CV-ketel ombouwen naar warmtepomp: duurzame stappen in de verwarmingstransitie

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In Nederland zijn CV-ketels nog steeds het meest gebruikte systeem voor de verwarming van woningen en het opwekken van warm water. Echter, met de groeiende aandacht voor duurzaamheid en het streefdoel van een koolstofvrije woningmarkt, wordt het vervangen of ombouwen van CV-ketels steeds belangrijker. Een mogelijke oplossing is het gebruik van een warmtepomp, zowel als volledig elektrisch systeem (all-electric) als in combinatie met een CV-ketel, zogenaamde hybride warmtepomp. Deze artikelen bieden inzicht in de mogelijkheden, voorwaarden, voordelen en uitdagingen van het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp.

In dit artikel wordt ingegaan op de vraag of een CV-ketel ombouwbaar is naar een warmtepomp, welke opties er zijn, wat de voorwaarden zijn, en wat de voordelen zijn van zo’n transitie. De informatie is gebaseerd op actuele adviseurs- en installatiekennis uit betrouwbare bronnen in de sector.

Wat is een CV-ketel en hoe werkt het?

Een CV-ketel (Centrale Verwarming Keten) is een systeem dat verantwoordelijk is voor het opwekken van warmte voor de verwarming van woningen en het opwarmen van sanitair water. De ketel verbrandt gas (in de meeste gevallen aardgas) om water te verwarmen, dat vervolgens via leidingen naar radiatoren of vloerverwarming wordt geleid. Bij het gebruik van sanitair water, activeert het systeem de ketel om het water opnieuw op te warmen.

Hoewel CV-ketels efficiënter zijn geworden in recente jaren – zoals HR-ketels (hoge rendementketels) – blijven ze een aanzienlijke hoeveelheid CO₂ produceren. Daarom is het logisch om te overwegen voor een duurzamere oplossing, zoals een warmtepomp.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt die?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) opneemt en deze op een hogere temperatuur afgeeft. In de context van verwarmingssystemen in woningen, worden meestal lucht-water warmtepompen gebruikt. Deze warmtepompen gebruiken elektriciteit om warmte uit de buitenlucht te halen en deze om te zetten naar warm water voor verwarming en sanitair gebruik.

Er zijn twee hoofdtype warmtepompen:

All-electric (volledig elektrisch) warmtepomp: Dit systeem is volledig onafhankelijk van gas en gebruikt alleen elektriciteit. Het vereist wel dat de woning goed geïsoleerd is om efficiënt te werken.
Hybride warmtepomp: Dit is een combinatie van een warmtepomp en een CV-ketel. De warmtepomp levert het grootste deel van de warmte, en de CV-ketel springt bij op koudere dagen of bij het opwekken van warm water. Deze oplossing is ideaal voor woningen die niet volledig geïsoleerd zijn of waar het ogenblikkelijk volledig gasloos wonen nog niet haalbaar is.

Is een CV-ketel geschikt voor het aansluiten van een warmtepomp?

Het is mogelijk om een warmtepomp aan te sluiten op een bestaande CV-ketel, maar er zijn wel een aantal voorwaarden en aandachtspunten.

1. Hybride warmtepomp en CV-ketel

Een hybride warmtepomp werkt samen met een CV-ketel. De warmtepomp levert de meeste warmte, terwijl de CV-ketel op koudere dagen of bij hogere warmtebehoefte (zoals bij sanitair water) inkomt. Dit vereist een speciale regeling om de twee systemen optimaal te laten samenwerken. Het is belangrijk dat de CV-ketel modern genoeg is om dit te ondersteunen. Oudere CV-ketels, die al een tijdje gebruikt worden, kunnen minder efficiënt zijn en extra kosten kunnen ontstaan als het systeem niet goed compatibel is.

2. All-electric warmtepomp

Bij een volledig elektrische warmtepomp is een CV-ketel overbodig. Dit betekent dat de CV-ketel kan worden verwijderd en vervangen door de warmtepomp. Dit is echter een grotere ingreep, en vereist dat de woning goed geïsoleerd is. Bovendien zijn er aanvullende maatregelen mogelijk, zoals het aanbrengen van vloerverwarming, om het systeem efficiënter te maken.

3. Energiezuinigere CV-ketel als tussenstap

Een alternatief is om eerst een moderne, energiezuinige CV-ketel te plaatsen, die "warmtepomp ready" is. Dit betekent dat de ketel op een later moment uit te breiden is met een hybride warmtepomp. Deze oplossing biedt woningeigenaren de mogelijkheid om de investering over meerdere jaren te spreiden.

Wat zijn de voordelen van het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp?

Het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp biedt diverse voordelen, zowel op het gebied van duurzaamheid als economie en comfort:

1. Vermindering van gasverbruik

Een hybride warmtepomp kan het gasverbruik verminderen met tot 60%, afhankelijk van de isolatiegraad van de woning en de temperatuur. Een volledig elektrische warmtepomp gebruikt helemaal geen gas, wat bijdraagt aan het opheffen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

2. Lagere CO₂-uitstoot

Door het gebruik van elektriciteit (die steeds duurzamer wordt), zorgt een warmtepomp voor een significante vermindering van CO₂-uitstoot. Dit maakt het systeem een belangrijke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen van het land.

3. Toekomstbestendigheid

Een CV-ketel die warmtepomp-ready is of uitgebreid kan worden tot een hybride systeem, biedt een toekomstbestendige oplossing. Dit betekent dat woningeigenaren in de toekomst makkelijker kunnen overstappen naar volledig elektrische warmtepompen, zonder het hele systeem opnieuw te hoeven installeren.

4. Energiekosten besparen

Hoewel de aanschaf van een warmtepomp hoger is dan van een traditionele CV-ketel, leiden de lagere energiekosten in de praktijk tot langdurige besparingen. Deze besparingen kunnen nog groter worden bij het combineren van de warmtepomp met zonnepanelen of zonnecollectoren.

5. Comfort

Een warmtepomp levert warme lucht bij lagere temperaturen, wat vaak comfortabeler is dan het gebruik van radiatoren. Tevens zorgt het systeem voor een constantere temperatuur in de woning, wat het woninggevoel verbetert.

Wat zijn de voorwaarden voor het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp?

Hoewel het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp een waardevolle investering is, zijn er een aantal voorwaarden en aandachtspunten die moeten worden meegenomen:

1. Isolatiegraad van de woning

Voor een all-electric warmtepomp is het vereist dat de woning goed geïsoleerd is. Bij een hybride oplossing is een matige isolatiegraad voldoende. Echter, hoe beter de isolatie, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Het is daarom verstandig om vooraf te kijken naar de isolatietoestand van de woning.

2. Ruimte voor installatie

Bij de installatie van een hybride warmtepomp is ruimte nodig voor zowel de binnenunit (die aangesloten wordt op de bestaande CV-ketel) als de buitenunit. De buitenunit moet geplaatst worden op een geschikt, toegankelijk en ventilatievrij plaats in de tuin of op de oprit.

3. Energielevering

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit en vereist dus een voldoende grote elektriciteitsaansluiting. In sommige gevallen is een upgrade van de elektriciteitsmeter nodig, vooral bij grotere woningen of bij het gebruik van zonnepanelen in combinatie met de warmtepomp.

4. Levensduur en onderhoud

CV-ketels worden meestal vervangen na 12 tot 15 jaar. Het is verstandig om op tijd te kijken naar mogelijke vervangingen of ombouwen, zodat het proces niet in het najaar of winter wordt ingezet. Bovendien vereist een warmtepomp regelmatig onderhoud om optimaal te functioneren.

Wat zijn de stappen om een CV-ketel om te bouwen naar een warmtepomp?

Het proces van ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp kan op verschillende manieren verlopen, afhankelijk van de keuze voor een all-electric of hybride oplossing. De volgende stappen zijn meestal van toepassing:

Een adviesgesprek met een aakk-gecertificeerde installateur: Het is verstandig om eerst een gespecialiseerde installateur te raadplegen. Deze kan een inspectie doen van de huidige verwarming en de mogelijkheden voor het aansluiten van een warmtepomp.
Kies voor een hybride of all-electric oplossing: Op basis van de inspectie en de wensen van de woningeigenaar wordt bepaald of een hybride of all-electric warmtepomp de beste keuze is.
Vereiste werkzaamheden: Aanvullende werkzaamheden kunnen zijn, zoals het isoleren van de woning, het aanbrengen van vloerverwarming, of het upgraden van de elektriciteitsaansluiting.
Installatie van de warmtepomp: Een aakk-gecertificeerde installateur voert de installatie uit, waarbij de warmtepomp wordt aangesloten op de CV-ketel (bij een hybride oplossing) of volledig vervangt voor een all-electric systeem.
Test en afronding: Na de installatie wordt het systeem getest om te zorgen dat alles optimaal werkt. Vervolgens wordt het systeem afgestemd voor de specifieke behoeften van de woning.
Onderhoudsplan opstellen: Het is belangrijk om regelmatig onderhoud te laten uitvoeren aan de warmtepomp om ervoor te zorgen dat het systeem efficiënt blijft werken.

Wat zijn de risico’s of uitdagingen?

Hoewel het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp veel voordelen biedt, zijn er ook enkele risico’s of uitdagingen die in overweging genomen moeten worden:

1. Aanschafkosten

De aanschaf van een warmtepomp is aanzienlijk hoger dan die van een traditionele CV-ketel. Bij een hybride oplossing zijn de kosten lager dan bij een all-electric systeem, maar toch hoger dan bij een nieuwe HR-ketel.

2. Afhankelijkheid van elektriciteit

Omdat een warmtepomp geheel afhankelijk is van elektriciteit, kan een eventuele stroomonderbreking leiden tot een tijdelijke afbraak van de verwarming. Dit is een beperking vergeleken met een CV-ketel die gas gebruikt.

3. Ruimte en toegang

De installatie van een warmtepomp vereist zowel ruimte binnen als buiten. Dit kan in sommige woningen, zoals appartementen of woningen met beperkte tuinruimte, uitdagingen opleveren.

4. Aanpassing van het verwarmingssysteem

Niet alle CV-ketels zijn direct geschikt voor het aansluiten van een warmtepomp. In sommige gevallen is het nodig om eerst de CV-ketel te vervangen door een modernere, warmtepomp-ready ketel.

Conclusie

Het ombouwen van een CV-ketel naar een warmtepomp is een veelbelovende stap in de transitie naar duurzamere verwarmingssystemen. Een hybride warmtepomp biedt woningeigenaren de mogelijkheid om op korte termijn het gasverbruik te verminderen, terwijl een all-electric warmtepomp de volledige afhankelijkheid van gas opheft. Beide opties zijn geschikt voor verschillende situaties, afhankelijk van de isolatiegraad van de woning, de beschikbare ruimte, en de wensen van de woningeigenaar.

Het is verstandig om op tijd te kijken naar de vervanging of ombouw van een CV-ketel, aangezien de levensduur van deze systemen beperkt is. Bovendien biedt het vroegtijdig nadenken over duurzamere opties de kans om investeringen te spreiden en op de langere termijn kosten te besparen.

Een CV-ketel die warmtepomp-ready is, of uit te breiden is tot een hybride systeem, biedt woningeigenaren een toekomstbestendige oplossing. Hiermee kan men op een gestructureerde manier overstappen naar volledig elektrische warmtepompen, zonder het gehele systeem opnieuw te hoeven installeren.

Voor wie de transitie wil maken, is het belangrijk om eerst een adviesgesprek te voeren met een aakk-gecertificeerde installateur. Deze kan de huidige situatie beoordelen en een aanbeveling doen op basis van technische, economische en duurzame criteria.

In korte tijd zal het gebruik van warmtepompen in Nederland steeds normaal worden, en het ombouwen van CV-ketels naar warmtepompen een standaardmaatregel. Met het juiste advies en een passende aanpak kan deze stap zowel duurzaam als rendabel zijn voor woningeigenaren.