CV-ketels op waterstof als duurzaam en kostenefficiënt alternatief voor warmtepompen

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen is volop in werking. In Nederland staat de energietransitie centraal op de agenda van regering, bedrijven en burgers. De verwachting is dat traditionele verwarmingssystemen op aardgas steeds meer worden vervangen door warmtepompen of systemen die gebruikmaken van duurzame gassen, zoals waterstof. Dit artikel biedt een gedetailleerde en feitelijke overzicht van de ontwikkelingen rond de cv-ketels op waterstof, met een focus op hun duurzaamheid en kostenefficiëntie in vergelijking met warmtepompen.

Bij de discussie over de toekomstige verwarmingssystemen zijn twee richtingen prominent aan de orde: de warmtepomp, die elektriciteit gebruikt om warmte te genereren, en de waterstofketel, die gebruikmaakt van waterstof als alternatief voor aardgas. Terwijl warmtepompen al sinds enige tijd voorhanden zijn en door wetgeving verplicht worden gemaakt, is de cv-ketel op waterstof een relatief nieuw alternatief dat in opkomst is.

De bronnen tonen aan dat een cv-ketel op waterstof mogelijk zowel duurzamer als kostenefficiënter kan zijn dan een warmtepomp, afhankelijk van de technische uitvoering, de isolatiegraad van het huis, en de toekomstige marktprijzen. Deze conclusie is gebaseerd op publicaties van meerdere partijen, waaronder Remeha, Stedin en Nefit, die het ontwikkelingsproces van waterstofketels in Nederland beschrijven. De focus ligt hier op feiten en concrete gegevens uit deze bronnen, zonder speculaties of externe informatie.

Het alternatief: CV-ketel op waterstof

Inhoud en ontwikkeling

De cv-ketel op waterstof is een verwarmingsapparaat dat geheel op waterstof werkt, in plaats van op aardgas. Dit betekent dat het bestaande gasnetwerk in principe hergebruikt kan worden, zolang het geschikt is voor waterstoftransport. Een van de voornaamste voordeel van deze technologie is dat het geen drastische isolatiemaatregelen vereist, zoals dit wel het geval is bij een volledig elektrische warmtepomp.

Volgens een artikel in AD uit februari 2019 is Remeha de eerste Nederlandse ketelproducent die een prototype van een waterstofketel lanceerde. Dit prototype toont aan dat het mogelijk is om een verwarmingssysteem te ontwikkelen dat:

Duurzamer is dan aardgas,
Kostenefficiënter kan zijn dan een warmtepomp,
En geen drastische isolatie van het huis vereist.

De ketel kan direct aangesloten worden op het huidige gasnet, mits dit op voorhand is aangepast voor waterstof. Volgens Marco Bijkerk van Remeha is het belangrijk om in de energietransitie niet alleen de technische aspecten te overwegen, maar ook de kwestie van CO₂-reductie als kernprobleem te behandelen.

Technische vergelijking: Waterstofketel versus Warmtepomp

Verwarmingsefficiëntie

Een warmtepomp werkt op basis van thermodynamica: het trekt warmte uit de lucht of grond en pompt deze naar het huis. Dit proces is zeer efficiënt, omdat het gebruikmaakt van de omgevingstemperatuur, maar het vereist een goed geïsoleerd huis om optimaal te werken. Dit betekent dat de energie- en bouwuitgaven aanzienlijk kunnen zijn.

In tegenstelling hiermee is de waterstofketel een directe verwarmingsbron. Het verbrandt waterstof om warmte te genereren, vergelijkbaar met een aardgas-ketel. De voorwaarde is dat het huis voldoende geïsoleerd is om warmte te behouden, maar het is niet noodzakelijk om tot de niveaus van nieuwbouw te komen. Dit maakt het een aantrekkelijk alternatief, vooral voor woningen die technisch niet geschikt zijn voor een warmtepomp.

Volgens H2h.nu (zie bron 4) is de verwarmingskost met waterstof in de toekomst (ongeveer vier jaar na publicatie) vergelijkbaar met die van een warmtepomp, maar aanzienlijk lager dan die van aardgas. De voornaamste reden hiervoor is de stijgende prijzen van aardgas, gecombineerd met de groeiende productiecapaciteit en efficiëntie van waterstof.

Verbrandingsproces en duurzaamheid

Het verbranden van waterstof produceert alleen waterdamp (H₂O), in tegenstelling tot aardgas, dat CO₂ en andere schadelijke stoffen produceert. Dit maakt waterstof een duurzame bron van verwarming, zolang het geproduceerd wordt uit hernieuwbaar energie (groene waterstof).

Ad van Wijk, hoogleraar Toekomstige Energie Systemen bij TU Delft, benadrukt in een artikel dat waterstof zeer veilig is. Omdat het het lichtste element is, stijgt het snel op bij een lek, waardoor de kans op brand of explosie sterk verlaagt.

Kostenefficiëntie en toekomstige vooruitzichten

Kosten vergelijking

Een van de belangrijkste claims van Remeha is dat de cv-ketel op waterstof kostenefficiënter is dan een warmtepomp, mits het huis niet geïsoleerd hoeft worden op het niveau van nieuwbouw. Dit is een belangrijk punt, omdat de installatie- en bouwkosten van een warmtepomp vaak aanzienlijk zijn, vooral voor oudere woningen.

Volgens H2h.nu is de verwachting dat de verwarmingskosten via waterstof over vier jaar ongeveer gelijk zullen zijn aan die van een warmtepomp, maar beduidend lager dan die van aardgas. Dit geldt onder de voorwaarden van groeiende productiecapaciteit, lagere productiekosten en efficiëntere ketels.

Wetgeving en subsidies

De wetgeving rond warmtepompen is in Nederland in volle ontwikkeling. Vanaf 2025 worden strengere regels ingevoerd, en vanaf 2026 wordt een (hybride) warmtepomp verplicht bij vervanging van een cv-ketel, tenzij de woning technisch ongeschikt is of valt onder uitzonderingen zoals monumentale gebouwen.

Hoewel waterstofketels momenteel geen duidelijke wetgeving ondergaan, wordt er wel gewerkt aan een regelgeving voor waterstofinfrastructuur. Nefit, in samenwerking met Bosch, ontwikkelt prototypes en ziet mogelijkheden in hybride systemen die waterstof en warmtepompen combineren.

Subsidies en financiële voordeel

De ISDE-subsidie is een belangrijke factor in de keuze voor duurzame verwarming. Consumenten die investeren in een warmtepomp kunnen tot duizenden euro's terugkrijgen, vooral in combinatie met zonnepanelen of andere energiebesparende maatregelen. Voor waterstofketels zijn subsidies minder expliciet, maar het is verwacht dat deze in de toekomst zullen groeien, gezien de duurzaamheid van de technologie.

Technische uitvoering en toepassing

Isolatie-eisen

Een warmtepomp vereist vaak een hoog niveau van isolatie om efficiënt te werken. In de meeste gevallen is een energielabel A of beter wenselijk. Dit betekent dat de woning goed geïsoleerd moet zijn, wat extra kosten kan opleveren.

Een cv-ketel op waterstof vereist mindere isolatie, omdat het directe verbranding gebruikt. Dit maakt het een interessant alternatief voor woningen waar de isolatie niet of moeilijk uitgevoerd kan worden. In de praktijk betekent dit dat de investering in isolatie en eventuele bouwwerken aanzienlijk lager kan zijn.

Uitvoeringsmodellen

Er zijn twee hoofdmodellen van verwarmingssystemen met waterstof:

Alleen waterstofketel – deze werkt geheel op waterstof en vervangt de aardgasketel.
Hybride systeem – een combinatie van waterstofketel en warmtepomp, waarbij de ketel het grootste deel van de verwarming levert en de warmtepomp als aanvulling dient.

De hybride oplossing is vooral interessant voor woningen die technisch niet geschikt zijn voor volledige elektrische verwarming, maar waar het gasnet nog gebruikt kan worden. Het biedt een lagere drempel voor de overgang naar duurzame verwarming.

Veiligheid en praktische toepassing

Veiligheid van waterstof

Waterstof is een licht gas dat zich snel verspreidt in de lucht. Bij een lek stijgt het direct omhoog en verdwijnt het, wat de kans op brand of explosie sterk vermindert. Dit maakt het veilig genoeg voor huishoudelijke toepassingen, mits het gasnet is aangepast voor transport.

Pilotprojecten en testinstallaties

Stedin heeft pilotprojecten uitgevoerd waarin het gasnet is getest voor het transport van waterstof. De resultaten wijzen uit dat het huidige gasnet geschikt is voor het transport van waterstof, mits er onderhoud of vervanging is nodig op bepaalde punten.

Nefit en Bosch werken aan prototypes die in het veld zijn getest. Deze testen tonen aan dat de ketels technisch haalbaar zijn, maar dat er nog werk moet gebeuren aan de marktprijzen en het regulatoire kader.

Toekomstige ontwikkelingen

Verwachtingen voor 2025 en 2026

De toekomstige wetgeving rond duurzame verwarming is duidelijk. Vanaf 2025 worden strengere regels ingevoerd, en in 2026 is een warmtepomp verplicht bij vervanging van een cv-ketel. Dit betekent dat de marktprijzen voor warmtepompen verder zullen stijgen, en dat subsidies en keuzemogelijkheden voor consumenten een steeds grotere rol zullen spelen.

Tegelijkertijd is er groeiende aandacht voor waterstof als duurzame bron, en wordt er gewerkt aan het opbouwen van een waterstofnetwerk. De verwachting is dat waterstofketels binnen de komende jaren een grotere marktpositie zullen innemen, vooral in combinatie met hybride systemen.

Groene waterstof

De duurzaamheid van een waterstofketel hangt volledig af van de bron van het waterstof. Groene waterstof, geproduceerd via hernieuwbaar energie, is een duurzame oplossing. Donker of grijze waterstof, afkomstig uit fossiele bronnen, biedt minder milieuvoordeel.

Het is daarom belangrijk dat de markt zich richt op groene waterstof, en dat de productiecapaciteit groeit. Tegelijkertijd moet het transportnetwerk (het huidige gasnet) worden aangepast voor het veilige en efficiënte transport van waterstof.

Conclusie

De cv-ketel op waterstof is een veelbelovend alternatief voor traditionele aardgasverwarming en warmtepompen. De technologie biedt duurzame verwarming, kostenefficiëntie, en minder isolatie-eisen in vergelijking met warmtepompen. Dit maakt het een interessant alternatief, vooral voor woningen die niet technisch geschikt zijn voor volledige elektrische verwarming.

Hoewel de wetgeving rond warmtepompen duidelijk is, is er nog sprake van ongekertheid over de regulatie van waterstofketels. De technologie is in ontwikkeling en moet nog volledig getest worden, maar de eerste prototypes tonen aan dat het een haalbare en aantrekkelijke oplossing is.

Bij de keuze voor duurzame verwarming is het belangrijk om rekening te houden met:

De isoleerstand van de woning,
De technische geschiktheid voor warmtepompen,
De kosten van installatie en onderhoud,
En de beschikbaarheid van subsidies en wetgeving.

Beide systemen – warmtepomp en waterstofketel – hebben hun eigen voordelen en beperkingen. De toekomstige marktprijzen, regulering, en groene energieproductie zullen bepalen welk systeem zich het beste ontwikkelt.