Draait een warmtepomp altijd: een technische en praktische uitleg voor renovateurs en huiseigenaren

Published by Redactie on september 26, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een populaire keuze voor duurzame verwarming en koeling in woningen. Het is echter van belang om te begrijpen hoe een warmtepomp in werking is en of deze altijd draait, ook in periodes waarin hij niet actief verwarming of koeling levert. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de werking van warmtepompen, hun draai- en rustperiodes, invloeden van de omgeving, technische beperkingen, en praktische toepassingen voor huiseigenaren en bouwprofessionals. Het artikel is opgesteld op basis van technische en praktische informatie uit betrouwbare bronnen over warmtepompen.

Werking van een warmtepomp

Een warmtepomp is een systeem dat energie uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) gebruikt om warmte op te wekken voor verwarming en warm water. De werking is gebaseerd op een cyclus waarin een koudemiddel verdampt en condenseert, waardoor warmte verplaatst wordt van een koele bron naar een warme omgeving.

Werking in stappen

De werking van een warmtepomp kan als volgt worden opgedeeld:

Een vorstvrije vloeistof stroomt door een buizensysteem dat blootgesteld wordt aan de omgeving (zoals lucht of aarde).
Deze vloeistof opneemt warmte uit de omgeving.
De opgenomen warmte wordt overgedragen aan een ander buizensysteem met koelvloeistof die een kookpunt onder nul heeft.
De koelvloeistof verdampt onder invloed van de warmte.
Met behulp van een compressor wordt de damp gedrukt, waardoor de temperatuur verder stijgt.
De warme damp wordt gebruikt om het verwarmingswater of tapwater te verwarmen.
De druk van de koelvloeistof wordt verlaagd via een expansieventiel, waardoor de cyclus zich herhaalt.

Deze cyclus is essentieel voor de werking van de warmtepomp en verloopt meestal automatisch, afhankelijk van de behoefte aan verwarming of koeling. Het is belangrijk te weten dat de warmtepomp niet continu draait, maar alleen actief wordt wanneer er verwarming of koeling nodig is.

Draait een warmtepomp altijd?

Het antwoord op deze vraag is nee. Een warmtepomp draait niet continu, maar alleen wanneer er verwarming of koeling nodig is. De draai- en rustperiodes zijn afhankelijk van:

De behoefte aan verwarming of koeling.
De omgevingstemperatuur.
De isolatie van het huis.
De instellingen van de regelunit.
De type warmtepomp.

Werking in de winter

In de winter is de warmtepomp actief wanneer er verwarming nodig is. Het systeem zorgt ervoor dat de binnenruimte op de gewenste temperatuur wordt gehouden. De frequentie van de draaiingen varieert afhankelijk van de omstandigheden. Bij lage buitentemperaturen kan de warmtepomp sneller en vaker draaien. Echter, bij zeer koude temperaturen (onder -20°C) kan het rendement dalen, waardoor extra hulpsystemen zoals een cv-ketel in een hybride systeem nodig kunnen zijn.

Werking in de zomer

In de zomer draait de warmtepomp vooral om warm water te maken. In de meeste gevallen is er geen verwarming nodig, dus de warmtepomp draait in rustmodus. Alleen in geval van koelingsvraag (bijvoorbeeld met een lucht-lucht warmtepomp) kan de warmtepomp actief worden om de ruimte te koelen. De draai- en rustperiodes in de zomer zijn dus aanzienlijk langer dan in de winter.

Werking ’s nachts

Volgens de huidige wetgeving mag een warmtepomp overdag (van 7:00 tot 19:00 uur) niet meer dan 45 decibel geluid maken, en ’s nachts (van 19:00 tot 7:00 uur) niet meer dan 40 decibel. Dit betekent dat de warmtepomp tijdens de nacht rustiger draait of zelfs in een rustmodus kan treden. Dit is een belangrijke overweging voor buurtbewoners en dient rekening gehouden te worden bij het kiezen van een locatie voor de buitenunit.

Invloed van isolatie en energiebehoefte

Een slecht geïsoleerd huis vereist meer frequente draai- en langere draaiperiodes van de warmtepomp om de gewenste temperatuur te behouden. Daarentegen draait een warmtepomp in een goed geïsoleerd huis minder vaak, wat leidt tot een langere levensduur van het systeem en lagere energiekosten.

Type warmtepompen en hun draai- en rustpatronen

Hybride warmtepomp (lucht-water)

Bij een hybride opstelling wordt een cv-ketel gebruikt als de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt, bijvoorbeeld bij zeer lage temperaturen. De hybride warmtepomp draait meestal alleen in de winter, en de cv-ketel neemt over als de omstandigheden het niet toelaten. In de zomer draait de hybride warmtepomp alleen voor het maken van warm water.

Lucht-lucht warmtepomp

Deze warmtepomp kan zowel verwarmen als koelen. In de zomer is het mogelijk om de koelmodus in te schakelen, waardoor het systeem actief draait. In de winter draait het systeem voor verwarming, afhankelijk van de behoefte. De draai- en rustpatronen zijn dus afhankelijk van de modus waarin het systeem werkt.

Lucht-water warmtepomp

Dit is de meest voorkomende warmtepomp voor woningen. De draai- en rustpatronen zijn afhankelijk van de behoefte aan verwarming en warm water. In de zomer draait het systeem minder vaak.

Bodem- en water-water warmtepompen

Deze warmtepompen halen hun warmte uit de aarde of water. Omdat de bron een constante temperatuur heeft, draait deze type warmtepomp meestal efficiënter dan lucht-water warmtepompen. De draai- en rustpatronen zijn minder afhankelijk van de buitentemperatuur.

Invloed van koudemiddel op draai- en rustpatronen

Het koudemiddel is essentieel voor de werking van de warmtepomp, maar heeft ook invloed op het gedrag van het systeem. Koudemiddelen zoals R32 en propaan hebben verschillende eigenschappen, zoals brandbaarheid en broeikaseffect. Dit heeft invloed op de efficiëntie van de warmtepomp en daarmee op de draaitijd.

Bij het installeren of demonteren van een warmtepomp kan koudemiddel vrijkomen, wat een klimaatneutrale invloed heeft. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat het systeem goed is geïsoleerd en dat het koudemiddel niet lekt.

Praktische toepassingen en tips

Combinatie met zonnepanelen

Een warmtepomp kan efficiënter werken wanneer hij gecombineerd wordt met zonnepanelen. De elektriciteit die opgewekt wordt met zonnepanelen kan direct gebruikt worden om de warmtepomp te voeden. Dit vermindert de afhankelijkheid van het elektriciteitsnet en zorgt voor lagere energiekosten. In zonnige dagen kan de warmtepomp volledig op duurzame energie draaien.

Installatie en benodigde ruimte

Bij de installatie van een warmtepomp is het belangrijk om voldoende ruimte te hebben voor de buitenunit en de binnenunit. De buitenunit moet op een vlakke en stabiele ondergrond staan, zoals een terras of een gedeelte van de tuin. Er moet voldoende luchtaanvoer en -afvoer zijn voor het systeem. Voor de binnenunit is het belangrijk om een locatie te kiezen waar warmte gemakkelijk kan worden verspreid, zoals een hal of kelder.

Onderhoud en efficiëntie

Na de installatie is het belangrijk om regelmatig onderhoud uit te voeren om de efficiëntie van de warmtepomp te behouden. Dit omvat het controleren van de koudemiddeltoestand, het reinigen van de filters en het testen van de regelunit. Professionele inspecties kunnen problemen vroegtijdig opsporen en voorkomen dat het systeem minder efficiënt werkt.

Vergunningen en subsidies

De installatie van een warmtepomp kan in sommige gevallen vergunningen vereisen, afhankelijk van de locatie en de omvang van het systeem. Daarnaast zijn er vaak subsidies beschikbaar voor duurzame verwarmingsoplossingen, zoals warmtepompen. Het is aan te raden om te informeren bij de lokale overheid of een installateur over de mogelijkheden voor subsidie.

Conclusie

Een warmtepomp draait niet altijd. De draai- en rustpatronen zijn afhankelijk van de behoefte aan verwarming of koeling, de omstandigheden in de omgeving, de type warmtepomp, en de efficiëntie van het systeem. In de winter draait de warmtepomp vaker om verwarming te leveren, terwijl hij in de zomer minder actief is, vooral als er geen koelingsvraag is. In de nacht werkt de warmtepomp rustiger om geluidshinder te verminderen.

Voor huiseigenaren en bouwprofessionals is het belangrijk om te begrijpen hoe een warmtepomp werkt en hoe het systeem kan worden geoptimaliseerd voor efficiëntie en duurzaamheid. Door het combineren met zonnepanelen en het uitvoeren van regelmatig onderhoud, kan het systeem langdurig efficiënt blijven werken.

Bronnen

draait