Deze werkt volledig op elektriciteit en vereist vaak aanpassingen in het bestaande systeem.
• In sommige gevallen moet het leidingwerk of de radiatoren worden vervangen.
• Voor woningen met bestaande radiatoren kan dit een uitdaging vormen.

Hybride warmtepomp:

• Deze combinatie van warmtepomp en gasketel is vaak de makkelijkste oplossing.
• De warmtepomp werkt bij lage temperaturen, terwijl de gasketel bijdraagt bij piekverbruik.
• Deze oplossing is geschikt voor woningen waar bestaande radiatoren niet volledig vervangen kunnen worden.

Lucht-lucht warmtepomp:

• Een lucht-lucht warmtepomp is een eenvoudige en relatief goedkope oplossing.
• Deze werkt door de lucht in de ruimte op te warmen, zonder een klassiek verwarmingssysteem te gebruiken.
• Het is geen vervanging voor bestaande radiatoren, maar kan als aanvulling gebruikt worden.

Alternatieve oplossingen

Hoewel bestaande radiatoren in veel gevallen geschikt zijn voor een warmtepomp, zijn er ook alternatieven die efficiënter kunnen zijn, met name in bestaande woningen.

1. Vloerverwarming in combinatie met warmtepomp

Vloerverwarming is vaak gezien als de ideale combinatie met een warmtepomp. Bron 2 stelt dat vloerverwarming functioneert op lage temperaturen en een gelijkmatige warmteverdeling biedt.

Voordelen:

• Gelijke warmteverdeling over de vloeroppervlakte.
• Minder energieverbruik, omdat de warmtepomp minder hard hoeft te werken.
• Geschikt voor zowel lucht-water als bodemwarmtepompen.

Nadelen:

• Installatie van vloerverwarming is vaak lastig in bestaande woningen.
• Aanpassing van de vloeren, isolatie of ondergrond kan nodig zijn.
• Hoewel het energie-efficiënt is, kan de initiële investering hoger zijn.

2. Lagetemperatuur-radiatoren

Lagetemperatuur-radiatoren zijn een alternatief voor klassieke radiatoren. Deze werken efficiënt op temperaturen van 35 tot 55°C, wat goed aansluit bij het werken van een warmtepomp. Bron 2 en bron 4 tonen aan dat dit een flexibele oplossing is, met name in bestaande woningen.

Voordelen:

• Groter oppervlak van de radiatoren zorgt voor een grotere warmteafgifte bij lagere temperaturen.
• Geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.
• Minder invasieve installatie dan vloerverwarming.

Nadelen:

• Kostprijs kan hoger zijn dan klassieke radiatoren.
• Vervanging van alle radiatoren kan niet altijd gewenst zijn, afhankelijk van de woning.

3. Ventilo-convectoren

Ventilo-convectoren zijn een andere alternatieve oplossing. Deze werken met koelvloeistof en blazen warme lucht gelijkmatig door de ruimte. Bron 4 stelt dat dit een efficiënte manier is om warmte te verspreiden, ook bij lage aanvoertemperaturen.

Voordelen:

• Gelijke warmteverdeling in de ruimte.
• Verbeterde luchtcirculatie in het huis.
• Efficiënt bij lage aanvoertemperaturen.

Nadelen:

• Installatie kan technisch complex zijn.
• Aanpassing van het leidingwerk of ruimtelijke voorbereiding is vaak nodig.

Aanbevelingen bij het aansluiten van bestaande radiatoren op een warmtepomp

1. Eerst beoordelen of bestaande radiatoren geschikt zijn

Voordat een warmtepomp geïnstalleerd wordt, is het verstandig om eerst te beoordelen of de bestaande radiatoren geschikt zijn voor een lage aanvoertemperatuur. De 50-graden-test is een eenvoudige en praktische methode hiervoor. Ook is het verstandig om rekening te houden met de isolatie van de woning.

2. Kies voor een hybride oplossing indien nodig

Als de radiatoren niet voldoende warmte afgeven bij een lage aanvoertemperatuur, is een hybride systeem vaak een betere keuze. Dit systeem combineert een warmtepomp met een gasketel en biedt de flexibiliteit om zowel op lage als hoge temperaturen te werken.

3. Overweeg aanpassingen in de woning

Soms is het nodig om aanpassingen te maken in de woning om het systeem efficiënter te maken. Dit kan bijvoorbeeld zijn:

• Vervanging van radiatoren door lagetemperatuur-radiatoren.
• Installatie van vloerverwarming in een deel van de woning.
• Verbetering van de isolatie van muren, vloeren en daken.

4. Zorg voor een slimme regeling

Een slimme regeling is essentieel om het systeem zo efficiënt mogelijk te laten werken. Deze regeling bepaalt wanneer de warmtepomp en eventueel de gasketel actief zijn, zodat er geen oververbruik of onnodige kosten optreden.

5. Zorg voor professionele advies

Het aansluiten van een warmtepomp op bestaande radiatoren is een technische uitdaging. Het is verstandig om professioneel advies in te winnen bij een erkende installateur of adviesbureau. Deze kan een energiecontrole uitvoeren en een maatwerkoplossing voorstellen die het best aansluit bij de specifieke situatie van de woning.

Conclusie

Het aansluiten van bestaande radiatoren op een warmtepomp is in veel gevallen mogelijk, mits de radiatoren geschikt zijn voor een lagere aanvoertemperatuur. Door een eenvoudige test zoals de 50-graden-test, of door rekening te houden met de isolatie van de woning, kan bepaald worden of de bestaande radiatoren geschikt zijn. In sommige gevallen is een hybride systeem of aanpassingen aan de radiatoren of het systeem zelf nodig om de warmtepomp efficiënt te laten werken.

Voor woningen die niet volledig omgebouwd kunnen worden, is een hybride oplossing vaak de meest haalbare keuze. In combinatie met een slimme regeling en goede isolatie kan dit een energie-efficiënte en duurzame oplossing opleveren.

Bij het overwegen van een warmtepomp is het verstandig om professioneel advies in te winnen. Een installateur of adviesbureau kan een energiecontrole uitvoeren en een maatwerkoplossing aanbieden die het beste aansluit bij de situatie van de woning. Zo kan de overstap naar een warmtepomp worden gemaakt zonder het bestaande systeem volledig te vervangen.

Bronnen

1. InstaMat - Combineer radiatoren met warmtepompen
2. Nordictec Shop - Aansluiting van een warmtepomp op een bestaand systeem
3. Bobex - Warmtepomp in combinatie met gasketel
4. Bobex - Warmtepomp met radiatoren