Warmtepomp en douchen: hoe werkt het en wat zijn de opties voor comfort?

Published by Redactie on september 26, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waarin steeds meer mensen streven naar gasloos wonen, speelt de warmtepomp een steeds grotere rol in de verwarming en het opwekken van warm tapwater. Voor een huis met een warmtepomp is het belangrijk om te begrijpen hoe warm tapwater, zoals voor het douchen, kan worden opgewarmd en hoe je dit zo efficiënt en comfortabel mogelijk kunt realiseren.

Deze uitleg is gericht op zowel particuliere woningeigenaren die overwegen om te verduurzamen, als op professionals in de bouw- en installatiesector die op de hoogte willen zijn van de technische aspecten van warmtepompsystemen in relatie tot het opwekken en opslaan van warm tapwater.

Wat is een warmtepompboiler?

Een warmtepompboiler is een speciaal ontworpen systeem dat luchtwarmte gebruikt om water op te warmen. Het systeem bestaat uit een compacte warmtepomp die gekoppeld is aan een boiler (wateropslagvat). Het doel van een warmtepompboiler is het opwekken van warm tapwater, en niet de verwarming van de woning als zodanig.

Hoewel de woningisolatie van invloed is op de efficiëntie van een warmtepomp voor ruimteverwarming, is dit bij het opwekken van warm tapwater niet het geval. Dit betekent dat zelfs woningen met minder goede isolatie al aanzienlijk energie kunnen besparen op het opwekken van warm water door een warmtepompboiler in te zetten.

Voordeel van een warmtepompboiler

De voornaamste voordelen van een warmtepompboiler zijn:

Energiebesparing: een warmtepomp maakt gebruik van luchtwarmte om water op te warmen, wat aanzienlijk energie-efficiënter is dan een traditionele elektrische boiler.
Geen grote aanpassingen: in tegenstelling tot een volledige verwarmingswarmtepomp is een warmtepompboiler vaak direct te installeren zonder grote bouw- of renovatieprojecten.
Duurzaamheid: omdat de warmtepomp elektriciteit gebruikt om warmte te genereren, kan deze op een duurzame manier worden aangedreven via zonnestroom of duurzame elektriciteit.

Werking van een warmtepompboiler

De werking van een warmtepompboiler is gebaseerd op het principe van warmtewisseling. De warmtepomp trekt warmte uit de lucht (meestal uit de omgeving waarin het apparaat geïnstalleerd is) en gebruikt deze om het water in het opslagvat op te warmen. De opgeslagen warmte kan vervolgens worden gebruikt voor activiteiten zoals douchen, koken en afwassen.

Een typische warmtepompboiler heeft een opslagcapaciteit van 150 tot 300 liter. Dit betekent dat ongeveer een half tot anderhalf uur lang warm water beschikbaar is, afhankelijk van het aantal personen in het huishouden en het gebruiksgewoonte.

Hoe lang kun je douchen met een warmtepompboiler?

De duur die je kunt douchen met een warmtepompboiler is afhankelijk van verschillende factoren:

Capaciteit van de boiler: hoe groter de boiler, hoe langer je warm water hebt.
Gebruiksgewoontes: bijvoorbeeld het aantal gezinsleden of de tijdsduur van de doucherondes.
Type douche en douchekop: een besparende douchekop kan het verbruik van warm water aanzienlijk verlagen.
Combinatie met andere technieken: zoals zonnecollectoren of douche-wtw (warmteterugwinapparaten).

Een standaard 150-liter boiler kan ongeveer 30 minuten warm water leveren bij normaal gebruik. Een 300-liter boiler kan dit verdubbelen naar ongeveer 1 uur. Door combinaties zoals een douche-wtw of zonnecollectoren toe te passen, kan deze tijd verder worden verlengd tot wel 20 tot 25 minuten extra, zoals blijkt uit een voorbeeldberekening in een van de bronnen.

Opties om het comfort te verbeteren

Hoewel een warmtepompboiler efficiënt is, is het een relatief trage manier om warm water op te wekken. Dit betekent dat de boiler pas na enkele uren opnieuw volledig is opgewarmd. Voor huishoudens met hoge waterverbruik of een wens naar langdurige douches zijn er meerdere technische opties om het comfort te verbeteren.

1. Buffervat of hygiënebuffervat

Een buffervat is een extra opslagvat dat parallel aan de warmtepompboiler kan worden geplaatst. Hiermee wordt warmte opgeslagen voor meerdere dagen, zodat de warmtepomp minder vaak hoeft aan te zetten. Dit zorgt voor energiebesparing en een constantere warmtevoorziening.

Voor het opwekken van warm tapwater kan ook een hygiënebuffervat worden gebruikt. Dit is een speciaal ontworpen buffervat met een RVS-warmtewisselaar waardoor drinkwater kan worden opgewarmd via het cv-water in het buffervat. Dit zorgt voor een snelle toegang tot warm tapwater zonder dat het drinkwater in direct contact komt met het cv-water.

2. Warmteterugwinapparaat (douche-wtw)

Een warmteterugwinapparaat (douche-wtw) is een efficiënte manier om het verbruik van warm water uit de boiler te verlagen. Het apparaat gebruikt de warmte uit het afvoerwater van de douche om het koud water op te warmen vóór het in de boiler terechtkomt. Dit zorgt ervoor dat minder warm water uit de boiler wordt verbruikt, waardoor de beschikbaarheid van warm water langer duurt.

3. Combinatie met zonnecollectoren

Door een warmtepompboiler te combineren met zonnecollectoren (vlakkeplaten of zonnestroom) kan de opwarming van het water worden versneld. Zonnecollectoren zorgen voor een extra warmtebron die vrijblijvend is en het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp kan verlagen.

4. Close-in boiler

Voor het afwassen in de keuken is het soms efficiënter om een close-in boiler te gebruiken. Dit is een kleinere, direct verwarmende boiler die alleen voor het afwassen wordt gebruikt. Het warme water wordt hier direct opgewarmd en hoeft niet eerst uit een opslagvat te komen.

5. Energiebesparende douchekop

Het gebruik van een douchekop die minder water per minuut verbruikt is een eenvoudige manier om het verbruik van warm water te beperken. Deze douchekoppen zorgen ervoor dat je langer kunt douchen met minder warm water, waardoor de boiler langer vol blijft.

Hybride route

Voor huizen die niet volledig geïsoleerd zijn of waar het warmteverlies nog relatief hoog is, is een hybride warmtepomp vaak een betere keuze. Een hybride warmtepomp gebruikt een combinatie van warmtepomp en een traditionele cv-ketel. In warme periodes wordt de warmte volledig uit de lucht gehaald, maar in koudere tijden springt de cv-ketel bij om extra warmte te leveren.

Bij het opwekken van warm tapwater is de cv-ketel een snelle en betrouwbare manier om het water direct op temperatuur te krijgen. Dit is handig voor huishoudens die vaak langdurig douchen of veel warm water gebruiken.

Een hybride oplossing vereist wel dat je het energieverbruik van het huishouden goed onderzoekt en eventueel aanpassingen in de isolatie worden gedaan om de warmtepomp efficiënter te maken.

Belang van professioneel advies

Het kiezen van de juiste combinatie van warmtepomp en technieken voor het opwekken van warm tapwater vereist een goed begrip van het verbruikpatroon van het huishouden en de technische mogelijkheden van de installatie. Het is daarom aan te raden om professioneel advies in te winnen bij een gecertificeerde installateur of adviseur. Zij kunnen je helpen bij:

Het inventariseren van het energieverbruik.
Het bepalen van de juiste grootte van de boiler en eventueel buffervat.
Het kiezen van aanvullende technieken zoals zonnecollectoren of warmteterugwinapparaten.
Het uitvoeren van een warmteverliesberekening.
Het beoordelen van de geschiktheid van de bestaande radiatoren of verwarmingsinstallatie.

Warmtenet: alternatief voor gasloos wonen

Voor huizen in bepaalde regio’s, zoals in de regio Drechtsteden, is het aansluiten op een warmtenet een rendabele en efficiënte optie om gasloos te wonen. Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond waarin warm water stroomt. Dit water wordt via een warmtewisselaar in de woning gebruikt voor verwarming en warm water.

Een warmtenet heeft als voordeel dat het geen aardgas gebruikt en dus een duurzamere oplossing biedt. Het nadeel is dat je geen gas meer kunt gebruiken voor koken, wat betekent dat je eventueel een elektrische inductiekookplaat moet installeren.

In het kader van warm tapwater betekent een warmtenet dat je automatisch warm water hebt, zonder dat je een aparte boiler nodig hebt. Dit zorgt voor comfort en efficiëntie, maar het is alleen mogelijk in regio’s waar een warmtenet beschikbaar is.

Technische kenmerken van warmtepompboilers

Bij het kiezen van een warmtepompboiler zijn er verschillende technische aspecten die belangrijk zijn:

Type warmtepomp: er zijn twee hoofdsoorten, namelijk monoblock en split-unit. Een monoblock warmtepomp heeft zowel de verdamper als de condensor in de buitenunit, terwijl bij een split-unit deze componenten gescheiden zijn.
Grootte van de boiler: de inhoud van de boiler bepaalt hoeveel warm water beschikbaar is. Voor een gemiddeld huishouden is een 200-liter boiler vaak voldoende.
Warmtewisselaar: het afgifteoppervlak van de warmtewisselaar bepaalt hoe snel het water kan worden opgewarmd.
Temperatuurinstellingen: de opslagtemperatuur van de boiler en de gewenste uitvoertemperatuur (bijvoorbeeld 55°C op het tappunt) hebben invloed op het comfort en de efficiëntie.

Het is belangrijk om bij de aanschaf van een warmtepompboiler rekening te houden met de specifieke behoeften van het huishouden. Een te kleine boiler of een ongeschikte warmtewisselaar kan leiden tot kortdurend warm water, terwijl een te grote boiler inefficiënt kan zijn.

Samenvatting van de belangrijkste aandachtspunten

Tijdens de implementatie van een warmtepompboiler zijn er verschillende aandachtspunten die belangrijk zijn:

Isolatie van de woning: hoewel dit geen directe factor is voor de werking van de boiler, beïnvloedt het wel de efficiëntie van de warmtepomp.
Grootte van het gezin en gebruiksgewoontes: dit bepaalt het verbruik van warm water en de benodigde capaciteit van de boiler.
Type douche en douchekop: een energiebesparende douchekop kan het verbruik van warm water beperken.
Combinatie met andere technieken: zoals zonnecollectoren of warmteterugwinapparaten.
Buffervat of hygiënebuffervat: voor een langere beschikbaarheid van warm tapwater.
Professional advies: het is verstandig om professioneel advies in te winnen bij de installatie van een warmtepompboiler.

Conclusie

Een warmtepompboiler is een efficiënte en duurzame oplossing om warm tapwater op te wekken, ook in huizen die niet volledig geïsoleerd zijn. Door het juist combineren van technieken zoals zonnecollectoren, warmteterugwinapparaten en buffervaten, is het mogelijk om het comfort en de efficiëntie van het systeem te verbeteren.

Voor huizen in regio’s waar een warmtenet beschikbaar is, biedt dit een interessante alternatieve oplossing. Ongeacht de gekozen oplossing, is het verstandig om professioneel advies in te winnen om de optimale technische combinatie te kiezen voor het huishouden.

Bronnen

douche
en