Koelen met een warmtepomp: Actief en passief koelen in huis

Een warmtepomp is vaak het eerste wat mensen bedenken bij duurzame verwarming. Ze onttrekken warmte uit de lucht of de bodem en zetten die om in verwarming voor het huis. Maar wie gelooft dat een warmtepomp alleen verwarmt, mist een belangrijk aspect van deze technologie: warmtepompen kunnen ook koelen.

Zowel actief als passief koelen met een warmtepomp is mogelijk, afhankelijk van het type systeem en de installatie. In dit artikel leggen we uit hoe koelen met een warmtepomp werkt, welke voordelen het biedt en wat de voorwaarden zijn om dit effectief te kunnen gebruiken in huis.

Hoe werkt koelen met een warmtepomp?

Koelen met een warmtepomp werkt op een vergelijkbare manier als verwarmen, maar dan in de omgekeerde richting. In plaats van warmte van buiten naar binnen te brengen, haalt de warmtepomp warmte uit het binnenklimaat en brengt deze naar buiten. Hierdoor wordt de binnentemperatuur verlaagd, waardoor het in het huis aangenamer wordt op warme dagen.

Actief koelen

Bij actief koelen wordt de compressor gebruikt om het koelproces te ondersteunen. De werking van de warmtepomp wordt omgekeerd: de primaire en secundaire aansluitingen worden omgewisseld, waardoor het systeem effectief warmte uit de woning haalt. Dit soort koelen is vergelijkbaar met een koelkast of airconditioning, maar met het voordeel dat het energie-efficiënter is en duurzamer werkt.

Actief koelen vereist wel een beetje meer elektriciteit dan passief koelen. De compressor moet aanstaan om het proces te sturen, wat het koelvermogen vergroot, maar het energieverbruik ook verhoogt. Actieve koeling wordt vaak gebruikt bij lucht-water-warmtepompen met een buitenunit. Hierbij kan het koelwater door vloerverwarming of radiatoren worden afgevoerd, wat extra comfort biedt.

Passief koelen

Passief koelen maakt gebruik van de natuurlijke koele energie die in de ondergrond of in het water zit. Deze methode is vooral geschikt bij bodem- of water-warmtepompen. Bij passief koelen werkt de warmtepomp zonder dat de compressor in werking is. Alleen de circulatiepomp draait, waardoor koele energie uit de bodem of het water wordt opgepompt en in de woning wordt afgevoerd.

Dit soort koelen is erg energiezuinig, omdat het geen elektriciteit gebruikt behalve voor de circulatiepomp. Het kan de kamertemperatuur met ongeveer 3 graden verlagen, afhankelijk van de omstandigheden. Passief koelen is een rustige en lage-energie oplossing die goed werkt in combinatie met goed geïsoleerde woningen.

Voordelen van koelen met een warmtepomp

Er zijn verschillende voordelen van het gebruik van een warmtepomp voor het koelen van een woning. Deze voordelen maken het een aantrekkelijke optie, zowel voor particulieren als voor woningbouwbedrijven.

Duurzamheid en energie-efficiëntie

Een warmtepomp is een duurzame oplossing, omdat het geen fossiele brandstoffen gebruikt. Bij koelen wordt warmte uit de woning onttrokken en afgevoerd naar de buitenlucht of de ondergrond, wat geen extra energie kost behalve voor de compressor (bij actief koelen). Dit maakt het een energie-efficiënte manier om te koelen, vooral in vergelijking met klassieke airconditioning.

Lage kosten

Omdat een warmtepomp meestal al is geïnstalleerd voor verwarming, is het vaak mogelijk om het koelproces te activeren zonder extra apparatuur. Dit maakt het een kostenefficiënte manier om in de zomer comfortabel te wonen.

Comfort en woonkwaliteit

Koelen met een warmtepomp biedt een aangename woonomgeving in de zomermaanden. Het systeem kan vloerverwarming of wandverwarming gebruiken om koelte te verspreiden, wat een gelijkmatigere temperatuur creëert en vermindert het risico op stoffen- of luchtstromen.

Flexibiliteit in het afgiftesysteem

Afhankelek van het type warmtepomp en het afgiftesysteem kan het koelvermogen worden afgestemd op de wensen van de woningbewoner. Ventilatorconvectoren, vloerverwarming of radiatoren kunnen allemaal dienen als koeloppervlakken, afhankelijk van wat het meest efficiënt is in de woning.

Welke warmtepomp is geschikt voor koelen?

Niet alle warmtepompen zijn gelijk, en niet alle zijn geschikt voor koelen. Hieronder geven we een overzicht van de verschillende types warmtepompen en hun geschiktheid voor koeling.

De keuze voor een warmtepomp hangt af van de situatie in de woning, de isolatie en het gewenste afgiftesysteem. Een installateur kan hierbij persoonlijk advies geven.

Hoeveel graden kan een warmtepomp koelen?

De hoeveelheid graden waarover een warmtepomp kan koelen, hangt af van verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, het afgiftesysteem en de isolatie van de woning.

Actief koelen

Bij actief koelen is het mogelijk om de kamertemperatuur vrijwel tot elke gewenste waarde te verlagen. Het enige beperkende factor is de omgevingstemperatuur en de efficiëntie van het systeem. In de praktijk kan een warmtepomp de temperatuur in het huis met 5 tot 10 graden verlagen, afhankelijk van de omstandigheden.

Passief koelen

Bij passief koelen is de temperatuurdaling beperkt tot ongeveer 3 graden. Dit komt doordat het proces alleen de circulatiepomp gebruikt en niet de compressor. De koele energie uit de bodem of het water wordt passief onttrokken en gebruikt, wat minder invloed heeft op de binnentemperatuur.

Invloed van het afgiftesysteem

Het afgiftesysteem heeft ook invloed op het koelvermogen. Bijvoorbeeld:

• Vloerverwarming: Hierbij wordt water van ongeveer 18°C gebruikt voor koelen, wat comfortabel is en geen risico op condensvorming geeft.
• Ventilatorconvectoren: Hierbij wordt water van ongeveer 7°C gebruikt, wat een groter koelvermogen oplevert, maar wel kan leiden tot koude luchtstromen.

Het juiste afgiftesysteem kiezen is daarom belangrijk om zowel comfort als efficiëntie te bereiken.

Voorwaarden voor koelen met een warmtepomp

Om effectief te kunnen koelen met een warmtepomp, zijn er enkele voorwaarden die moeten worden voldaan. Deze variëren per type warmtepomp en per woning.

Goede isolatie

Een warmtepomp werkt efficiënter in een goed geïsoleerde woning. Als het huis slecht geïsoleerd is, kan de koeltemperatuur snel weer stijgen, wat het systeem extra belast. Daarom is het verstandig om de isolatie van het huis te verbeteren voordat de koelfunctie wordt ingeschakeld.

Correcte installatie

De warmtepomp moet goed geïnstalleerd zijn om zowel verwarming als koeling effectief te kunnen leveren. Dit geldt vooral voor het afgiftesysteem, zoals vloerverwarming of radiatoren. Een professionele installateur kan hierbij helpen om ervoor te zorgen dat het systeem optimaal functioneert.

Juiste afgiftesysteem

Het afgiftesysteem speelt een grote rol bij het koelen. Afhankelijk van het type warmtepomp is een bepaald afgiftesysteem nodig. Bijvoorbeeld:

• Lucht-water warmtepompen werken het beste met vloerverwarming of radiatoren.
• Lucht-lucht warmtepompen functioneren als airco, waarbij warme lucht uit het huis wordt afgevoerd.

Het afgiftesysteem beïnvloedt ook de comfortfactor van het koelen. Ventilatorconvectoren kunnen bijvoorbeeld koude luchtstromen veroorzaken, terwijl vloerverwarming een gelijkmatiger koelgevoel biedt.

Elektriciteit

Koelen met een warmtepomp vereist elektriciteit, vooral bij actief koelen. De compressor gebruikt elektriciteit om het koelproces te ondersteunen, wat het energieverbruik verhoogt. Bij passief koelen is het elektriciteitsverbruik echter veel lager, omdat alleen de circulatiepomp draait.

Technische aspecten van koelen met een warmtepomp

De technische werking van een warmtepomp bij het koelen hangt af van het type systeem en de constructie. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste technische aspecten.

Werking van de warmtepomp bij koelen

Bij koelen werkt de warmtepomp als volgt:

1. Warmte onttrekken: De warmtepomp onttrekt warmte uit de binnenlucht of het water in de woning.
2. Warmte afvoeren: De warmte wordt afgevoerd naar de buitenlucht of de ondergrond.
3. Koele temperatuur creëren: Door het onttrekken van warmte wordt de binnentemperatuur verlaagd.

Deze stappen worden herhaald totdat de gewenste temperatuur is bereikt. Bij actief koelen speelt de compressor een grote rol, terwijl bij passief koelen alleen de circulatiepomp draait.

Temperatuurcontrole

De temperatuurcontrole van een warmtepomp wordt vaak geregeld via een thermostaat. Deze thermostaat kan worden afgesteld op de gewenste koeltemperatuur. Sommige warmtepompen schakelen automatisch over naar koelen als de temperatuur boven een bepaalde drempel komt, terwijl andere systemen een handmatige schakeling vereisen.

Energieverbruik

Het energieverbruik van een warmtepomp bij koelen hangt af van het type systeem en de omstandigheden. Bij passief koelen is het energieverbruik laag, omdat alleen de circulatiepomp draait. Bij actief koelen is het energieverbruik hoger, omdat de compressor aanstaat.

Een lucht-lucht warmtepomp gebruikt bijvoorbeeld minder energie dan een lucht-water warmtepomp bij het koelen. Dit komt doordat lucht-lucht warmtepompen direct lucht afvoeren, terwijl lucht-water warmtepompen eerst water moeten koelen voordat het via vloerverwarming of radiatoren kan worden afgevoerd.

Keuze tussen actief en passief koelen

De keuze tussen actief en passief koelen hangt af van de situatie in de woning en de wensen van de woningbewoner. Beide systemen hebben hun eigen voordelen en nadelen.

Voordelen van actief koelen

• Hoog koelvermogen: Actief koelen kan de kamertemperatuur vrijwel tot elke gewenste waarde verlagen.
• Snelle respons: Het systeem reageert snel op veranderingen in de temperatuur.
• Flexibele afgiftesystemen: Actieve koeling werkt goed met vloerverwarming, radiatoren en ventilatorconvectoren.

Nadelen van actief koelen

• Hoog energieverbruik: Actief koelen vereist meer elektriciteit dan passief koelen.
• Luider werken: De compressor maakt geluid, wat minder comfortabele omstandigheden kan veroorzaken.
• Hoogere kosten: Actieve koeling vereist vaak extra apparatuur, wat de aankoop- en installatiekosten verhoogt.

Voordelen van passief koelen

• Laag energieverbruik: Passief koelen gebruikt alleen de circulatiepomp, wat minder elektriciteit vereist.
• Rustige werking: Het systeem maakt weinig geluid, wat comfortabele omstandigheden biedt.
• Duurzamere oplossing: Het gebruik van de ondergrond of het water voor koelen is een duurzame oplossing.

Nadelen van passief koelen

• Beperkt koelvermogen: Passief koelen kan de kamertemperatuur slechts met ongeveer 3 graden verlagen.
• Langzaam werken: Het systeem reageert langzaam op veranderingen in de temperatuur.
• Beperkte afgiftesystemen: Passief koelen werkt alleen met geothermische warmtepompen, wat beperkt de keuze voor woningbewoners.

Samenvatting: Wat is het beste voor jou?

De keuze voor koelen met een warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, de situatie in de woning, de isolatie en de wensen van de woningbewoner. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten.

1. Kies het juiste type warmtepomp

• Lucht-water warmtepomp: Geschikt voor zowel actief als passief koelen. Werkt goed met vloerverwarming of radiatoren.
• Bodem-water warmtepomp: Geschikt voor passief koelen. Werkt goed in combinatie met geothermische sondes of collectoren.
• Lucht-lucht warmtepomp: Geschikt voor actief koelen. Fungeert als airco, waarbij warme lucht uit het huis wordt afgevoerd.
• Geothermische warmtepomp: Geschikt voor passief koelen. Maakt gebruik van de koele ondergrond voor koeling.

2. Verbeter de isolatie van de woning

Een goed geïsoleerde woning helpt om de koeltemperatuur langer te behouden. Dit vermindert het energieverbruik en maakt het koelen met een warmtepomp efficiënter.

3. Kies het juiste afgiftesysteem

Het afgiftesysteem heeft invloed op het comfort en de efficiëntie van het koelen. Vloerverwarming biedt een gelijkmatige koeltemperatuur, terwijl ventilatorconvectoren sneller werken, maar wel koude luchtstromen kunnen veroorzaken.

4. Overweeg actief of passief koelen

• Actief koelen: Geschikt als je een hoge koeltemperatuur wilt en snel wilt reageren op veranderingen in de temperatuur.
• Passief koelen: Geschikt als je een rustige en energiezuinige oplossing zoekt.

5. Consulteer een installateur

Het is verstandig om contact op te nemen met een installateur om te bespreken welke warmtepomp het meest geschikt is voor jouw woning. Een installateur kan je helpen om het systeem correct te installeren en te configureren.

Conclusie

Koelen met een warmtepomp is een duurzame en efficiënte oplossing voor een comfortabele woonomgeving in de zomermaanden. Zowel actief als passief koelen is mogelijk, afhankelijk van het type warmtepomp en de situatie in de woning. De keuze tussen deze twee methoden hangt af van factoren zoals het energieverbruik, de isolatie van de woning en de wensen van de woningbewoner.

Een warmtepomp biedt verschillende voordelen, zoals duurzamheid, energie-efficiëntie en comfort. Het is echter belangrijk om het systeem correct te installeren en te configureren, zodat het optimaal functioneert. Door het juiste type warmtepomp te kiezen en het afgiftesysteem te optimaliseren, kun je in de zomer comfortabel wonen zonder het gebruik van klassieke airconditioning.

Bronnen

1. Warmtepomp: Verwarmen en koelen
2. Natuurlijke en actieve koeling met warmtepompen
3. Koelen met warmtepomp
4. Huis koelen met warmtepomp