De ideale COP voor een warmtepomp: hoe kies je een efficiënte oplossing?

Een warmtepomp is tegenwoordig een populaire en duurzame oplossing voor de verwarming van woningen. Het rendement van een warmtepomp wordt voornamelijk gemeten met de COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze indicatoren geven een duidelijk beeld van de energie-efficiëntie van een warmtepomp. In dit artikel bespreken we de belangrijkste kenmerken van de COP, welke waarden als ideaal worden beschouwd, en welke factoren het rendement van een warmtepomp beïnvloeden. Daarnaast geven we een overzicht van de verschillende soorten warmtepompen en hun rendement in de praktijk, op basis van de beschikbare informatie in de bronnen.

Wat is de COP van een warmtepomp?

De COP is een maat voor de energie-efficiëntie van een warmtepomp. Het staat voor Coefficient of Performance en drukt uit hoeveel warmte (in kWh) een warmtepomp kan genereren per kWh elektriciteit die het verbruikt. In feite is het een rapportcijfer voor de prestaties van de warmtepomp in een specifieke situatie.

Bijvoorbeeld: een warmtepomp met een COP van 4 produceert 4 kWh warmte met 1 kWh elektriciteit. Dit betekent dat 75% van de warmte gratis is, afgehaald uit de omgeving. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Een COP van 1 is ongunstig, omdat de warmtepomp dan evenveel warmte genereert als de energie die hij verbruikt.

De COP wordt meestal bepaald bij een standaardset van omstandigheden, zoals een bepaalde buitentemperatuur en CV-water temperatuur. Bijvoorbeeld kan een lucht-water warmtepomp een COP van 5 hebben bij +12°C buitentemperatuur en 30°C CV-water temperatuur. In andere omstandigheden, zoals bij lagere temperaturen, kan deze COP aanzienlijk dalen.

Wat is een goede COP?

Een goede COP voor een warmtepomp ligt meestal tussen de 3 en 5. Dit betekent dat de warmtepomp 3 tot 5 kWh aan warmte kan leveren voor elk kWh elektriciteit dat het verbruikt. Voor lucht-water warmtepompen wordt een COP vanaf 3 al als goed beschouwd. Bij een COP van 3 levert de warmtepomp dus 3 kWh aan warmte per 1 kWh stroom.

Een COP van 4 of hoger is ideaal, omdat dit aangeeft dat de warmtepomp zeer efficiënt werkt. Het is belangrijk om te begrijpen dat de COP niet constant is en afhankelijk is van factoren zoals buitentemperatuur, CV-water temperatuur en de kwaliteit van de isolatie van het huis.

Wat is de SCOP en waarom is die belangrijk?

De SCOP is een uitbreiding op de COP en staat voor Seasonal Coefficient of Performance. Het geeft het gemiddelde rendement van een warmtepomp over een gehele winter. De SCOP rekening houdt met alle temperatuurschommelingen, stookuren en eventuele stand-by perioden. Daardoor is de SCOP een betrouwbaarder maatstaf voor het werkelijke rendement van een warmtepomp in de praktijk dan de COP.

De SCOP-waarde is afhankelijk van het type warmtepomp, de weersomstandigheden in de regio en de situatie van het huis zelf, zoals de isolatie en de oppervlakte. De SCOP is daarom ideaal om verschillende warmtepompen met elkaar te vergelijken. Hoe hoger de SCOP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt over de hele winter.

In de praktijk varieert de SCOP-waarde afhankelijk van de situatie. Een lucht-lucht warmtepomp heeft bijvoorbeeld een SCOP-waarde van 4,2. Een lucht-water warmtepomp met een watertemperatuur van 55°C heeft een SCOP van 3, terwijl een lucht-water warmtepomp met een watertemperatuur van 35°C een SCOP-waarde van 4,2 heeft. Bodem-water warmtepompen leveren de hoogste SCOP-waarden, die varieren tussen 4,4 en 4,8.

De SCOP-waarde is dus een beter rendementcijfer in de praktijk dan de COP, omdat het rekening houdt met seizoensgebonden variaties. Bij het kiezen van een warmtepomp is het daarom verstandig om ook rekening te houden met de SCOP-waarde.

Soorten warmtepompen en hun COP

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, elk met hun eigen kenmerken en rendementen. De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van de situatie van het huis, de beschikbare installaties en de verwarmingsbehoeften. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste soorten warmtepompen en hun COP-waarden.

Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen. Het verwarmde water wordt vervolgens gebruikt voor het verwarmen van het huis via radiatoren of vloerverwarming. Een lucht-water warmtepomp blijft zelfs bij temperaturen onder nul goed werken, maar het rendement wordt beïnvloed door de buitentemperatuur.

Voor een lucht-water warmtepomp is een COP vanaf 3 al als goed beschouwd. Bij een COP van 3 levert de warmtepomp 3 kWh aan warmte per 1 kWh elektriciteit. Bij hogere COP-waarden, zoals 4 of 5, is het rendement aanzienlijk beter.

Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en blaast direct warme lucht de ruimte binnen. Deze warmtepomp is vooral geschikt voor huizen zonder centrale verwarming. De COP-waarde van een lucht-lucht warmtepomp is in de praktijk meestal hoger dan die van een lucht-water warmtepomp.

De SCOP-waarde van een lucht-lucht warmtepomp is gemiddeld 4,2, wat aangeeft dat deze warmtepomp relatief efficiënt werkt over de hele winter.

Bodem-water warmtepomp

Een bodem-water warmtepomp haalt warmte uit de grond en gebruikt deze om water te verwarmen. Omdat de grond over het algemeen een constante temperatuur heeft van ongeveer 7°C, is het rendement van een bodem-water warmtepomp minder afhankelijk van de weersomstandigheden.

De COP-waarde van een bodem-water warmtepomp is meestal hoger dan die van een lucht-water warmtepomp. De SCOP-waarde ligt tussen 4,4 en 4,8, wat betekent dat deze warmtepomp zeer efficiënt werkt in de praktijk. De constante temperatuur van de grond zorgt voor een stabiel rendement, ook in koude wintermaanden.

Aardwarmtepomp

Een aardwarmtepomp is een type bodem-water warmtepomp dat warmte onttrekt uit de grond. De warmtepomp gebruikt een gesloten circuit van leidingen met een mengsel van water en antivriesmiddel. Het watermengsel neemt de temperatuur van de grond over, wordt langs de warmtepomp gepompt en wordt verwarmd. Het koudere water wordt vervolgens terug de grond in gepompt.

De temperatuur van de grond is constanter dan die van de buitenlucht, wat betekent dat de COP van een aardwarmtepomp over het algemeen hoger is dan die van een lucht-water warmtepomp. De SCOP is bij een aardwarmtepomp niet zo relevant, omdat de temperatuur van de grond minder seizoensgebonden is.

Factoren die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden

Het rendement van een warmtepomp wordt beïnvloed door verschillende factoren. Deze factoren moeten worden meegenomen bij het kiezen van een warmtepomp en bij de berekening van het energieverbruik.

Buitentemperatuur

De buitentemperatuur heeft een directe invloed op het rendement van een warmtepomp. Bij lagere temperaturen is het moeilijker voor de warmtepomp om voldoende warmte uit de omgeving te halen. Dit betekent dat de COP en SCOP-waarden dalen bij lagere buitentemperaturen.

Bijvoorbeeld: een lucht-water warmtepomp kan een COP van 5 hebben bij +12°C buitentemperatuur, maar bij 2°C buitentemperatuur kan deze COP dalen tot 4. Dit is een belangrijk verschil, vooral in regio's met koele winters.

CV-water temperatuur

De temperatuur van het CV-water is ook een belangrijke factor voor het rendement van een warmtepomp. Bij hogere watertemperaturen is de COP lager, omdat de warmtepomp harder moet werken om het water op te warmen.

Bijvoorbeeld: een lucht-water warmtepomp heeft een COP van 5 bij een CV-water temperatuur van 30°C, maar bij een temperatuur van 55°C kan de COP dalen tot 3. Dit betekent dat de warmtepomp minder efficiënt werkt bij hogere watertemperaturen.

Isolatie van het huis

De isolatie van het huis heeft een grote invloed op het rendement van een warmtepomp. Een slecht geïsoleerd huis verliest veel warmte, wat betekent dat de warmtepomp harder moet werken om de gewenste temperatuur te behouden. Dit leidt tot een lager rendement en een hoger energieverbruik.

Een huis met een energielabel D t/m G is meestal slecht geïsoleerd. Het installeren van een warmtepomp in dergelijke huizen wordt over het algemeen niet aanbevolen, omdat er veel warmteverlies is. Het kan beter zijn om eerst de isolatie van het huis te verbeteren voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Grootte van het huis

De grootte van het huis beïnvloedt ook het rendement van een warmtepomp. Een groter huis heeft een grotere verwarmingsbehoeft, wat betekent dat de warmtepomp een hogere capaciteit moet hebben. De capaciteit van een warmtepomp moet groot genoeg zijn om aan de verwarmingsbehoeften te voldoen, maar niet zo groot dat het systeem onnodig veel energie gebruikt.

De capaciteit van een warmtepomp wordt meestal uitgedrukt in kilowatt (kW). De ideale capaciteit hangt af van de grootte van het huis, de isolatie en het aantal ramen. Een lucht-water warmtepomp kan bijvoorbeeld minder efficiënt zijn bij lage temperaturen, wat betekent dat het rendement afhankelijk is van de weersomstandigheden in de regio.

Welke warmtepomp is de beste keuze?

De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van de situatie van het huis, de verwarmingsbehoeften en de beschikbare installaties. Hieronder geven we een overzicht van de voordelen en nadelen van de verschillende warmtepompen.

Lucht-water warmtepomp

Voordelen: - Werkt goed bij temperaturen onder nul. - Kan warmte leveren via radiatoren of vloerverwarming. - Relatief eenvoudig te installeren.

Nadelen: - Rendement is afhankelijk van de buitentemperatuur en de CV-water temperatuur. - Is minder efficiënt in koude winters dan een bodem-water warmtepomp.

Lucht-lucht warmtepomp

Voordelen: - Verwarmt direct de lucht in de ruimte. - Geschikt voor huizen zonder centrale verwarming. - Relatief hoge SCOP-waarde.

Nadelen: - Kan minder warmte leveren dan een lucht-water warmtepomp. - Is minder geschikt voor huizen met vloerverwarming of radiatoren.

Bodem-water warmtepomp

Voordelen: - Werkt zeer efficiënt in de praktijk. - Rendement is minder afhankelijk van de weersomstandigheden. - Heeft een hoge SCOP-waarde.

Nadelen: - Installatie is duurder en complexer dan een lucht-water warmtepomp. - Vereist een grondinvestering voor de installatie van leidingen.

Aardwarmtepomp

Voordelen: - Werkt efficiënt in de praktijk. - Rendement is minder seizoensgebonden. - Heeft een hogere COP dan een lucht-water warmtepomp.

Nadelen: - Installatie is duurder en complexer dan een lucht-water warmtepomp. - Vereist een gesloten circuit van leidingen met water en antivriesmiddel.

Conclusie

De COP is een belangrijke maat voor het rendement van een warmtepomp. Een goede COP ligt meestal tussen de 3 en 5, wat betekent dat de warmtepomp 3 tot 5 kWh aan warmte kan leveren per 1 kWh elektriciteit. De SCOP is een uitbreiding op de COP en geeft een beter beeld van het rendement over een gehele winter. De SCOP is daarom een betrouwbaardere maatstaf voor het werkelijke rendement van een warmtepomp in de praktijk.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met factoren zoals de buitentemperatuur, de CV-water temperatuur, de isolatie van het huis en de grootte van het huis. De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van de situatie van het huis en de verwarmingsbehoeften. Een lucht-water warmtepomp is een populaire keuze, maar een bodem-water warmtepomp is efficiënter in de praktijk. Het is belangrijk om de COP en SCOP-waarden van de verschillende warmtepompen te vergelijken voordat er wordt gekozen voor een bepaalde oplossing.

Bronnen

1. Beste warmtepomp
2. Rendement SCOP
3. COP en SCOP
4. Welke warmtepomp kiezen
5. Technische COP en SCOP