Geothermische of lucht-water warmtepomp: welke keus past bij jouw woning?

Het kiezen van de juiste warmtepomp is een belangrijke stap in de verbouwing of nieuwbouw van een woning. Twee van de meest voorkomende opties zijn de geothermische warmtepomp (ook bekend als grond-water of bodem-water warmtepomp) en de lucht-water warmtepomp. Beide systemen gebruiken duurzame energiebronnen om verwarming aan te leveren, maar ze verschillen aanzienlijk qua installatie, kosten, efficiëntie en geschiktheid voor een bepaald type woning.

In dit artikel geven we een gedetailleerde vergelijking van geothermische en lucht-water warmtepompen, gebaseerd op de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen. We geven inzicht in de technische werking, de voordelen en nadelen, de kosten, en de geschiktheid voor verschillende situaties. Het doel is om je te informeren over de belangrijkste aandachtspunten bij het kiezen van een warmtepomp voor je woning of bouwproject.

Wat zijn de kenmerken van een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om cv-water en sanitair water te verwarmen. Het is de meest voorkomende warmtepompinstallatie en bestaat uit een buitenunit en een inwendige pomp, die samen werken om warmte op te wekken.

Typen lucht-water warmtepompen

Er zijn twee voornaamste varianten van lucht-water warmtepompen:

1. Lucht-water warmtepomp:
   Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om cv-water en sanitair water te verwarmen. Ze is ideaal voor zowel nieuwbouw als duurzame renovatie. De buitenunit is gemonteerd buiten de woning en trekt warmte uit de lucht, ongeacht de buitentemperatuur (hoewel de efficiëntie in extreme kou lager kan zijn).

2. Hybride warmtepomp:
   Dit is een combinatie van een lucht-water warmtepomp en een gasketel. De warmtepomp is de primaire bron van verwarming, maar wanneer de buitentemperatuur te laag is of de warmtebehoefte te hoog, springt de gasketel automatisch aan. Dit maakt het systeem geschikt voor woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn of waar sprake is van hoge warmteverlies.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp

• Lagere aanschafkosten:
  De prijs van een lucht-water warmtepomp is gemiddeld aanzienlijk lager dan die van een geothermische warmtepomp. De installatie is eenvoudiger, aangezien geen grondboringen of horizontale buizennetwerken nodig zijn.

• Gemakkelijke installatie:
  De buitenunit kan snel gemonteerd worden en vereist geen ingrijpende grondwerken. Dit maakt de lucht-water warmtepomp geschikt voor zowel bestaande woningen als nieuwbouw.

• Hoog rendement in milde klimaten:
  In regio’s met een gematigde winters, zoals Nederland, werkt een lucht-water warmtepomp efficiënt. Zelfs in wintermaanden kan de pomp een aanzienlijk deel van de verwarming leveren.

• Duurzaam en energiezuinig:
  De warmtepomp maakt gebruik van de gratis warmte in de lucht en zet deze om in verwarming. Hierdoor wordt minder elektriciteit of gas gebruikt, wat leidt tot lagere CO₂-uitstoot.

Nadelen van een lucht-water warmtepomp

• Minder efficiënt bij extreme kou:
  Wanneer de buitentemperatuur onder 0°C daalt, daalt het rendement van de warmtepomp. Dit is een natuurkundig effect, omdat de warmte-uitwisseling in koude lucht minder efficiënt verloopt.

• Niet geschikt voor alle woningen:
  Een lucht-water warmtepomp werkt het best in goed geïsoleerde woningen. In woningen met hoge warmteverlies of oude bouwconstructies kan het noodzakelijk zijn om een hybride systeem te kiezen.

• Buitenunit nodig:
  De buitenunit moet op een geschikt plekje geplaatst worden. Dit kan in sommige situaties een esthetisch of ruimtelijk probleem vormen.

Gemiddelde kosten van een lucht-water warmtepomp

De gemiddelde kosten van een lucht-water warmtepomp liggen tussen €8.000 en €12.000, afhankelijk van het vermogen, de merknaam en de installatie. Bij een hybride systeem komen er extra kosten bij voor de gasketel en eventuele aanpassingen aan het bestaande verwarmingssysteem.

Wat zijn de kenmerken van een geothermische warmtepomp?

Een geothermische warmtepomp, ook wel grond-water of bodem-water warmtepomp genoemd, haalt warmte uit de aarde. Dit gebeurt via een buizennetwerk dat horizontaal of verticaal is aangelegd onder de grond. De warmte uit de grond wordt gebruikt om water te verwarmen, dat vervolgens via de verwarmingsinstallatie wordt gebruikt voor de verwarming van de woning.

Typen geothermische warmtepompen

1. Horizontale geothermische warmtepomp:
   Bij dit type wordt een buizennetwerk aangelegd op een diepte van ongeveer 1,5 meter. Het vereist een vrij groot stuk grond (meestal minstens 100 m²) zonder verhardingen of bebouwing.

2. Verticale geothermische warmtepomp:
   Bij een verticale opstelling worden diepe putboringen gemaakt (doorgaans tussen de 50 en 150 meter) waarin buizen zijn geplaatst. Deze oplossing is geschikt voor woningen met beperkte beschikbare grond.

Voordelen van een geothermische warmtepomp

• Hoog rendement het hele jaar door:
  De aardetemperatuur varieert gedurende het jaar tussen 8 en 12°C. Dit betekent dat de warmtepomp minder hard hoeft te werken dan bij een lucht-water systeem, wat leidt tot een hoger rendement.

• Geen buitenunit nodig:
  In tegenstelling tot een lucht-water warmtepomp, heeft een geothermische warmtepomp geen aparte buitenunit nodig. De buizen en leidingen zijn ondergronds geplaatst.

• Duurzamer en efficiënter:
  Omdat de aarde als warmtebron fungeert, is de efficiëntie van de geothermische warmtepomp hoger dan die van een lucht-water warmtepomp, vooral in koude winters.

• Langer levensduur:
  Een goed aangelegd geothermisch systeem heeft een levensduur van 25 tot 50 jaar. Dit maakt het een aantrekkelijke optie op lange termijn.

Nadelen van een geothermische warmtepomp

• Hoogere aanschafkosten:
  De installatie van een geothermische warmtepomp is aanzienlijk duurder dan die van een lucht-water systeem. De kosten van grondboringen en buizenlegging kunnen snel oplopen.

• Grote voorbereiding:
  Een geothermische warmtepomp vereist een bodemonderzoek en vaak ook een vergunning. De grond moet onderzocht worden op leidingen, waterlopen en andere obstakels.

• Niet geschikt voor alle woningen:
  Een geothermische warmtepomp is meestal alleen een optie bij nieuwbouw of totaalrenovaties. Voor een gewone vervanging van een cv-ketel is een lucht-water warmtepomp vaak realistischer.

• Geen directe airco-functie:
  In tegenstelling tot een lucht-lucht warmtepomp, is een geothermische warmtepomp niet direct geschikt voor koeling in de zomer.

Gemiddelde kosten van een geothermische warmtepomp

De gemiddelde kosten van een geothermische warmtepomp liggen tussen €15.000 en €27.000, afhankelijk van het type (horizontaal of verticaal), het benodigde vermogen en de prijzen voor grondboringen. Een horizontaal systeem start bij ongeveer €10.000, terwijl een verticaal systeem aanzienlijk duurder kan zijn, vooral als er meerdere putboringen nodig zijn.

De installatiekosten zijn afhankelijk van de grondsoort en de toegankelijkheid van de woning. In sommige gevallen zijn er extra kosten voor het verwijderen van verhardingen of het aanpassen van de grondstructuur.

Vergelijking: geothermische vs. lucht-water warmtepomp

Om de keuze te vergemakkelijken, geven we hieronder een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen een geothermische en een lucht-water warmtepomp.

Wanneer is een lucht-water warmtepomp de beste keuze?

Een lucht-water warmtepomp is een aantrekkelijke keuze in de volgende situaties:

• Bestaande woning met slechte isolatie:
  Bij woningen die niet volledig geïsoleerd zijn, is een lucht-water warmtepomp of een hybride systeem meestal realistischer dan een geothermische warmtepomp.

• Beperkt budget:
  Wanneer de aanschafkosten beperkt zijn, is een lucht-water warmtepomp de kostenefficiëntere optie.

• Gewenste airco-functie:
  Als koeling in de zomermaanden gewenst is, is een lucht-water warmtepomp of een lucht-lucht systeem beter geschikt.

• Ruimtelijke beperkingen:
  Voor woningen met weinig grondruimte is een geothermische warmtepomp minder geschikt. In dicht bebouwde woonomgevingen is een lucht-water systeem vaak de enige realistische optie.

• Korte tot middellange termijn:
  Een lucht-water warmtepomp heeft een lagere aanschafprijs en is sneller geïnstalleerd. Voor wie短期内 een oplossing wil, is dit systeem de betere keuze.

Wanneer is een geothermische warmtepomp de beste keuze?

Een geothermische warmtepomp is meestal geschikt in de volgende situaties:

• Nieuwbouw of totaalrenovatie:
  Een geothermische warmtepomp is vooral aantrekkelijk als de woning volledig vernieuwd of nieuw gebouwd wordt. In dat geval kan het systeem vanaf het begin ontworpen worden en zijn er minder beperkingen qua grondruimte en bestaande installatie.

• Goed geïsoleerde woning:
  Wanneer de woning goed geïsoleerd is en weinig warmteverlies kent, kan een geothermische warmtepomp efficiënt werken en langdurig energie besparen.

• Lange termijn en duurzaamheid:
  Voor wie op lange termijn duurzame verwarming wil, is een geothermische warmtepomp een betere keuze. Het hoge rendement en lange levensduur zorgen voor langdurige kostenefficiëntie.

• Voldoende grondruimte:
  Voor een horizontale opstelling is een grondoppervlak van minstens 100 m² nodig. Voor een verticale opstelling zijn grondboringen nodig. In zowel situaties is een geothermische warmtepomp een optie.

• Geen lucht-water warmtepomp mogelijk:
  In sommige situaties is een lucht-water warmtepomp niet haalbaar, bijvoorbeeld als er geen ruimte is voor een buitenunit. Dan is een geothermische warmtepomp de enige optie.

Overwegingen bij het kiezen van een warmtepomp

Wanneer je kiest tussen een lucht-water en een geothermische warmtepomp, zijn er een aantal belangrijke overwegingen:

1. Warmtebehoefte en isolatiegraad:
   Een goed geïsoleerde woning met lage warmteverlies is geschikt voor een geothermische warmtepomp. Een woning met hoge warmteverlies is beter te vullen met een lucht-water of hybride systeem.

2. Grondruimte en toegankelijkheid:
   Een geothermische warmtepomp vereist ruimte voor horizontale buizen of verticale boringen. In dicht bebouwde gebieden of woningen met beperkte grondruimte is een lucht-water systeem meestal realistischer.

3. Financiële vooruitzichten:
   Een geothermische warmtepomp vereist een hogere investering, maar kan op lange termijn meer besparen. Een lucht-water warmtepomp is goedkoper, maar heeft een lager rendement in koude winters.

4. Duurzaamheidsdoelen:
   Voor wie streelt voor maximale duurzaamheid en een laag CO₂-voetrek, is een geothermische warmtepomp de betere keuze. Voor wie op zoek is naar een evenwichtig systeem met een goede balans tussen kostenefficiëntie en duurzaamheid, is een lucht-water systeem of hybride systeem beter.

5. Technische expertise en onderhoud:
   Een geothermische warmtepomp vereist een duidelijk plan bij aanschaf en installatie, en kan ingrijpendere onderhoudsbehoefte hebben. Een lucht-water warmtepomp is technisch eenvoudiger en makkelijker te onderhouden.

Conclusie

Zowel een lucht-water warmtepomp als een geothermische warmtepomp biedt een duurzame en energiezuinige oplossing voor de verwarming van een woning. De keuze tussen de twee systemen hangt af van verschillende factoren, zoals het type woning, het budget, de isolatiegraad, de beschikbare grondruimte en de verwachtingen qua duurzaamheid en rendement.

Een lucht-water warmtepomp is de betere keuze in bestaande woningen, bij beperkt budget, of bij het wensen van een eenvoudige installatie met eventueel airco-functie. Het is vooral geschikt voor woningen die goed geïsoleerd zijn en waar sprake is van een gematigde klimaat.

Een geothermische warmtepomp is daarentegen aantrekkelijker in situaties waar sprake is van totaalrenovatie of nieuwbouw, waar duurzaamheid en efficiëntie het belangrijkste doel zijn, en waar voldoende grondruimte beschikbaar is. Het is een duurzamere en efficiëntere oplossing, maar vereist een hogere investering en meer voorbereiding.

Voor een juiste keuze is het aan te raden om advies te vragen bij een erkende installateur die gespecialiseerd is in warmtepompen. Een professionele analyse van de woning, de warmtebehoefte en de beschikbare ruimte is essentieel om de beste oplossing te kiezen.

Bronnen

1. Warmtepomp bron
2. Verwarminginfo.nl
3. Soorten warmtepompen
4. Geothermische warmtepomp prijs