COP-waarde van lucht-lucht warmtepompen: rendement, invloeden en toepassing

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Lucht-lucht warmtepompen zijn een veelvoorkomende keuze voor duurzame verwarming in huishoudens en woningen. Ze werken door warmte uit de lucht te halen en deze te verhitten of te koelen om een comfortabele binnentemperatuur te garanderen. Het rendement van deze warmtepompen wordt onder andere bepaald door de COP-waarde (Coefficient of Performance). Deze waarde is een maat voor de efficiëntie van de warmtepomp en speelt een centrale rol bij het bepalen van energiekosten en duurzaamheidsvoordeel.

In dit artikel wordt de COP-waarde van lucht-lucht warmtepompen besproken. We analyseren hoe deze waarde beïnvloed wordt door buitentemperatuur, technische specificaties en installatiekwaliteit, en geven we een overzicht van het rendement in de praktijk. Daarnaast wordt de rol van de SCOP-waarde toegelicht, die een bredere maatstaf voor het jaarlijks rendement geeft. Het artikel richt zich op zowel homeowners als bouwprofessionals die op zoek zijn naar feitelijk en technisch onderbouwd advies.

Wat is de COP-waarde?

De COP-waarde is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Het staat voor Coefficient of Performance en geeft aan hoeveel warmte energie een warmtepomp levert per eenheid elektrische energie die deze verbruikt. Bijvoorbeeld: een COP-waarde van 3 betekent dat de warmtepomp 3 eenheden warmte produceert voor elke 1 eenheid elektriciteit die deze verbruikt.

Volgens de informatie uit de gegeven bronnen is de COP-waarde van een lucht-lucht warmtepomp meestal tussen de 3 en 4. Dit betekent dat het rendement van deze warmtepompen relatief hoog is, vooral in ideale omstandigheden. De exacte waarde hangt echter af van meerdere factoren, zoals de buitentemperatuur, de kwaliteit van de installatie, en de technische specificaties van de warmtepomp.

Invloed van buitentemperatuur op COP

Een belangrijk aspect dat de COP-waarde beïnvloedt is de buitentemperatuur. Hoe hoger de buitentemperatuur, hoe hoger de COP-waarde. Bij hogere temperaturen is er meer warmte in de lucht beschikbaar, waardoor de warmtepomp minder moeite hoeft te doen om warmte op te wekken.

Omgekeerd werkt de COP-waarde lager in koud weer. Bij lage temperaturen moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte op te wekken, wat resulteert in een lagere COP. Bij buitentemperaturen van bijvoorbeeld -20°C kan de COP-waarde aanzienlijk dalen in vergelijking met bijvoorbeeld 20°C.

Daarnaast speelt het ontdooien van het buitendeel een rol. Wanneer de buitentemperatuur onder nul komt, kan het luchtfilter van de warmtepomp bevriezen. Het ontdooien van dit filter vermindert het rendement tijdelijk, wat ook wordt weergegeven in de integrated value (geïntegreerde waarde), die een betrouwbaardere maat is voor het daadwerkelijke verbruik.

COP versus SCOP: wat is het verschil?

Naast de COP-waarde is ook de SCOP-waarde van belang bij het bepalen van het rendement van een warmtepomp. De SCOP-waarde staat voor Seasonal Coefficient of Performance en geeft een gemiddeld rendement over het hele jaar. In tegenstelling tot de COP-waarde, die het rendement bij een bepaalde buitentemperatuur beschrijft, geeft de SCOP-waarde een realistisch beeld van het rendement in verschillende seizoenen en weersomstandigheden.

Volgens de gegevens uit bron [2] is de SCOP-waarde van een lucht-lucht warmtepomp gemiddeld rond de 4,2. Dit is een hogere waarde dan bijvoorbeeld bij lucht-water warmtepompen die werken op hogere afgiftetemperaturen, zoals 55°C of 65°C, waarbij de SCOP-waarde lager ligt (tussen 2,6 en 3).

De SCOP-waarde is dus een betere maat om het rendement van verschillende warmtepompmodellen te vergelijken, aangezien het rekening houdt met de seizoensafhankelijkheid en weersinvloeden.

COP-waarde en warmteafgiftesysteem

Het warmteafgiftesysteem in het huis heeft ook invloed op de COP- en SCOP-waarden. Dit betreft bijvoorbeeld radiatoren of vloerverwarming. Radiatoren werken op hogere temperaturen (meestal tussen 60 en 80°C), terwijl vloerverwarming werkt op lagere temperaturen (meestal tussen 20 en 35°C).

Bron [3] vermeldt dat bij moderne lucht-lucht warmtepompen in Nederland de SCOP-waarde rond de 5,2 ligt bij een afgiftetemperatuur van 35°C. Dit is een hogere waarde dan bij radiatoren, die hogere temperaturen nodig hebben en daardoor een iets lager rendement leveren. Hieruit blijkt dat het gebruik van vloerverwarming samen met een warmtepomp het rendement kan verhogen.

Een goede isolatie van het huis is een voorwaarde om vloerverwarming efficiënt te gebruiken, omdat het warmteverlies moet worden beperkt. Een lage temperatuur van het verwarmingswater maakt het mogelijk om de COP-waarde van de warmtepomp te verhogen.

COP-waarde en keuze van warmtepompmodel

Bij het kiezen van een warmtepompmodel is het belangrijk om niet alleen de COP-waarde te bekijken, maar ook de SCOP-waarde. De COP-waarde geeft het rendement bij een specifieke buitentemperatuur, maar zegt niets over het gedrag van de warmtepomp over het hele jaar. Daarom is de SCOP-waarde een betere maat voor het daadwerkelijke rendement in de praktijk.

Bijvoorbeeld: een warmtepomp kan een hoge COP-waarde hebben bij -10°C (vollast), maar een lage COP-waarde bij 7°C (deellast). Een andere warmtepomp kan precies het tegenovergestelde vertonen. In Nederland is 7°C een veel voorkomende buitentemperatuur, waardoor de tweede warmtepomp beter presteert in de praktijk.

Daarom is het aanbevolen om warmtepompen te vergelijken op basis van hun SCOP-waarde, zodat de keuze gebaseerd is op het jaarlijkse rendement in plaats van op het rendement bij extreme temperaturen.

COP-waarde en installatiekwaliteit

De kwaliteit van de installatie speelt een grote rol in het daadwerkelijke rendement van een warmtepomp. Een goed geïnstalleerde warmtepomp levert een hogere COP- en SCOP-waarde dan een slecht geïnstalleerde warmtepomp. De installatie moet conform de technische normen zijn en uitgevoerd worden door erkende installateurs.

Bij het kiezen van een warmtepomp en een installateur is het dus belangrijk om rekening te houden met de ervaring en kwaliteit van de installatie. Een correcte installatie vermindert het warmteverlies en zorgt voor een efficiëntere werking van de warmtepomp.

COP-waarde en energiebesparing

De COP-waarde beïnvloedt het energieverbruik en dus ook de energiekosten van een warmtepomp. Hoe hoger de COP-waarde, hoe efficiënter de warmtepomp werkt en hoe minder energie er verbruikt wordt.

Bijvoorbeeld: bij een COP-waarde van 3 wordt voor elke 1 kWh elektriciteit 3 kWh warmte geproduceerd. Bij een COP-waarde van 4 is dit 4 kWh warmte per 1 kWh elektriciteit. Dit betekent dat een hogere COP-waarde leidt tot lagere energiekosten en dus een groter bespaarpotentieel.

In de praktijk is het echter belangrijk om rekening te houden met de seizoensafhankelijkheid van de COP-waarde. In de winter, wanneer het kouder is, is de COP-waarde lager dan in de zomer. Daarom is de SCOP-waarde een betere maat voor de energiebesparing over het hele jaar.

COP-waarde en duurzaamheid

De COP-waarde heeft ook invloed op de duurzaamheid van een warmtepomp. Een hogere COP-waarde betekent dat er minder elektriciteit nodig is om warmte te produceren, wat leidt tot een lagere CO2-uitstoot. In combinatie met duurzame elektriciteit, zoals van zonnepanelen, kan een warmtepomp dus bijdragen aan een duurzame woning.

Bron [3] benadrukt dat het investeren in zonnepanelen een betere keuze kan zijn dan in een grondgebonden warmtepomp, omdat de energiebesparing van de laatste gering is ten opzichte van de investering. Een lucht-lucht warmtepomp in combinatie met zonnepanelen kan dus een duurzamere en efficiëntere oplossing bieden.

COP-waarde en vergelijking met CV-ketel op gas

De COP-waarde van een warmtepomp kan worden vergeleken met de efficiëntie van een CV-ketel op gas. Een CV-ketel verbrandt gas om warmte te produceren en heeft een rendement van meestal rond de 90%. Een warmtepomp met een COP-waarde van 3 of hoger is dan efficiënter dan een CV-ketel, omdat het minder energie nodig heeft om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren.

De energieprijs speelt hierbij ook een rol. Op het moment van schrijven kost elektriciteit gemiddeld €0,214 per kWh, terwijl gas €0,068 per kWh kost. Gas is dus goedkoper dan elektriciteit. Echter, omdat een warmtepomp minder energie verbruikt dan een CV-ketel, kan het toch goedkoper zijn om te verwarmen met een warmtepomp, zeker bij hogere COP-waarden.

Het omslagpunt, waarop de warmtepomp efficiënter is dan een CV-ketel, hangt af van de COP-waarde en de energieprijzen. Bij een COP-waarde van 3 of hoger is het rendement van de warmtepomp meestal gunstig genoeg om te concurreren met een CV-ketel.

COP-waarde en financiering

Het kiezen voor een warmtepomp met een hoge COP-waarde kan leiden tot lagere energiekosten, maar het investeringssaldo moet ook in overweging worden genomen. De aankoop en installatie van een warmtepomp is een aanzienlijke investering, en de terugverdientijd hangt af van het energieverbruik en de energieprijs.

In sommige gevallen kan het rendement van de warmtepomp niet snel genoeg compenseren voor de investering. Bijvoorbeeld: een grondgebonden warmtepomp is duurder dan een lucht-lucht warmtepomp, maar levert alleen een geringere energiebesparing. De terugverdientijd is dan lang en niet altijd rendabel.

Daarom is het belangrijk om de COP- en SCOP-waarden te vergelijken met de investeringskosten en de verwachte energiebesparing. In sommige gevallen kan het financieel verstandiger zijn om een warmtepomp met een hogere COP-waarde te kiezen, terwijl in andere gevallen een lagere investering met een lage COP-waarde gunstiger is.

COP-waarde en toekomstige ontwikkelingen

De COP-waarde van warmtepompen is in de afgelopen jaren gestegen, dankzij technologische ontwikkelingen en verbeterde efficiëntie. Moderne warmtepompen leveren hogere COP- en SCOP-waarden dan oudere modellen, wat betekent dat het rendement is toegenomen.

In de toekomst wordt verwacht dat de COP-waarden nog verder stijgen, vooral door het gebruik van innovatieve technologieën en het verbeteren van warmteoverdracht. Dit maakt warmtepompen nog efficiënter en duurzamer, wat gunstig is voor zowel de eigenaar als de omgeving.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de toekomstige energieprijzen. Als elektriciteit goedkoper wordt of als er subsidies zijn voor warmtepompen, kan het rendement van een warmtepomp met een hoge COP-waarde nog gunstiger worden.

COP-waarde en conclusie

De COP-waarde is een belangrijke maat voor het rendement van een lucht-lucht warmtepomp. Het geeft aan hoeveel warmte energie wordt geproduceerd per eenheid elektrische energie. In de praktijk varieert deze waarde afhankelijk van buitentemperatuur, warmteafgiftesysteem en installatiekwaliteit.

De SCOP-waarde geeft een realistisch beeld van het rendement over het hele jaar en is daarom een betere maat voor het jaarlijkse verbruik en energiebesparing. Bij het kiezen van een warmtepomp is het daarom aan te raden om rekening te houden met zowel de COP- als de SCOP-waarde.

Een hogere COP-waarde leidt tot een efficiëntere werking en lagere energiekosten, maar het investeringssaldo en de verwachte energiebesparing moeten ook in overweging worden genomen. In sommige gevallen kan een warmtepomp met een hogere COP-waarde financieel verstandig zijn, terwijl in andere gevallen een andere oplossing, zoals zonnepanelen, gunstiger is.

Tijdens de installatie is het belangrijk om te zorgen voor een correcte en efficiënte installatie. Een goed geïnstalleerde warmtepomp levert een hogere COP- en SCOP-waarde en draagt zo bij aan een duurzamere en energie-efficiëntere woning.