Gelijkwaardigheidsverklaring voor warmtepompen: Belang, toepassing en praktische voorbeelden

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Bij de bouw of renovatie van woningen speelt de energieprestatie een centrale rol. De EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) dient als maatstaf voor de energiezuinigheid van een gebouw en is een vereiste voor bouwaanvragen. Om de EPC correct te kunnen berekenen, zijn gegevens nodig over het gebruik van isolatie, ventilatie, en warmte- en koudeopwekkers. Niet alle technologische ontwikkelingen zijn automatisch in het berekeningsprogramma opgenomen. Daarom is de gelijkwaardigheidsverklaring ontstaan als een instrument om nieuwe en verbeterde technologieën aan te passen aan de wettelijke normen.

In dit artikel wordt ingegaan op de functie van de gelijkwaardigheidsverklaring, hoe deze in de praktijk wordt toegepast, en welke voordelen en uitdagingen er zijn. De focus ligt op warmtepompen, doch ook andere toepassingen zoals hybride systemen en elektrische verwarmingsapparatuur worden belicht.

Wat is een gelijkwaardigheidsverklaring?

Een gelijkwaardigheidsverklaring is een document dat door een onafhankelijke, bevoegde instantie wordt uitgevaardigd. Het geeft getallen en technische gegevens weer die van toepassing zijn op een specifiek bouwelement of technisch apparaat. Deze gegevens worden vervolgens gebruikt in het EPC-berekeningsprogramma om de energieprestatie van een woning te bepalen.

De gelijkwaardigheidsverklaring dient om technische ontwikkelingen die niet in de standaardnormen zijn opgenomen, aan te passen aan de wettelijke eisen. Dit is noodzakelijk omdat de technologie in de bouw- en installatiesector snel evolueert, waardoor het moeilijk is om alle mogelijke varianten in de standaarden op te nemen.

In Nederland zijn TNO en KIWA voorbeelden van instanties die gelijkwaardigheidsverklaringen kunnen uitgevaardigen. Deze organisaties voeren laboratoriumtests uit om de prestaties van een apparaat te bepalen en stellen vervolgens een verklaring op volgens de geldende normen.

Waarom is een gelijkwaardigheidsverklaring nodig?

Niet alle warmtepompen of verwarmingsapparaten zijn automatisch erkend in het EPC-berekeningsprogramma. Sommige apparaten presteren beter dan de standaardwaarden die al in het programma zijn opgenomen. Om deze verbeterde prestaties te kunnen meerekenen in de EPC-berekening, is een gelijkwaardigheidsverklaring nodig. Dit betekent dat het apparaat officieel wordt erkend als een gelijkwaardige of betere oplossing dan een standaardversie.

Bijvoorbeeld: een warmtepomp die beter functioneert dan de standaardwaarde in het programma kan, mits er een gelijkwaardigheidsverklaring voor beschikbaar is, extra gunstig bijdragen aan de EPC-waarde. Dit is van groot belang voor projectontwikkelaars, woningcorporaties en particuliere woningeigenaren die streven naar een zo laag mogelijke EPC.

Praktijkvoorbeelden en toepassing bij warmtepompen

Er zijn verschillende praktijkvoorbeelden waarin de gelijkwaardigheidsverklaring een centrale rol speelt bij de verduurzaming van woningen.

Hybride oplossingen in gestapelde bouw

Een recent voorbeeld is de collectieve hybride oplossing die door Breman Installatiegroep is ontwikkeld. Deze oplossing combineert een centrale warmtepomp met individuele cv-ketels. Het systeem is officieel erkend via een gelijkwaardigheidsverklaring, waardoor woningcorporaties deze techniek kunnen meerekenen bij de bepaling van het energielabel van hun vastgoed.

Deze hybride oplossing wordt vooral toegepast in gestapelde woningbouw, waar het technisch lastig is om volledig elektrische oplossingen toe te passen. Door gebruik te maken van een centrale warmtepomp en individuele ketels, wordt het systeem efficiënter dan standaard CV-systemen. Bovendien heeft het minder impact op het elektriciteitsnet, wat een voordeel is gezien de huidige netcongestie-problematiek.

De eerste installatie in het Friese Damwâld is momenteel in uitvoering, en de resultaten worden gemonitord door TNO. Dit project is een logische stap richting volledig elektrische verwarmingsoplossingen of aansluiting op warmtenetten, waarvan de laatste op dit moment in veel binnenstedelijke gebieden stil ligt.

CND Convector: een voorbeeld van innovatie

Een ander voorbeeld is de CND-convector van STIEBEL ELTRON. Deze elektrische verwarmingsunit combineert stralings- en convectiewarmte, en is uitgerust met aanwezigheidsdetectie. Vanaf recent heeft deze convector een gelijkwaardigheidsverklaring, waardoor het lage stand-byverlies officieel erkend wordt in het EPC-berekeningsprogramma.

De CND-convector is een ideale keuze voor projecten die voldoen aan de strengere eisen van het BENG-beleid (Bijna Energie Neutrale Gebouwen). In vergelijking met conventionele convectoren, die een stand-byverlies van 10 watt per eenheid hebben, is de CND 50 keer energiezuiniger. Dit betekent dat het jaarlijks energieverbruik van deze convector met 87,6 kWh per jaar daalt tot slechts 1,68 kWh.

Dit maakt de CND-convector niet alleen een milieuvriendelijke keuze, maar ook een kostenefficiënte oplossing, zeker in gebouwen met meerdere verwarmingsunits.

Hoe werkt een gelijkwaardigheidsverklaring in de praktijk?

Het proces voor het verkrijgen van een gelijkwaardigheidsverklaring is goed gereguleerd, maar niet zonder uitdagingen.

Processtap 1: Testen in het laboratorium

Een apparaat wordt getest in een laboratorium door een onafhankelijke instantie zoals TNO of KIWA. De testen moeten volgens de vastgelegde normen worden uitgevoerd. De resultaten van deze tests bepalen de energieprestaties van het apparaat.

Processtap 2: Uitvaardigen van de verklaring

Na de testen wordt een gelijkwaardigheidsverklaring uitgevaardigd. Deze verklaring bevat technische getallen die van toepassing zijn in het EPC-berekeningsprogramma. Deze gegevens worden vervolgens door de gemeente gebruikt bij het beoordelen van een bouwaanvraag.

Processtap 3: Toepassing in de bouw

Bij het indienen van een bouwaanvraag bij de gemeente wordt vaak gevraagd om een kopie van de gelijkwaardigheidsverklaring. Dit is nodig om te bewijzen dat het gebruikte apparaat voldoet aan de wettelijke normen en dat de getallen in de EPC-berekening correct zijn.

Uitdagingen bij het verkrijgen van een gelijkwaardigheidsverklaring

Hoewel gelijkwaardigheidsverklaringen een waardevolle toevoeging zijn, zijn er ook enkele uitdagingen.

Kosten en tijdsinvestering

Het verkrijgen van een gelijkwaardigheidsverklaring is een kostbare en tijdrovende zaak. Het kost duizenden euro’s om een apparaat te laten testen en een verklaring te verkrijgen. Daarnaast moet de verklaring per apparaattype worden uitgevoerd. Dit betekent dat fabrikanten met een groot aantal modellen of snel veranderende productlijnen vaak afzien van het aanvragen van een gelijkwaardigheidsverklaring, om de kosten laag te houden.

Gevolgen voor de marktprijs

Omdat het verkrijgen van een gelijkwaardigheidsverklaring duur is, leidt dit vaak tot een hogere marktprijs voor het apparaat. Fabrikanten willen immers hun investeringen terugverdienen, wat betekent dat consumenten uiteindelijk de extra kosten moeten dragen.

Grote producten profiteren meer

In de praktijk zijn het vooral de producten met een grote omzet (hoge verkoopcijfers) die een gelijkwaardigheidsverklaring verkrijgen. Voor minder populaire modellen of innovatieve technologieën is het vaak te kosteneffectief om de procedure te doorlopen. Hierdoor zijn er producten op de markt die technisch beter presteren, maar waarvoor geen verklaring is verkregen.

Lobbying en veranderingen

Er zijn verschillende partijen die lobbyen voor veranderingen in het systeem. Fabrikanten willen goedkope methodes of Europese normen om kosten te verlagen. Milieuorganisaties daarentegen willen strengere regels, zodat alle apparaten aan de hoogste standaarden voldoen.

Belang van gelijkwaardigheidsverklaringen voor woningcorporaties en particulieren

Gelijkwaardigheidsverklaringen spelen een belangrijke rol voor zowel woningcorporaties als particuliere woningeigenaren.

Voor woningcorporaties

Voor woningcorporaties is het gebruik van een gelijkwaardigheidsverklaring essentieel bij het behalen van de steeds strengere eisen op het gebied van energieprestaties en duurzaam woningbeheer. Met een verklaring kunnen corporaties exact berekenen hoeveel het energielabel van een gebouw verbetert na installatie van een systeem. Dit geeft zekerheid over de effectiviteit van de maatregel en helpt bij het plannen van verduurzamingsprojecten.

Bijvoorbeeld: de collectieve hybride oplossing die Breman heeft ontwikkeld, levert een aanzienlijke verbetering in het energielabel. Omdat er een gelijkwaardigheidsverklaring is, kunnen woningcorporaties deze techniek meenemen in hun duurzaamheidsstrategie.

Voor particuliere woningeigenaren

Voor particuliere woningeigenaren levert een gelijkwaardigheidsverklaring een gunstiger EPC-waarde op, wat betekent dat ze misschien aan de wettelijke eisen kunnen voldoen zonder extra kosten. Dit is vooral van belang bij nieuwbouw of grote renovatieprojecten, waarbij de EPC een bepalende factor is voor bouwaanvragen en subsidies.

Daarnaast zorgt een gelijkwaardigheidsverklaring voor duidelijkheid over de energieprestaties van een apparaat. Bijvoorbeeld: een woningeigenaar die de CND-convector kiest, weet zeker dat hij een zeer energiezuinige oplossing kiest, en dat deze keuze positief bijdraagt aan het energielabel van het huis.

Samenwerking en innovatie in de sector

De samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksinstituten en overheidsinstanties is essentieel om innovatieve technologieën te ontwikkelen en te erkennen via gelijkwaardigheidsverklaringen.

Voorbeeld: Breman en TNO

Bij het project in het Friese Damwâld werkt Breman nauw samen met TNO. Deze samenwerking helpt om de technische uitvoering te verbeteren en de resultaten te monitoren. TNO heeft ook meegekeken met het ontwerp en voert een opleidingsprogramma uit voor installateurs, wat de kwaliteit van de uitvoering verder verbetert.

Voorbeeld: STIEBEL ELTRON en het BENG-beleid

De CND-convector is ontworpen om aan de eisen van het BENG-beleid te voldoen. Door het verkrijgen van een gelijkwaardigheidsverklaring, is het product nu officieel erkend als een energiezuinige keuze. Dit maakt het mogelijk om het in nieuwbouwprojecten en renovaties te gebruiken, waar energie-efficiëntie en comfort gecombineerd moeten worden.

Conclusie

De gelijkwaardigheidsverklaring speelt een belangrijke rol in de bouwsector, zowel voor particuliere woningeigenaren als voor woningcorporaties. Het maakt het mogelijk om innovatieve technologieën te gebruiken die beter presteren dan standaardoplossingen, en zo een gunstigere EPC-waarde te bereiken.

Bij de toepassing van warmtepompen, hybride systemen of elektrische verwarmingsapparaten is het gebruik van een gelijkwaardigheidsverklaring vaak noodzakelijk om de energieprestaties van het gebouw te verbeteren. Echter, de procedure is tijdrovend en kostendruk leidt vaak tot een selectieve toepassing. Fabrikanten met grote marktpresence zijn vaker in staat om verklaringen te verkrijgen, waardoor minder populaire of innovatieve technologieën soms niet erkend worden.

Toch is de gelijkwaardigheidsverklaring een waardevolle tool om de duurzaamheid van gebouwen te verhogen en energiebesparing mogelijk te maken. Voor woningcorporaties, installateurs en woningeigenaren is het daarom belangrijk om bewust te kiezen voor producten die ondersteund worden door een verklaring, zowel voor de energieprestaties als voor de juridische zekerheid.

Bronnen

gelijkwaardigheidsverklaring