Stroomverbruik van een warmtepomp: factoren, berekening en tips voor optimalisatie

De overstap naar een warmtepomp is voor veel huiseigenaren een logische keuze om hun woning op een duurzame manier te verwarmen. Echter, een warmtepomp verbruikt aanzienlijk elektriciteit, waardoor het belangrijk is om het stroomverbruik goed te begrijpen. In dit artikel bespreken we de werking van warmtepompen, de factoren die het stroomverbruik bepalen, en hoe je dit verbruik kunt berekenen en optimaliseren. We geven ook aan hoe zonnepanelen kunnen bijdragen aan een duurzamere oplossing.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een technische oplossing die elektriciteit gebruikt om warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) te halen en deze te verplaatsen naar een woning. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast: de warmtepomp gebruikt een compressor om warmte op te tillen naar een hogere temperatuur, waardoor deze bruikbaar wordt voor verwarming.

Er zijn drie hoofdtype warmtepompen, afhankelijk van de bron waaruit de warmte wordt opgehaald:

• Lucht-water warmtepomp: haalt warmte uit de lucht. Deze variant is de goedkoopste en eenvoudigste te installeren.
• Grond/water warmtepomp: haalt warmte uit de grond of het grondwater. Deze is efficiënter, maar vereist meestal boren of graven.
• Water/water warmtepomp: haalt warmte uit het oppervlaktewater. Deze is minder algemeen en vereist een directe toegang tot water.

Zowel lucht- als grondwaterwarmtepompen zijn geschikt voor huishoudens die een duurzame verwarmingsoplossing zoeken. De keuze hangt af van de locatie, de omgeving en de investeringsbereidheid van de eigenaar.

Factoren die het stroomverbruik van een warmtepomp bepalen

Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van meerdere variabelen. Deze zijn niet alleen gerelateerd aan het type warmtepomp zelf, maar ook aan de eigenschappen van de woning en het gedrag van de bewoner. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste bepalende factoren.

1. Type warmtepomp

Het type warmtepomp heeft een directe invloed op het stroomverbruik. Een lucht/water warmtepomp verbruikt over het algemeen meer elektriciteit dan een grond/water of water/water warmtepomp. Dit komt doordat de temperatuur van de omgevingslucht sterk fluctueert, vooral in de wintermaanden. Daardoor moet de compressor harder werken om voldoende warmte op te tillen tot een bruikbare temperatuur.

In tegenstelling daarmee zijn grond- en waterwarmtepompen efficiënter, omdat de temperatuur in de bodem en in het water het hele jaar door relatief stabiel blijft. Dit betekent dat deze varianten minder stroom nodig hebben om evenveel warmte te leveren.

2. Seizoensprestatiefactor (SPF)

De seizoensprestatiefactor (SPF) is een maat voor de efficiëntie van een warmtepomp. Het geeft aan hoeveel thermische energie de warmtepomp opwekt ten opzichte van het verbruikte elektriciteitsverbruik.

Bijvoorbeeld:
- Een SPF van 4 betekent dat de warmtepomp 4 kWh warmte levert uit 1 kWh elektriciteit.
- Hoe hoger de SPF, hoe efficiënter de warmtepomp.

De SPF is een theoretisch getal, gebaseerd op standaardwaarden zoals kamertemperatuur, warmwaterverbruik, klimaatzones en ventilatiegewoontes. In de praktijk kan de werkelijke SPF afwijken, afhankelijk van de werkelijke omstandigheden in de woning.

3. Isolatie van de woning

Een van de belangrijkste factoren die het stroomverbruik van een warmtepomp bepalen, is de isolatiegraad van de woning. Hoe beter geïsoleerd een huis is, hoe minder warmte verloren gaat en hoe minder de warmtepomp hoeft te werken. Dit zorgt voor een lagere stroomverbruik.

In woningen met slechte isolatie zal de warmtepomp continu harder moeten werken om de gewenste temperatuur te behouden, wat leidt tot hogere energiekosten. Daarom is het aan te raden om een warmtepomp te combineren met goede isolatie en eventueel met een hybride oplossing.

4. Hybride versus volledig elektrische warmtepomp

Een hybride warmtepomp werkt samen met een traditionele cv-ketel. Op koude dagen of wanneer veel warm water nodig is, neemt de cv-ketel over. Dit zorgt ervoor dat het stroomverbruik lager blijft, terwijl het gasverbruik aanzienlijk wordt verminderd.

De stroomverbruik van een hybride warmtepomp ligt gemiddeld tussen de 1.500 en 3.000 kWh per jaar, afhankelijk van de omstandigheden. Dit is aanzienlijk lager dan een volledig elektrische warmtepomp, die tussen de 3.000 en 5.000 kWh per jaar verbruikt.

5. Grootte van de woning en huishouden

Het verwarmingsvermogen dat nodig is, hangt direct af van de grootte van de woning en het aantal inwoners. Grotere huizen of huizen met veel inwoners hebben een hoger warmteverbruik en dus ook een hoger stroomverbruik. Daarom is het belangrijk om de warmtepomp aan te passen aan de specifieke behoeften van de woning.

6. Verwarmingsgedrag en gewenste temperatuur

Het gedrag van de bewoner speelt ook een rol in het stroomverbruik. Als bijvoorbeeld de thermostaat op een hogere temperatuur staat of als de verwarming constant draait, zal de warmtepomp meer stroom verbruiken. Om dit te voorkomen, is het aan te raden om een slimme thermostaat te gebruiken die het verbruik kan optimaliseren.

7. Verbruik van warm water

De warmtepomp moet ook verantwoordelijk zijn voor de productie van warm water. Dit betekent dat een hoger verbruik van warm water leidt tot een hoger stroomverbruik. Het is daarom verstandig om het warmwaterverbruik efficiënter te maken, bijvoorbeeld door het gebruik van energiezuinige sanitair of een warmwateropslag.

Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Het stroomverbruik van een warmtepomp kan worden berekend aan de hand van een eenvoudige formule. Voor deze berekening zijn drie belangrijke variabelen nodig:

1. Thermisch vermogen van de warmtepomp (in kilowatt).
2. Seizoensprestatiefactor (SPF).
3. Aantal uren per jaar dat de warmtepomp draait.

De formule luidt als volgt:

Stroomverbruik = (Thermisch vermogen / SPF) × Bedrijfsuren per jaar

Voorbeeldberekening

Stel dat je een grond/water-warmtepomp hebt met een thermisch vermogen van 10 kW en een SPF van 4,0. De warmtepomp draait gemiddeld 2.000 uren per jaar.

Stroomverbruik = (10 / 4,0) × 2.000 = 5.000 kWh per jaar

Als de stroomprijs bijvoorbeeld € 0,27 per kWh is, dan bedragen de jaarlijkse stroomkosten:

5.000 kWh × € 0,27 = € 1.350,- per jaar

Stroomkosten per type warmtepomp

Hieronder staan de gemiddelde stroomkosten per jaar, afhankelijk van het type warmtepomp:

Deze cijfers kunnen variëren afhankelijk van de isolatie van het huis en het gedrag van de bewoner.

Hoe verlaag je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Hoewel warmtepompen relatief efficiënt zijn, is er altijd ruimte voor optimalisatie. Hieronder geven we enkele aanbevolen maatregelen om het stroomverbruik te verlagen.

1. Goede isolatie

Een van de meest effectieve manieren om het stroomverbruik van een warmtepomp te verlagen, is het verbeteren van de isolatie van de woning. Door het isoleren van muren, daken en vloeren, kan het verlies aan warmte worden verminderd. Dit betekent dat de warmtepomp minder vaak hoeft te werken, wat leidt tot een lager stroomverbruik.

2. Slimme thermostaat

Het gebruik van een slimme thermostaat helpt bij het optimaliseren van het verbruik. Deze thermostaat kan automatisch aanpassen aan het gedrag van de bewoner en verwarmt alleen waar en wanneer het nodig is. Dit voorkomt onnodige energieverbruik.

3. Vloerverwarming in plaats van radiatoren

Vloerverwarming is een efficiëntere manier van verwarming dan radiatoren. De warmte wordt gelijkmaker verspreid en de temperatuur van de lucht hoeft niet zo hoog te zijn. Dit zorgt voor een lagere stroomverbruik van de warmtepomp.

4. Kiezen voor een hybride oplossing

Een hybride warmtepomp is een goede keuze voor huizen die op koude dagen extra warmte nodig hebben. Aangezien de cv-ketel dan overneemt, blijft het stroomverbruik lager.

5. Verlagen van de gewenste temperatuur

Een kleine vermindering van de gewenste temperatuur kan al leiden tot aanzienlijke besparingen. Iedere graad minder kan 10% van het verbruik verminderen. Door bijvoorbeeld van 22°C naar 21°C te verlagen, kan het stroomverbruik aanzienlijk dalen.

6. Efficiënt gebruik van warm water

De productie van warm water is een belangrijk onderdeel van het verbruik van een warmtepomp. Door het gebruik van energiezuinige sanitair en een warmwateropslag, kan het verbruik worden verlaagd.

Zonnepanelen als oplossing voor het stroomverbruik

Een van de meest duurzame manieren om het stroomverbruik van een warmtepomp te dekken, is het installeren van zonnepanelen. Dit zorgt ervoor dat het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp gedeeltelijk of volledig wordt gedekt door hernieuwbaar energie.

Hoeveel zonnepanelen zijn nodig?

Het aantal zonnepanelen dat nodig is, hangt af van het jaarverbruik van de warmtepomp. Voor een warmtepomp met een verbruik van 4.000 kWh per jaar zijn ongeveer 10 tot 12 zonnepanelen nodig. Bij een hybride warmtepomp met een verbruik van 1.500 kWh zijn 6 tot 8 panelen voldoende.

De exacte hoeveelheid hangt ook af van het vermogen van de zonnepanelen en de zoninstraling in de regio. In zonnige regio’s zijn minder panelen nodig dan in regenachtige gebieden.

Voordelen van zonnepanelen

• Duurzame energie: Zonnepanelen leveren schone energie en verminderen de CO₂-uitstoot.
• Lagere energiekosten: Met zonnepanelen is het stroomverbruik van de warmtepomp gedeeltelijk of volledig vrij.
• Subsidies en keuringen: Er zijn subsidies beschikbaar voor de installatie van zonnepanelen en warmtepompen.

Aanvullende tips voor energiezuinigheid

Naast het installeren van zonnepanelen zijn er nog meer maatregelen die je kunt nemen om energie te besparen:

• Sluit de warmtepomp op een aparte meter aan. Dit maakt het mogelijk om het stroomverbruik van de warmtepomp apart te factureren. Dit kan gunstige tarieven opleveren.
• Kies voor een warmtepomp met een hoge SPF. Een hogere SPF betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt en dus minder stroom verbruikt.
• Optimaliseer het verwarmingsgedrag. Verwarm alleen waar nodig en gebruik een slimme thermostaat.

Wanneer is een warmtepomp rendabel?

De rendabiliteit van een warmtepomp hangt af van het gasverbruik van de woning. Een warmtepomp is meestal rendabel bij een gasverbruik van 1.000 m³ per jaar of meer. Hoe hoger het gasverbruik, hoe sneller de investering in een warmtepomp terugkomt.

Voor huizen met een gasverbruik van 800 m³ per jaar is een hybride warmtepomp al een betere optie, vooral gezien de stijgende gasprijzen en beschikbare subsidies.

De terugverdientijd hangt ook af van de stroom- en gasprijzen, de SPF van de warmtepomp en de beschikbare subsidies. Met zonnepanelen kan de terugverdientijd aanzienlijk verkort worden, omdat het stroomverbruik van de warmtepomp gedeeltelijk wordt gedekt.

Samenvatting

Een warmtepomp is een duurzame en efficiënte oplossing voor het verwarmen van een woning. Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder het type warmtepomp, de isolatie van de woning en het gedrag van de bewoner. Door het stroomverbruik te berekenen en te optimaliseren, is het mogelijk om de energiekosten te verlagen.

Een hybride warmtepomp is een goed alternatief voor huizen met een hoger gasverbruik. Het stroomverbruik is lager dan bij een volledig elektrische warmtepomp, terwijl het gasverbruik aanzienlijk wordt verminderd. Daarnaast is het installeren van zonnepanelen een betrouwbare manier om het stroomverbruik van een warmtepomp te dekken met duurzame energie.

Bij het overwegen van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met alle factoren die het stroomverbruik bepalen. Door slimme keuzes te maken, zoals het installeren van een slimme thermostaat, het verbeteren van de isolatie en het kiezen voor een hybride oplossing, kan het stroomverbruik verder worden verlaagd en het rendement worden vergroot.

Bronnen

1. Ventilatieland.nl - Hoeveel stroom verbruikt een warmtepomp?
2. Pure-energie.nl - Stroomverbruik warmtepomp
3. Viessmann.nl - Stroomverbruik van warmtepompen