Energieverbruik en besparing bij de installatie van een warmtepomp

De installatie van een warmtepomp heeft aanzienlijke gevolgen voor het energieverbruik en de energierekening van een woning. In dit artikel bespreken we hoe warmtepompen werken, welke invloed ze hebben op het gas- en stroomverbruik, en hoeveel besparing er gemiddeld gerealiseerd kan worden. Op basis van recente data uit betrouwbare bronnen zoals Energiekiezer, Klimaland, Engie, en NVDE, worden de belangrijkste technische en financiële aspecten van warmtepompen onder de loep genomen.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt ze?

Een warmtepomp is een technische oplossing die warmte uit de omgeving haalt en gebruikt om een woning te verwarmen en warm water te leveren. In tegenstelling tot traditionele verwarmingssystemen die fossiele brandstoffen verbranden (zoals gas of olie), maakt een warmtepomp gebruik van elektriciteit om warmte uit de lucht, de bodem of het water te halen en te verplaatsen naar binnen. Hierdoor is de warmtepomp een duurzame en energie-efficiënte verwarmingsoplossing.

De technologie die achter warmtepompen zit, is gebaseerd op thermodynamica. Ze werken met een koudemiddel dat warmte opneemt en afgeeft, waardoor de temperatuur in het huis stijgt. Omdat ze niet verbranden, maar energie verplaatsen, is de CO2-uitstoot veel lager dan bij traditionele verwarmingssystemen.

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waaronder:

• Volledige elektrische warmtepompen, die het volledige gasverbruik vervangen door stroom.
• Hybride warmtepompen, die samenwerken met een cv-ketel en zo ongeveer 60% minder gas verbruiken.
• Lucht-water, grond-water en water-water warmtepompen, die elk een andere bron van warmte gebruiken.

De afgelopen jaren is de technologie van warmtepompen sterk verbeterd, waardoor de efficiëntie en de toegankelijkheid zijn toegenomen. In Nederland is de populariteit van warmtepompen sterk toegenomen, niet alleen in nieuwbouw, maar ook in bestaande woningen.

Invloed op gas- en stroomverbruik

Wanneer een woning wordt voorzien van een warmtepomp, verandert het energieverbruik aanzienlijk. Het gasverbruik daalt, terwijl het stroomverbruik stijgt. De netto effect op de totale energiekosten hangt af van meerdere factoren, waaronder het type warmtepomp, de isolatie van de woning en de huidige energieprijzen.

Volledige elektrische warmtepomp

Bij een volledige elektrische warmtepomp vervangt stroom het gasverbruik volledig. Omdat een warmtepomp energie uit de omgeving haalt en gebruikt, is het stroomverbruik aanzienlijk lager dan het gasverbruik dat het zou vervangen.

Als voorbeeld: een gemiddeld huishouden in Nederland verbruikt ongeveer 1239 kuub gas per jaar. Bij een gasprijs van €2 per kuub is dit €2478 aan gaskosten. Met een volledige elektrische warmtepomp is dit gasverbruik volledig weggevallen. Aan de andere kant is het stroomverbruik van de warmtepomp hoger dan het gasverbruik, maar de totale energiekosten dalen door de hoge efficiëntie van de warmtepomp.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp werkt samen met een traditionele cv-ketel. Hierdoor wordt het gasverbruik aanzienlijk verlaagd, maar niet volledig weggevallen. In een goed geïsoleerde woning kan een hybride warmtepomp tot 60% minder gas gebruiken.

De besparing op gaskosten is hierdoor aanzienlijk. Bij een gemiddeld gasverbruik van 1239 kuub per jaar betekent een 60% verlaging een besparing van ongeveer €1486 per jaar. De stroomkosten stijgen wel, maar deze stijging is meestal gedeeltelijk gecompenseerd door de lagere gaskosten.

Invloed van isolatie

De mate van isolatie van een woning heeft een grote invloed op het energieverbruik van een warmtepomp. In goed geïsoleerde huizen werkt de warmtepomp efficiënter en is de besparing op energiekosten groter. In minder goed geïsoleerde huizen is de besparing minder, omdat de warmtepomp vaker moet draaien om het gewenste temperatuurniveau te behouden.

Berekening van het stroomverbruik van een warmtepomp

Het stroomverbruik van een warmtepomp kan berekend worden met behulp van de volgende formule:

Stroomverbruik = thermisch vermogen / seizoensprestatiefactor (SPF) × bedrijfsuren

De thermische vermogen is het vermogen waarmee de warmtepomp warmte kan leveren. De seizoensprestatiefactor (SPF) geeft aan hoe efficiënt de warmtepomp werkt gedurende een volledige winter. Hoe hoger de SPF, hoe efficiënter de warmtepomp. De bedrijfsuren zijn het aantal uren dat de warmtepomp per jaar draait.

Voorbeeldberekening

Stel dat je een grond/water-warmtepomp hebt met een thermisch vermogen van 10 kilowatt (kW), een SPF van 4,0 en een bedrijfsuren van 2000 per jaar. Dan is het stroomverbruik:

10 kW / 4,0 × 2000 = 5000 kWh per jaar

Als de stroomprijs gemiddeld €0,30 per kWh is, dan zijn de jaarlijkse elektriciteitskosten:

5000 kWh × €0,30 = €1500

Dit stroomverbruik moet vergeleken worden met het gasverbruik dat de warmtepomp vervangt. Bij een gasprijs van €2 per kuub en een gasverbruik van 1239 kuub is het gasverbruik €2478. Met de warmtepomp wordt dit verrekening afgelost door €1500 aan stroom, wat resulteert in een netto besparing van €978 per jaar.

Invloed van energieprijzen

De besparing op de energierekening hangt sterk af van de actuele energieprijzen. In de afgelopen jaren zijn zowel gas- als stroomprijzen sterk gestegen, wat de aantrekkingskracht van warmtepompen verder versterkt. Omdat warmtepompen het gasverbruik verlagen, worden de effecten van stijgende gasprijzen grotendeels tegengewerkt door lagere stroomprijzen, zolang de SPF van de warmtepomp hoog genoeg is.

Het is echter belangrijk om rekening te houden met de stijgende stroomprijzen. Hoewel warmtepompen efficiënter zijn dan traditionele verwarmingssystemen, leiden ze tot een hoger elektriciteitsverbruik. Als stroomprijzen verder stijgen, kan dit de besparing op de energierekening verminderen.

Subsidies en financiële steun

De aanschaf en installatie van een warmtepomp vereist een aanzienlijke investering. De prijzen van warmtepompen variëren per type. Een hybride warmtepomp kost tussen €4.000 en €6.000, terwijl een volledige elektrische warmtepomp tussen €10.000 en €25.000 kost. Hoewel de initiële investering hoog is, zijn er subsidies en financiële steun beschikbaar die de kosten aanzienlijk kunnen verlagen.

Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE)

De ISDE is een bekende regeling die een deel van de kosten van duurzame warmteinstallaties kan dekken. Het percentage subsidie varieert, maar het kan oplopen tot 30%. De ISDE is bedoeld voor zowel particulieren als ondernemers en ondersteunt de energietransitie in Nederland.

Lokale subsidies

Naast de ISDE zijn er ook lokale subsidies beschikbaar, afhankelijk van de gemeente waarin je woont. Deze subsidies kunnen extra financiële ondersteuning bieden en het aankoopproces gunstiger maken.

Renteloze leningen

Voor mensen met een laag inkomen zijn renteloze leningen beschikbaar. Deze leningen maken het mogelijk om een warmtepomp aan te schaffen zonder directe financiële druk. Deze regeling is bedoeld om de energietransitie toegankelijker te maken voor alle huishoudens.

Terugverdientijd

De investering in een warmtepomp kan zich binnen enkele jaren terugverdienen, afhankelijk van de besparing op energiekosten en de subsidievoorzieningen. In een goed geïsoleerde woning kan de terugverdientijd rond de 5 tot 10 jaar liggen.

Invloed op het milieu

De overgang naar een warmtepomp heeft ook aanzienlijke milieuvoordelen. Omdat warmtepompen geen fossiele brandstoffen verbranden, is de CO2-uitstoot veel lager dan bij traditionele verwarmingssystemen. Dit maakt de warmtepomp een duurzame en milieuvriendelijke oplossing.

Bijvoorbeeld, in Europa leveren warmtepompen samen ongeveer evenveel energie op als het Nederlandse gasverbruik in 2022. Dit bespaart meer CO2-uitstoot dan de totale uitstoot van Zweden. Dit benadrukt de grote impact die warmtepompen kunnen hebben op de emissiereductie doelen van Europa.

Hoewel de productie van warmtepompen ook een milieubelasting teweegbrengt (zoals het gebruik van grondstoffen en energie), is deze negatief effect veel kleiner dan de positieve effecten tijdens de levensduur van de warmtepomp.

Aanbevelingen voor huiseigenaren

Voor huiseigenaren die overwegen om een warmtepomp te installeren, zijn er een aantal belangrijke overwegingen:

1. Type warmtepomp kiezen: Afhankelijk van de isolatie van de woning, de budgettaire mogelijkheden en de verwachtingen ten opzichte van energiebesparing, is een hybride of volledige elektrische warmtepomp te kiezen. In goed geïsoleerde woningen is een volledige elektrische warmtepomp meestal de meest efficiënte keuze.

2. Subsidies en financiering: Het is verstandig om alle beschikbare subsidies en financieringsregelingen te overwegen. De ISDE, lokale subsidies en renteloze leningen kunnen de investering aanzienlijk verlagen.

3. Energiecontract afwegen: Het is belangrijk om het energiecontract te bekijken, omdat het invloed heeft op de stroom- en gasprijzen. Een aparte elektriciteitsmeter voor de warmtepomp kan leiden tot voordeligere tarieven.

4. Onderhoud en efficiëntie: Warmtepompen vereisen regelmatig onderhoud om optimaal te functioneren. Het is verstandig om dit in de kostenrekening op te nemen.

5. Emissiereductie: Het kiezen voor een warmtepomp leidt tot aanzienlijke emissiereductie en draagt bij aan de duurzame doelen van Nederland.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp leidt tot een aanzienlijke vermindering van het gasverbruik en de CO2-uitstoot. Hoewel het stroomverbruik stijgt, is de netto effect op de energierekening positief, vooral in goed geïsoleerde woningen. De besparing op energiekosten hangt af van het type warmtepomp, de isolatie van de woning en de actuele energieprijzen.

Met subsidies en financiële steun is een warmtepomp een haalbare investering die zich binnen enkele jaren terugverdient. Daarnaast draagt de warmtepomp bij aan de energietransitie en de duurzame doelen van Nederland. Voor huiseigenaren is het kiezen voor een warmtepomp niet alleen een financieel verstandige keuze, maar ook een ecologische verantwoordelijke keuze.

Bronnen

1. Energierekening en warmtepomp
2. Bespaar op je energierekening met een warmtepomp
3. Hoeveel bespaar je met een warmtepomp?
4. Energierekening warmtepomp
5. De warmtepomp is een vrijheidspomp
6. Warmtepompen en energieprijzen
7. Stroomverbruik van een warmtepomp