Heteluchtverwarming vervangen door warmtepomp: Uitdagingen, mogelijkheden en voordelen

Published by Redactie on september 25, 2025 | Category warmtepomp

De overstap van gasgestookte of indirect gestookte luchtverwarming naar een warmtepomp is voor velen een aantrekkelijke optie om energie te besparen en duurzamer te wonen. Echter, de combinatie van luchtverwarming en warmtepomp vereist een zorgvuldige aanpak, aangezien luchtverwarming traditioneel werkt met hogere temperaturen dan de meeste warmtepompen optimaliseren. In dit artikel bespreken we de technische uitdagingen, de benodigde stappen om een warmtepomp te integreren, en de belangrijkste overwegingen bij het vervangen van een luchtverwarmingssysteem met een warmtepomp. De informatie is gebaseerd op concrete gegevens uit betrouwbare bronnen binnen de sector van verwarming en energie-efficiëntie.

Inleiding

In Nederland zijn veel woningen uitgerust met luchtverwarmingssystemen, vaak nog aangesloten op gasgestookte ketels. Deze systemen zijn bekend voor hun efficiënte warmteverdeling via kanaalsystemen en roosters, maar ze werken traditioneel met hoge temperatuurverwarming (rond 50-70°C). Het gebruik van een warmtepomp in combinatie met zo’n systeem is technisch mogelijk, maar vereist aandacht voor isolatie, systeemdimensionering en het kiezen van een geschikt type luchtverwarmer.

Voorbeelden van indirect gestookte luchtverwarmers zijn de Elan-serie van Brink, terwijl direct gestookte modellen zoals de Brink Allure of Furore ook populair zijn. Een warmtepomp kan een gasgestookte ketel volledig vervangen, mits het systeem correct gedimensioneerd is en de woning voldoende geïsoleerd is. In deze context spelen ook hybridesystemen en geothermische of lucht-water warmtepompen een rol.

Uitdagingen bij het combineren van luchtverwarming en warmtepomp

Luchtverwarming is traditioneel ontworpen voor hoge temperatuurverwarming, terwijl warmtepompen meestal werken met lagere temperaturen. Dit betekent dat een directe combinatie niet altijd efficiënt is. De uitdagingen zijn:

Hoge uitblaastemperaturen: Luchtverwarmers zoals de Elan-serie verwarmen de lucht tot ongeveer 70°C. Warmtepompen zijn meest efficiënt bij lagere temperaturen (rond de 35-50°C). Dit kan leiden tot verminderd rendement.
Energieverbruik in de winter: Bij lage buitentemperaturen moet de warmtepomp meer energie inzetten om de lucht op te warmen tot de gewenste temperatuur, wat het rendement beperkt.
Dimensionering en isolatie: Een warmtepomp in combinatie met luchtverwarming is alleen efficiënt in zeer goed geïsoleerde woningen. Isolatie speelt hier een grote rol in, omdat een slecht geïsoleerde woning meer warmte verliest, waardoor de warmtepomp langer moet draaien.
Beperkte beschikbaarheid van onderdelen en service: EconVice Nederland wijst erop dat er momenteel nog onzekerheid is omtrent de beschikbaarheid van serviceondersteuning en onderdelen voor indirect gestookte luchtverwarmers in combinatie met warmtepompen. Dit maakt de overstap voorlopig minder aantrekkelijk voor sommige woningen.

Mogelijke oplossingen en stappen bij de overgang

Als je overweegt om je gasgestookte of indirect gestookte luchtverwarmer te vervangen door een warmtepomp, zijn er verschillende stappen en opties te overwegen. De volgende aanbevelingen zijn afgeleid uit de gegevens in de contextdocumenten:

1. Isolatie verbeteren

Een warmtepomp werkt efficiënter in een goed geïsoleerde woning. Isolatie verbetert de warmtebehoudcapaciteit en vermindert het benodigde vermogen van de warmtepomp. Het is daarom aan te raden om eerst een energiebeoordeling van de woning uit te voeren en eventueel isolatieverbeteringen door te voeren (bijvoorbeeld aan de gevels, daken of vloeren).

2. Kiezen voor een indirect gestookte luchtverwarmer

Als je een direct gestookte luchtverwarmer hebt, is het aan te raden deze te vervangen door een indirect gestookte variant zoals de Brink Elan. Deze werkt met warm water als warmtebron, waardoor het eenvoudiger is om deze op te koppelen aan een warmtepomp. Een indirect gestookte luchtverwarmer bevat een warmtewisselaar die de lucht verwarmt met behulp van water, wat compatibel is met warmtepompinstallaties.

3. Kiezen voor het juiste type warmtepomp

Er zijn drie hoofdtypen warmtepompen die geschikt kunnen zijn voor combinatie met luchtverwarming:

a. Lucht-water warmtepomp

Voordelen: goedkoper in aankoop, eenvoudiger in installatie.
Nadelen: lager rendement bij lage buitentemperaturen.
Geschikt voor woningen met slechts beperkte ruimte of tuin.

b. Geothermische warmtepomp

Voordelen: hoog rendement, betrouwbaarheid door constante aardwarmte.
Nadelen: hoge investering, vereist voldoende tuinruimte voor boringen.
Geschikt voor woningen met een grote tuin en langere looptijd.

c. Hybride warmtepomp

Voordelen: combinatie van een warmtepomp en een gasketel voor flexibiliteit en beter rendement in koude periodes.
Nadelen: hogere kosten, vereist professionele installatie.
Geschikt voor woningen die volledige gasafhankelijkheid willen vermijden, maar flexibiliteit behouden.

4. Dimensionering van het systeem

Het is cruciaal dat zowel de warmtepomp als de luchtverwarmer goed gedimensioneerd zijn. Een te kleine warmtepomp leidt tot verminderde efficiëntie en mogelijk grotere energiekosten. Daarom is het belangrijk om een energieadviesbureau of een geaccrediteerde installateur te raadplegen voor een professionele dimensieering.

5. Buffervat en instellingen

Bij het gebruik van een warmtepomp in combinatie met een indirect gestookte luchtverwarmer is het noodzakelijk om een groot buffervat aan te schaffen. Dit zorgt voor een stabiele warmteopslag en voorkomt frequente start-stopcycli van de warmtepomp, wat het rendement verhoogt.

Daarnaast zijn er instellingen die cruciaal zijn voor het comfort en de efficiëntie:

Uitblaastemperatuur en luchthoeveelheid: Deze moeten afgesteld worden op de vereisten van de woning.
Dag- en nachttemperatuur: Het is aan te raden om een thermostaat met dag- en nachtinstellingen te gebruiken voor energiebesparing.
Stooklijn van de warmtepomp: Deze moet zorgvuldig ingesteld worden om optimale prestaties te garanderen.

Vervanging versus verduurzaming

Het vervangen van een luchtverwarmingssysteem is niet alleen een kwestie van de oude installatie te verwijderen en een nieuwe te plaatsen. Het is een gelegenheid om het systeem duurzaam en energie-efficiënter te maken. EconVice Nederland benadrukt dat een juiste timing en keuze van systeem essentieel zijn. Een hybridesysteem, bijvoorbeeld, biedt de mogelijkheid om nu al te beginnen met een efficiëntere oplossing, terwijl in de toekomst eventueel overgeschakeld kan worden naar een volledige warmtepompinstallatie.

Mogelijke scenario’s bij het vervangen van een luchtverwarmer

1. Moderne indirect gestookte luchtverwarmer in combinatie met warmtepomp

Beschikbaar op de markt: ja.
Aan te sluiten op bestaande kanaalinstallatie: ja.
Geen extra ruimte nodig: ja.
Voordelen: efficiënter dan een direct gestookte luchtverwarmer, minder onderhoud.
Nadelen: vereist een buffervat en professionele afstelling.

2. Direct gestookte luchtverwarmer

Geen extra CV-ketel nodig: ja.
Vereist eigen warmwateroplossing (zoals een boiler): ja.
Nadelen: meer onderhoud, niet geschikt voor combinatie met warmtepomp.
Voordelen: eenvoudig in bedrijf stellen, geen extra ruimte nodig.

3. Hybridesysteem (gasketel + warmtepomp)

Flexibiliteit: ja.
Betere rendementen in koude periodes: ja.
Nadelen: hogere investering, vereist professionele afstelling en beheer.

Conclusie

De overstap van een gasgestookte of indirect gestookte luchtverwarmer naar een warmtepomp is technisch mogelijk, maar vereist zorgvuldige planning en professionele uitvoering. Het combineren van warmtepomp en luchtverwarming is meest efficiënt in goed geïsoleerde woningen met een indirect gestookte luchtverwarmer en een buffervat. De keuze van het juiste type warmtepomp en de juiste dimensionering zijn cruciaal voor het optimaliseren van energieverbruik en comfort.

Voor woningeigenaren die overwegen om hun luchtverwarmingssysteem te vervangen, is het aan te raden om eerst een energieadvies in te trekken en een professionele installateur te raadplegen. Een goed gedimensioneerd hybridesysteem of een lucht-water warmtepomp in combinatie met een indirect gestookte luchtverwarmer kan een stap in de richting van een duurzamere en efficiëntere verwarming zijn. Bovendien zorgt een juiste timing van de investering ervoor dat de winst in energiebesparing en comfort op de lange termijn behaald wordt.

Het belangrijkste takeaway is: de overstap is mogelijk, maar vereist voorbereiding en een slimme keuze van systeem en installatie.