Grond/water-warmtepompen: een duurzame verwarmingsoplossing met veel voordelen

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De transitie naar duurzame energie is een cruciale tijdsverrichting in de bouw- en renovatiebranche. In dit kader spelen warmtepompen een steeds grotere rol. Grond/water-warmtepompen, ook bekend als geothermische warmtepompen, bieden een efficiënte manier om woningen te verwarmen met behulp van de natuurlijke warmte die zich onder de grond bevindt. In dit artikel bespreken we het werkingsprincipe, de verschillende typen, de voordelen en de toepassingsgebieden van grond/water-warmtepompen, evenals de kosten en voorwaarden voor installatie. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen in de sector, geven we een gedetailleerde overzicht voor eigenaren, bouwprofessionals en energieadviseurs.

Wat is een grond/water-warmtepomp?

Een grond/water-warmtepomp is een geothermische warmtepomp die warmte uit de bodem onttrekt en deze gebruikt om een woning te verwarmen. In tegenstelling tot lucht/water-warmtepompen die warmte uit de buitenlucht halen, gebruiken grond/water-warmtepompen de constante temperatuur onder de grond als warmtebron. De bodem fungeert hierbij als een natuurlijke opslagplaats voor thermische energie, die via een systeem van buizen en sondes wordt geëxtraheerd.

Werkingsprincipe van een grond/water-warmtepomp

De werking van een grond/water-warmtepomp volgt hetzelfde principe als andere warmtepompen, namelijk het onttrekken van warmte uit de omgeving en het verhogen van deze temperatuur via een compressor. In het geval van grond/water-warmtepompen gebeurt dit via een koelvloeistof die warmte opneemt uit de bodem. Deze vloeistof verdampt, wordt samengeperst door een compressor en geeft vervolgens de opgewekte warmte af aan het verwarmingssysteem in de woning. Deze cyclus wordt voortdurend herhaald, waardoor een constante warmtevoorziening ontstaat.

Er zijn twee manieren waarop de warmte uit de bodem wordt opgepikt:

Geothermische collectoren: deze worden vlak onder het grondoppervlak aangelegd. Het is een horizontale oplossing en vaak geschikt voor woningen met een groter terrein.
Geothermische sondes: deze worden verticaal tot ongeveer 100 meter diep in de grond geboord. Dit is een compactere oplossing en geschikt voor woningen met beperkte grondruimte.

Beide methodes zijn effectief, maar de keuze hangt af van de bodemstructuur, de beschikbare ruimte en de verwarmingscapaciteit die nodig is voor de woning.

Typen grond/water-warmtepompen

Hoewel de term "grond/water-warmtepomp" vaak als een enkele categorie wordt genoemd, zijn er binnen deze groep enkele variaties, afhankelijk van de manier waarop de warmte wordt onttrokken en overgedragen.

1. Bodem/water-warmtepomp

Een bodem/water-warmtepomp maakt gebruik van een buizensysteem dat onder de grond is aangelegd. Een vloeistof circuleert door deze buizen en haalt warmte uit de bodem. Deze warmte wordt vervolgens overgedragen aan de warmtepomp, die de temperatuur verder verhoogt en het warme water door het verwarmingssysteem leidt. Deze oplossing is onderhoudsvriendelijk en heeft een hoge efficiëntie, vooral in combinatie met een goed geïsoleerde woning.

2. Grond/water-warmtepomp in cascadeopstelling

Voor grotere woningen of complexen is het mogelijk om meerdere warmtepompen in cascadeopstelling te gebruiken. Dit betekent dat meerdere eenheden parallel of in serie aangesloten worden, zodat het totale vermogen aanzienlijk kan worden verhoogd. Volgens Viessmann is het totaalvermogen in dergelijke configuraties zelfs tot 600 kW toegenemelijk. Dit maakt het mogelijk om geothermische warmtepompen ook in grotere projecten toe te passen, zoals commerciële gebouwen of woningbouwprojecten.

3. Geothermische collectoren versus sondes

De keuze tussen geothermische collectoren en sondes is afhankelijk van de beschikbare grondruimte en de diepte waarop warmte kan worden opgepikt. Collectoren zijn horizontaal aangelegd en vereisen een groter oppervlak, terwijl sondes verticaal in de grond worden geboord en dus geschikt zijn voor woningen met beperkte grondruimte. De efficiëntie van beide systemen is vrij vergelijkbaar, maar de investeringskosten en de installatieperiode kunnen verschillen.

Voordelen van een grond/water-warmtepomp

Grond/water-warmtepompen bieden tal van voordelen, zowel op ecologisch als economisch vlak. Deze voordelen maken ze een aantrekkelijke optie voor eigenaren die op zoek zijn naar een duurzame verwarmingsoplossing.

1. Hoge efficiëntie

Een van de belangrijkste voordelen van grond/water-warmtepompen is hun hoge COP (Coefficient of Performance), wat betekent dat ze een relatief hoge hoeveelheid warmte kunnen leveren met weinig energie-inzet. De warmte die uit de bodem wordt opgepikt, is vrijwel gratis en kan met een lage elektriciteitskost worden omgezet in verwarmingswarmte.

2. Duurzaam en milieuvriendelijk

Omdat grond/water-warmtepompen op elektriciteit werken, is hun CO2-uitstoot afhankelijk van de bron van die elektriciteit. In combinatie met zonnepanelen of andere vormen van duurzame elektriciteit kunnen ze volledig CO2-neutraal werken. Daarnaast is de uitstoot van fijnstof en schadelijke gassen minimaal, waardoor het gebruik van geothermische warmtepompen bijdraagt aan een gezonder milieu.

3. Langdurig en betrouwbaar

Grond/water-warmtepompen zijn ontworpen om jarenlang goed te functioneren. De ondergrondse installatie van geothermische collectoren of sondes is vrijwel onzichtbaar en heeft weinig onderhoud nodig. De units zelf zijn onderhoudsvriendelijk, omdat ze maar enkele bewegende delen bevatten. Dit maakt ze een betrouwbare investering met een lange levensduur.

4. Aanvullende voordelen

Naast de ecologische voordelen bieden grond/water-warmtepompen ook economische voordelen. Eigenaren kunnen onder andere profiteren van aantrekkelijke subsidies of kredieten van de overheid, die gericht zijn op duurzame verwarmingsoplossingen. Daarnaast is de energiekostenbesparing vaak aanzienlijk, vooral in combinatie met een goed geïsoleerde woning.

De installatie van een grond/water-warmtepomp

Het installeren van een grond/water-warmtepomp vereist een zorgvuldige voorbereiding en uitvoering. Het is een complexe installatie die meestal door een erkend installateur wordt uitgevoerd. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste stappen in het installatieproces.

1. Vooronderzoek en analyse

Voor de installatie van een grond/water-warmtepomp is het belangrijk om een vooronderzoek uit te voeren. Dit omvat:

Bodemanalyse: het bepalen van de warmtecapaciteit en structuur van de bodem.
Verwarmingsbehoeften: het berekenen van het benodigde warmtevermogen op basis van de grootte van de woning, de isolatie en het gebruiksgewoontes.
Plaatsing van geothermische collectoren of sondes: het bepalen van de geschikte locatie en het benodigde aantal collectoren of sondes.

2. Aanleg van het buizensysteem

Het buizensysteem is het hart van een grond/water-warmtepomp. Afhankelijk van de gekozen methode (collectoren of sondes), wordt een systeem van buizen aangelegd, waarin een vloeistof circuleert om warmte op te nemen uit de bodem. Bij geothermische collectoren is een horizontaal netwerk nodig, terwijl bij sondes verticale boringen worden gemaakt.

3. Installatie van de warmtepomp

De warmtepompunit wordt meestal binnen of op de begane grond geplaatst. Deze unit bevat de compressor, de warmtewisselaar en het elektrische systeem. De warmtepomp is met het buizensysteem verbonden en levert het verwarmingswater naar het cv-systeem.

4. Aansluiting op het verwarmingssysteem

Na de installatie van de warmtepomp moet deze worden aangesloten op het bestaande verwarmingssysteem. Dit kan een klassiek cv-systeem zijn met radiatoren of een vloerverwarmingssysteem. Het is belangrijk dat het verwarmingssysteem compatibel is met de warmtepomp, omdat de temperatuur van de warmtepomp meestal lager is dan die van een traditionele ketel.

Kosten en rendement van een grond/water-warmtepomp

De investeringskosten van een grond/water-warmtepomp zijn vrij hoog in vergelijking met lucht/water-warmtepompen. Dit komt voornamelijk door de kosten van het grondwerk en het aanleggen van het buizensysteem. Echter, het hoge rendement en de lage bedrijfskosten maken het systeem over de lange termijn economisch aantrekkelijk.

1. Investering

De totale investeringskosten van een grond/water-warmtepomp variëren afhankelijk van de grootte van de woning, de gekozen methode (collectoren of sondes) en de benodigde vermogens. Volgens de gegevens uit de bronnen is het mogelijk dat meerdere units in cascade worden aangeschaft voor grotere projecten, wat de investering verder kan opdrijven.

2. Operationele kosten

De operationele kosten van een grond/water-warmtepomp zijn relatief laag, omdat het systeem weinig elektriciteit verbruikt. In combinatie met zonnepanelen kan het systeem volledig op groene stroom werken, wat zowel de energiekosten als de CO2-uitstoot aanzienlijk vermindert.

3. Rendement

Grond/water-warmtepompen hebben een hoger rendement dan lucht/water-warmtepompen, omdat de temperatuur van de bodem gedurende het hele jaar vrij constant is. Dit betekent dat de warmtepomp efficiënter kan werken, ook in de wintermaanden.

De geschiktheid van een grond/water-warmtepomp voor je woning

De vraag of een woning geschikt is voor een grond/water-warmtepomp, hangt af van verschillende factoren. Een ervaren installateur kan een vooronderzoek uitvoeren om te bepalen of de woning aan de voorwaarden voldoet.

1. Grondruimte

Een grond/water-warmtepomp vereist voldoende grondruimte voor de aanleg van geothermische collectoren of sondes. Voor woningen met een beperkt terrein is de geothermische sonde het geschiktekeste, omdat deze verticaal in de grond kan worden geboord.

2. Verwarmingsbehoeften

De warmtecapaciteit van de warmtepomp moet aansluiten bij de verwarmingsbehoeften van de woning. Voor woningen met een hoge warmtebehoefte is het mogelijk om meerdere units in cascade te installeren.

3. Isolatie

Een goed geïsoleerde woning is essentieel voor de efficiëntie van een grond/water-warmtepomp. Omdat de warmtepomp lage temperaturen levert, is een goed geïsoleerde woning vereist om verlies van warmte te voorkomen.

4. Budget

De investeringskosten van een grond/water-warmtepomp zijn hoger dan die van een lucht/water-warmtepomp. Eigenaren met een beperkt budget kunnen overwegen om eerst een vooronderzoek te laten uitvoeren of subsidies te verkennen.

Conclusie

Grond/water-warmtepompen zijn een duurzame en efficiënte verwarmingsoplossing die goed geschikt is voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Door gebruik te maken van geothermische energie, kunnen eigenaren hun energiekosten verlagen en hun CO2-uitstoot verminderen. De investeringskosten zijn wel hoger dan bij lucht/water-warmtepompen, maar het hoge rendement en de lange levensduur maken het een aantrekkelijke investering op de lange termijn.

Voor de keuze van een grond/water-warmtepomp is het belangrijk om een grondige analyse van de woning en de omgeving te doen. Een ervaren installateur kan helpen bij de planning en uitvoering van het project, zodat het resultaat optimaal is. Met de huidige ontwikkelingen in de duurzame energie en de beschikbare subsidies is een grond/water-warmtepomp een sterke optie voor eigenaren die op zoek zijn naar een milieuvriendelijke en economische verwarmingsoplossing.

Bronnen

grond
air