Het bijvullen van een warmtepomp: belangrijk om te weten voor eigenaren en installateurs

Published by Redactie on september 26, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een efficiënte en duurzame manier om een woning te verwarmen en warm water te leveren. Om de warmtepomp optimaal te laten functioneren, is het essentieel dat het koudemiddelcircuit goed gevuld is. Het bijvullen van een warmtepomp is echter een taak die niet licht in de hand is en die uitsluitend door een ervaren installateur met de juiste certificeringen moet worden uitgevoerd. In dit artikel leggen we uit waarom bijvullen nodig is, wat er kan misgaan als het niet goed gebeurt, en wat de rol is van de installateur bij het bijvullen. We richten ons hierbij naar eigenaren, DIY-enthusiasten en professionals in de renovatie- en bouwsector.

Het koudemiddelcircuit en zijn functie

Een warmtepomp werkt met een koudemiddelcircuit, een gesloten systeem waarin een koudemiddel circuleert. Dit koudemiddel is verantwoordelijk voor het overdragen van warmte uit de omgeving (zoals lucht, water of grond) naar de verwarmingsinstallatie. Het circuit bestaat uit een compressor, een verdampingsvat (verdamper) en een condensatievat (condensor). De compressor verhoogt de druk van het koudemiddel, waardoor het koudere of warmer wordt, afhankelijk van de gewenste toepassing.

Het juiste niveau van koudemiddel is essentieel voor de efficiëntie en betrouwbaarheid van de warmtepomp. Te weinig of te veel koudemiddel kan leiden tot storingen, verminderde prestaties en zelfs schade aan het apparaat.

Wanneer is bijvullen nodig?

Het bijvullen van het koudemiddel is nodig als er sprake is van een lek in het koudemiddelcircuit. Een lek kan zich op verschillende manieren laten merken. Een duidelijk teken is een storingmelding op het display van de warmtepomp. In het koudecircuit, bijvoorbeeld, kan een lage drukstoring optreden. Dit wijst op een verlaagd niveau van koudemiddel. Een lage druk kan ervoor zorgen dat de verdamper bevriest. In dat geval moet het koudemiddelcircuit worden gecontroleerd en bijgevuld.

Een andere mogelijkheid is een hoge drukstoring, die vaak het gevolg is van een gebrek aan flow in het cv-afgiftecircuit. Hoewel dit minder direct gerelateerd is aan het koudemiddelvolume, kan het toch leiden tot storingen die het koudemiddelcircuit belasten.

Detectie van lekken

Lekken in het koudemiddelcircuit zijn vaak klein en niet direct zichtbaar. Ze kunnen zich op verschillende manieren manifesteren:

Een toegenomen stroomverbruik van de warmtepomp
Verlaagde verwarmingsefficiëntie
Storingmeldingen op het display van de warmtepomp
Een temperatuurverschil (delta-T) tussen bron in en bron uit dat afwijkt van het normale bereik (4 tot 5 °C)

Een installateur kan lekken detecteren met behulp van speciale instrumenten zoals infraroodthermografie of detectiegas.

Het proces van bijvullen

Het bijvullen van een warmtepomp is een ingewikkelde en gevoelige procedure die vereist dat het koudemiddelcircuit met de juiste hoeveelheid koudemiddel wordt gevuld. Het bijvullen moet zorgvuldig worden uitgevoerd om te voorkomen dat het circuit overgevuld wordt, wat eveneens schade kan veroorzaken.

Stappen bij het bijvullen

Controleer de koptemperatuur van de compressor: Als deze richting de 100 °C gaat, is er mogelijk te weinig koudemiddel in het circuit. Bij 120 °C grijpt de clixon in, wat de compressor uitzet.
Controleer het zuiggas: Dit geeft een indruk van de hoeveelheid koudemiddel in het circuit. Bij een lage zuiggastemperatuur is er sprake van een te laag niveau.
Bijvullen met koudemiddel: Dit gebeurt met behulp van een speciale vulunit. Het koudemiddel moet langzaam worden toegevoegd, met constante monitoring van de druk en temperatuur in het circuit.
Controleer het resultaat: Na het bijvullen moet het circuit opnieuw worden getest om te controleren of de druk en temperatuur normaal zijn.

De rol van de installateur

Het bijvullen van een warmtepomp is een taak die enkel door een installateur mag worden uitgevoerd. Dit komt door de specifieke vereisten en het gebruik van gevaarlijke stoffen zoals F-gassen.

F-gassen en certificering

F-gassen zijn broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor een aanzienlijke impact op het klimaat. In de EU zijn er strikte regels inzake de hantering van F-gassen. Installateurs die met deze gassen werken, moeten in het bezit zijn van een geldig F-gas certificaat. Dit certificaat is verplicht voor alle activiteiten die betrekking hebben op het bijvullen, herstellen of ontmengen van F-gassen.

Een warmtepomp met een traditioneel koelmiddel kan nog worden verkocht en bijgevuld, aangezien deze koelmiddelen eenvoudig gerecycleerd kunnen worden. Echter, warmtepompen die recent zijn geïnstalleerd vallen onder de Verordening F-gassen. Voor deze units is het gebruik van een ecologisch verantwoord koelmiddel zoals R290 (propaan) aan te raden. Propaangas heeft een zeer lage GWP (Global Warming Potential) van 3, wat het een duurzamere keuze maakt.

Voldoende expertise

Het bijvullen van een warmtepomp vereist niet alleen een certificaat, maar ook voldoende technische kennis. De installateur moet weten hoe het koudemiddelcircuit werkt, hoe lekken worden gedetecteerd, en hoe het circuit veilig kan worden bijgevuld. Het is een complex proces waarbij een klein foutje al grote gevolgen kan hebben voor de prestaties van de warmtepomp.

Risico’s van onjuist bijvullen

Als het koudemiddelcircuit niet correct wordt bijgevuld, kunnen er verschillende problemen ontstaan:

Oververhitting van de compressor: Als er te weinig koudemiddel in het circuit zit, kan de compressor oververhitten, wat leidt tot een storing en mogelijk schade aan het apparaat.
Invriezen van de verdamper: Bij een te lage hoeveelheid koudemiddel kan de verdamper bevriezen, wat het warmteonttrekken uit de omgeving verstoort.
Verlaagde efficiëntie: Zowel te weinig als te veel koudemiddel kan leiden tot een verminderde efficiëntie van de warmtepomp. Dit betekent dat de warmtepomp meer stroom verbruikt om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren.
Verhoogde kosten: Een minder efficiënte warmtepomp leidt tot hogere energiekosten voor de eigenaar. Bovendien kan een defecte compressor vervangen moeten worden, wat een aanzienlijke kostenpost is.

Alternatieve oplossingen

In sommige gevallen kan het bijvullen van het koudemiddel niet de oorzaak van het probleem zijn. Het is belangrijk om andere mogelijke problemen te overwegen en te controleren voordat het koudemiddelcircuit wordt bijgevuld.

Flowproblemen in de circuits

Een warmtepomp bestaat uit drie circuits:

Het broncircuit, waaruit de warmte wordt onttrokken (bijvoorbeeld lucht of water)
Het koudemiddelcircuit, waarin het koudemiddel circuleert
Het afgiftecircuit, waarin het warme water wordt geleverd

Een storing in één van deze circuits kan het gehele systeem beïnvloeden. Bijvoorbeeld:

Geen of onvoldoende flow in het broncircuit: Dit kan leiden tot een lage druk in het koudemiddelcircuit en een lage efficiëntie van de warmtepomp.
Geen of onvoldoende flow in het afgiftecircuit: Dit kan leiden tot een hoge druk in het koudemiddelcircuit en eventueel tot het invriezen van de verdamper.

De installateur moet deze circuits systematisch controleren voordat hij besluit om het koudemiddelcircuit te bijvullen.

Verstoppingen en defecte componenten

Een verstopte verdamper of een defecte pomp kan ook de oorzaak zijn van de storing. Een verstopte verdamper kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door vuil of roest. Een defecte pomp kan ervoor zorgen dat er geen flow is in het broncircuit.

De installateur kan deze problemen opsporen met behulp van metingen aan de temperatuur en druk in de circuits. Hij kan ook visuele inspecties uitvoeren om te zien of er sprake is van verstoppingen of slijtage.

De rol van sensoren en automatisering

Moderne warmtepompen zijn uitgerust met tal van sensoren die de prestaties van het apparaat continu monitoren. Deze sensoren meten bijvoorbeeld:

De temperatuur en druk in het koudemiddelcircuit
De temperatuur in het broncircuit en het afgiftecircuit
De flow van het water in de circuits

Als de sensoren waarden detecteren die buiten het normale bereik vallen, activeert de warmtepomp een storingsmelding en stopt het apparaat met werken. Dit is een veiligheidsmaatregel die schade aan het apparaat voorkomt.

De automatisering in moderne warmtepompen maakt het mogelijk om storingen vroegtijdig te detecteren en op te lossen. De installateur kan via het display van de warmtepomp zien welke sensoren een probleem signaleren en welke parameters afwijken van de normale waarden.

Conclusie

Het bijvullen van een warmtepomp is een essentieel onderhoudstask dat enkel door een ervaren installateur met de juiste certificeringen moet worden uitgevoerd. Het koudemiddelcircuit speelt een cruciale rol in de efficiëntie en betrouwbaarheid van de warmtepomp. Een lek of een onjuist bijvulprocedure kan leiden tot storingen, verhoogde energiekosten en zelfs schade aan het apparaat.

Voor eigenaren is het belangrijk om te weten dat het bijvullen van het koudemiddelcircuit niet zelf kan worden uitgevoerd. Het is een complex proces dat vereist dat het circuit met de juiste hoeveelheid koudemiddel wordt gevuld, en dat wordt enkel veilig uitgevoerd door een gecertificeerde installateur.

Bij het opsporen van storingen is het eveneens belangrijk om andere mogelijke problemen te overwegen, zoals flowproblemen in de circuits of verstoppingen in de verdamper. Door deze problemen eerst te controleren, kan men voorkomen dat het koudemiddelcircuit overbodig wordt bijgevuld.

In de huidige markt is het gebruik van duurzamere koelmiddelen zoals R290 (propaan) aan te raden. Deze koelmiddelen hebben een lage GWP en zijn ecologisch verantwoord. Daarnaast zijn moderne warmtepompen uitgerust met sensoren en automatisering die storingen vroegtijdig detecteren en oplossen.

Het bijvullen van een warmtepomp is dus een taak die niet licht in de hand is, maar die essentieel is voor de prestaties en levensduur van het apparaat. Door het werk te overlaten aan een ervaren installateur en de juiste koelmiddelen te gebruiken, kan men ervoor zorgen dat de warmtepomp optimaal functioneert en lang meegaat.