Gemiddelde SCOP-waarde van een warmtepomp: wat betekent het en hoe beïnvloedt het jouw keuze?

De overstap naar duurzame verwarmingssystemen zoals warmtepompen is tegenwoordig steeds vaker de norm. Warmtepompen bieden een schone en energiezuinige oplossing voor verwarming en warm water. Bij het kiezen van een warmtepomp speelt de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) of SPF (Seizoensprestatiefactor) een belangrijke rol. Deze waarde geeft het gemiddelde rendement van een warmtepomp over een volledig jaar en is daarom een betrouwbaarder maatstaf dan de COP (Coefficient of Performance), die slechts een momentopname is.

In dit artikel bespreken we de gemiddelde SCOP-waarden van verschillende warmtepompsoorten, de invloed van factoren zoals het afgiftesysteem en de omgevingstemperatuur, en waarom het kiezen van een warmtepomp met een hoge SCOP-waarde zowel economisch als milieutechnisch voordelig kan zijn.

Wat is de SCOP van een warmtepomp?

De SCOP-waarde van een warmtepomp geeft het gemiddelde rendement weer over een volledig jaar. Het rekening houdt met temperatuurschommelingen, seizoensgebonden veranderingen in warmtevraag en het gebruik van bijbehorende toestellen zoals circulatiepompen en afgiftesystemen (zoals radiatoren of vloerverwarming). Deze waarde is dus een veel realistischer beeld van het rendement dan de COP, die zich richt op standaardomstandigheden op één moment.

De SCOP wordt berekend door de totale hoeveelheid opgewekte warmte over het jaar te delen door de totale hoeveelheid elektriciteit die nodig was om die warmte op te wekken. Hoe hoger de SCOP-waarde, hoe efficiënter de warmtepomp is in de praktijk.

Gemiddelde SCOP-waarden per warmtepompsoort

De SCOP-waarde hangt sterk af van het type warmtepomp en de omstandigheden waarin het werkt. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gemiddelde SCOP-waarden voor verschillende soorten warmtepompen in Nederland.

Deze waarden zijn indicatoren en kunnen in de praktijk variëren afhankelijk van factoren zoals het isolatievermogen van het huis, de omgevingstemperatuur en de manier waarop het afgiftesysteem is ingericht.

Lucht-water warmtepompen

Lucht-water warmtepompen halen warmte uit de buitenlucht en leveren het als warm water voor verwarming en tapwater. Het rendement van deze warmtepompen hangt sterk af van de afgiftetemperatuur. Hoe hoger de afgiftetemperatuur, hoe lager de SCOP-waarde, omdat de warmtepomp harder moet werken om het water op temperatuur te brengen.

• Bij een afgiftetemperatuur van 65°C is de SCOP rond de 2,6.
• Bij 55°C is de SCOP iets hoger, namelijk 3,0.
• Bij 35°C, wat typisch is voor vloerverwarming, stijgt de SCOP tot 4,2.

Bodem-water warmtepompen

Bodem-water warmtepompen halen hun warmte uit de grond of het grondwater. De grond heeft een vrij constante temperatuur van ongeveer 7°C het hele jaar door, wat betekent dat deze warmtepompen minder gevoelig zijn voor seizoensgebonden temperatuurschommelingen. Hierdoor zijn bodem-water warmtepompen vaak efficiënter dan lucht-water warmtepompen, met SCOP-waarden tussen de 4,4 en 4,8.

Lucht-lucht warmtepompen

Lucht-lucht warmtepompen leveren de opgewekte warmte direct in de ruimte, bijvoorbeeld via een warme luchtstroom. Deze warmtepompen zijn meestal geïnstalleerd in combinatie met een traditioneel verwarmingssysteem. Hun SCOP-waarde ligt rond de 4,2, afhankelijk van de omstandigheden.

Invloed van het afgiftesysteem op de SCOP

Het afgiftesysteem, zoals radiatoren of vloerverwarming, heeft een directe invloed op de SCOP-waarde van een warmtepomp. Traditionele radiatoren werken op hogere temperaturen (meestal tussen de 50 en 60°C), terwijl vloerverwarming een laag temperatuur afgiftesysteem is (tussen de 25 en 35°C).

Omdat warmtepompen efficiënter werken bij lagere afgiftetemperaturen, levert het gebruik van vloerverwarming een hogere SCOP-waarde op. Dit maakt vloerverwarming een aantrekkelijke optie bij het installeren van een warmtepomp, zowel vanuit een energie- als kostenperspectief.

Invloed van het klimaat en de omgevingstemperatuur

De SCOP-waarde is ook sterk afhankelijk van het klimaat in het land of de regio waar de warmtepomp geïnstalleerd is. In zuidelijke landen zoals Spanje is het gemiddeld warmer dan in het noorden van Scandinavië, wat betekent dat warmtepompen daar in het algemeen hogere SCOP-waarden kunnen behalen.

In Nederland is de SCOP-waarde dus een goed klimaatadaptief maatstaf voor de efficiëntie van een warmtepomp. Het is daarom aan te raden om de SCOP-waarde te bekijken die specifiek voor Nederland of je regio is gedefinieerd.

Wat is een goede SCOP-waarde?

Over het algemeen geldt een SCOP-waarde boven de 3 als goed. Een SCOP-waarde onder de 3 betekent dat de warmtepomp niet economisch is en waarschijnlijk meer kosten zal opleveren dan het bespaart.

De SCOP-waarde van een warmtepomp kan ook gebruikt worden om verschillende verwarmingssystemen met elkaar te vergelijken. Een hogere SCOP-waarde betekent dat de warmtepomp efficiënter is en dat het stroomverbruik lager zal zijn.

Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van het jaarverbruik aan warmte en de SCOP-waarde. Een eenvoudige methode om het stroomverbruik te schatten is als volgt:

1. Bepaal je huidige gasverbruik in kWh per jaar.
2. Vermenigvuldig dit met 10 om het om te zetten naar kWh stroom.
3. Deel dit door de SCOP-waarde van je warmtepomp.

Bijvoorbeeld: Als je huidige gasverbruik 1.000 m³ is (ongeveer 10.000 kWh stroom), en je warmtepomp heeft een SCOP-waarde van 4, dan is je jaarlijks stroomverbruik ongeveer 2.500 kWh.

Waarom is het rendement van een warmtepomp belangrijk?

Het rendement van een warmtepomp heeft een directe invloed op de energiekosten en de terugverdientijd. Een warmtepomp met een hogere SCOP-waarde verbruikt minder stroom om dezelfde hoeveelheid warmte op te wekken, wat resulteert in lagere energiekosten.

Daarnaast heeft een warmtepomp met een hoger rendement ook een kortere terugverdientijd. Ondanks de initieel hogere aankoopprijs kan een warmtepomp met een hogere SCOP-waarde op lange termijn meer besparen dan een goedkope warmtepomp met een lager rendement.

Het verband tussen SCOP en het E-peil van een woning

De SCOP-waarde wordt ook gebruikt bij het bepalen van het E-peil van een woning. Het E-peil geeft het jaarlijks energieverbruik per vierkante meter aan en is een maatstaf voor de energiezuinigheid van een woning. Een hogere SCOP-waarde van de warmtepomp draagt bij aan een lager E-peil, wat betekent dat de woning energiezuiniger is en eventueel in staat is om energielabels te behalen.

Invloed van het gebruik van een buffervat

Het gebruik van een buffervat kan ook de SCOP-waarde van een warmtepomp verhogen. Een buffervat helpt om de warmte die opgewekt wordt door de warmtepomp op te slaan, zodat deze op tijden van hoge vraag kan worden gebruikt. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp minder vaak hoeft aan te schakelen en kan werken bij een lagere afgiftetemperatuur, wat het rendement positief beïnvloedt.

Conclusie

De SCOP-waarde is een essentieel criterium bij het kiezen van een warmtepomp. Het geeft een realistisch beeld van het jaarlijks rendement en helpt bij het inschatten van energiekosten en terugverdientijd. De SCOP-waarde varieert afhankelijk van het type warmtepomp, het afgiftesysteem, het klimaat en andere factoren. Een hogere SCOP-waarde betekent een efficiëntere warmtepomp en een lagere energierekening.

Bij de aankoop van een warmtepomp is het daarom verstandig om niet alleen te kijken naar de aankoopprijs, maar ook naar de SCOP-waarde. Een warmtepomp met een hogere SCOP-waarde kan op de lange termijn aanzienlijk besparen, terwijl het ook bijdraagt aan een lagere CO₂-uitstoot.

Voor de keuze van een warmtepomp is het ook belangrijk om rekening te houden met het afgiftesysteem. Vloerverwarming levert vaak een hogere SCOP-waarde op dan radiatoren, omdat het werkt op lagere temperaturen. Daarnaast is het gebruik van een buffervat een goede manier om het rendement van de warmtepomp te verbeteren.

In de toekomst zullen warmtepompen met een hoge SCOP-waarde waarschijnlijk steeds vaker worden ingezet in nieuwe woningen en renovaties. Dit is een stap in de richting van duurzamere en energiezuinigere woningbouw.

Bronnen

1. Warmtepomp rendement en SCOP-waarden
2. Stroomverbruik elektrische warmtepomp
3. SCOP versus COP van warmtepompen
4. Welke warmtepomp kies je?