Niet elke warmtepomp koelt: een gedetailleerd overzicht voor woningeigenaren en professionals

Published by Redactie on september 26, 2025 | Category warmtepomp

Het gebruik van warmtepompen in de woningbouw en renovatie is de laatste jaren sterk toegenomen. Ze worden vooral geassocieerd met het opwekken van warmte, maar ook de functie van koelen speelt een steeds belangrijkere rol, vooral in de zomermaanden. Niet alle warmtepompen zijn echter geschikt voor koelen. In deze artikelenonderzoek wordt nader ingegaan op de vraag of en hoe een warmtepomp kan koelen, welke soorten warmtepompen geschikt zijn voor koeling en wat de voordelen en nadelen zijn van passief versus actief koelen.

De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen, zoals technische uitleg van toonaangevende producenten en ervaringen van gebruikers. De nadruk ligt op feiten en technische toelichtingen, zonder speculaties of externe contexten.

Inleiding

Een warmtepomp is een veelzijdig systeem dat zowel verwarmen als koelen kan uitvoeren. Niet alle warmtepompen zijn echter automatisch in staat om te koelen. De mogelijkheid om te koelen hangt af van het type warmtepomp, de installatie en de manier waarop de warmtepomp is afgesteld. Er zijn twee hoofdvormen van koelen met warmtepompen: passief (natuurlijk) koelen en actief koelen. Bovendien is het belangrijk om te weten dat bepaalde warmtepompen, zoals grond/water- of water/water-warmtepompen, beter geschikt zijn voor koeling dan andere typen.

In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan op de werking van beide koelmethoden, de geschiktheid van verschillende warmtepompsoorten en de ervaringen van gebruikers.

Passief koelen met warmtepompen

Passief koelen, ook wel aangeduid als natuurlijke koeling, is een energie-efficiënte methode die vooral bij grond- of water/water-warmtepompen wordt ingezet. Dit type koeling maakt gebruik van de koele ondergrond of waterbron als koelbron, waarbij de compressor van de warmtepomp niet nodig is.

Hoe werkt passief koelen?

Bij passief koelen wordt de warmte uit de woning afgevoerd via geothermische sondes of geothermische collectoren. De koele ondergrond fungeert als natuurlijke koelbron. De circulatiepomp en het regelmechanisme blijven actief, maar de compressor, die energie verbruikt, is niet nodig. Hierdoor is passief koelen een energiezuinige en kostenefficiënte methode om een woning te koelen.

De kamertemperatuur kan met ongeveer drie graden worden verlaagd, wat voor veel gebruikers voldoende is om comfortabel te wonen in de zomermaanden. De installatie van passief koelen vereist weinig extra inspanning, aangezien het gebruik van bestaande componenten voldoet.

Voordelen van passief koelen

Laag energieverbruik: Omdat de compressor niet gebruikt wordt, is het elektriciteitsverbruik veel lager dan bij actief koelen.
Geen storend geluid: Aangezien de compressor stil blijft, is er geen vervelend geluid van het systeem.
Gebruik van bestaande installatie: Geothermische sondes of collectoren die al zijn geïnstalleerd voor verwarming, kunnen ook worden ingezet voor passief koelen.
Duurzame methode: Het systeem maakt gebruik van de natuurlijke koelcapaciteit van de ondergrond of een waterbron.

Nadelen en beperkingen

Beperkte koelcapaciteit: De temperatuur kan slechts met ongeveer 3°C worden verlaagd, wat in extreem warme zomers mogelijk niet voldoende is.
Afhankelijkheid van ondergrond: De efficiëntie van passief koelen hangt af van de temperatuur van de ondergrond. In zeer warme regio’s kan dit beperkt zijn.
Niet geschikt voor alle warmtepompsoorten: Niet elke warmtepomp is automatisch in staat om passief te koelen. Dit vereist vaak een specifieke aansluiting en regeling.

Actief koelen met warmtepompen

Actief koelen is een veel krachtigere methode dan passief koelen. Hierbij wordt de werking van de warmtepomp omgekeerd, waardoor warmte uit de woning wordt afgevoerd. Dit vergt het gebruik van de compressor, wat wel een hoger elektriciteitsverbruik oplevert, maar tegelijkertijd ook een grotere koelcapaciteit.

Hoe werkt actief koelen?

Bij actief koelen wordt de koelkringloop van de warmtepomp omgekeerd. De primaire en secundaire aansluitingen kunnen worden omgewisseld, waardoor de warmtepomp in koelmodus werkt. De compressor blijft draaien, wat zorgt voor een grotere koelcapaciteit dan bij passief koelen. De warmte die uit de woning wordt gehaald, kan op verschillende manieren worden verwerkt, zoals het opwarmen van sanitair water of het afvoeren naar een externe bron.

Voordelen van actief koelen

Hogere koelcapaciteit: Actief koelen is geschikt voor zowel kleine als grote ruimtes en kan effectief werken op warme dagen.
Flexibele toepassing: De afgevoerde warmte kan worden gebruikt voor het opwarmen van sanitair water, wat de efficiëntie van het systeem verhoogt.
Toepasbaar op meerdere warmtepompsoorten: Lucht/water-warmtepompen zijn bijvoorbeeld ideaal voor actief koelen.
Veelzijdige installatie: Er zijn verschillende koeloppervlakken mogelijk, zoals ventilatorconvectoren, vloerverwarming of wandverwarming.

Nadelen van actief koelen

Hoger energieverbruik: Omdat de compressor actief is, is het elektriciteitsverbruik aanzienlijk hoger dan bij passief koelen.
Storing door geluid: De compressor kan storend lawaai veroorzaken, afhankelijk van de installatieplaats.
Bijzondere regeling: Actief koelen vereist een specifieke regeling en een warmtepomp die hiervoor geschikt is.
Initiële kosten: De installatie van een warmtepomp die actief kan koelen, is vaak duurder dan een systeem dat enkel passief koelt.

Welke warmtepompsoorten zijn geschikt voor koelen?

Niet alle warmtepompen zijn automatisch in staat om te koelen. De geschiktheid hangt af van het type warmtepomp en de manier waarop het systeem is afgesteld. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende warmtepompsoorten en hun geschiktheid voor koelen.

Grond/water-warmtepompen

Grond/water-warmtepompen zijn ontworpen om warmte uit de ondergrond of een waterbron te halen. Deze warmtepompen zijn ideaal voor zowel passief als actief koelen. Bij passief koelen maakt de warmtepomp gebruik van de koele ondergrond, terwijl bij actief koelen de compressor gebruikt wordt om de koelkracht te verhogen.

Een voordeel van deze warmtepompsoort is de efficiëntie van het systeem. Omdat de ondergrond een constante temperatuur heeft, is het systeem betrouwbaar en energiezuinig. Daarnaast kan de warmte die in de zomer wordt afgevoerd, in de winter weer worden gebruikt voor verwarming, wat de ecologische voetafdruk vermindert.

Lucht/water-warmtepompen

Lucht/water-warmtepompen halen warmte uit de lucht en brengen deze naar het verwarmingscircuit. Deze warmtepompen zijn in principe geschikt voor actief koelen, maar minder geschikt voor passief koelen. Bij actief koelen wordt de warmte uit de woning afgevoerd via de luchtkringloop, terwijl bij passief koelen de omgevingslucht als koelbron zou moeten dienen. Dit is echter minder efficiënt, omdat de temperatuur van de omgevingslucht in de zomermaanden vaak te hoog is.

Deze warmtepompsoort is vooral geschikt voor woningen die in het najaar of winter warmte opwekken, en in de zomer koelcapaciteit nodig hebben. De installatie is relatief eenvoudig, maar de efficiëntie van koelen hangt sterk af van de omgevingstemperatuur.

Water/water-warmtepompen

Water/water-warmtepompen gebruiken water als koel- en warmtebron. Deze warmtepompen zijn zeer geschikt voor zowel passief als actief koelen. De koele temperatuur van het water zorgt voor een efficiënte koelcapaciteit, terwijl de warmte die wordt afgevoerd, in de winter weer kan worden gebruikt voor verwarming.

Een voordeel van water/water-warmtepompen is dat ze flexibel zijn in toepassing en geschikt zijn voor zowel woningen met een geothermisch systeem als voor gebouwen in de buurt van een waterbron.

All-electric warmtepompen

All-electric warmtepompen zijn volledig elektrisch aangedreven en kunnen zowel verwarmen als koelen. Ze zijn ideaal voor woningen die een duurzaam verwarmingssysteem zoeken en tegelijkertijd ook koelcapaciteit nodig hebben. Omdat deze systemen geen gas gebruiken, dragen ze bij aan CO₂-reductie.

Deze warmtepompen zijn in principe geschikt voor actief koelen, maar minder geschikt voor passief koelen. Het elektriciteitsverbruik bij actief koelen is echter hoger dan bij passief koelen.

Ervaringen van gebruikers

Voor gebruikers die al een warmtepomp hebben geïnstalleerd, is er veel positieve feedback over het koelen met deze systemen. Gebruikers merken op dat de temperatuur in hun woning comfortabel blijft, zelfs op de heetste dagen. De gebruiksvriendelijkheid van moderne warmtepompsystemen is een ander vaak genoemd voordeel, aangezien veel systemen eenvoudig te bedienen zijn via een smartphone-app of afstandsbediening.

Daarnaast is het prettig dat een warmtepomp zowel verwarmen als koelen kan, wat het onderhoud en de installatie vereenvoudigt. Gebruikers die ervaring hebben met passief koelen, noemen het systeem erg energiezuinig en stil. Voor actief koelen is echter vaak sprake van een hoger elektriciteitsverbruik, wat soms als nadeel wordt genoemd.

Een terugkerende klacht is de initieel hogere investering in het systeem. Een warmtepomp die zowel verwarmt als koelt, is vaak duurder dan een systeem dat enkel verwarmt. Het is daarom belangrijk om goed advies in te winnen van een deskundige vooraleer een keuze te maken.

De keuze voor de juiste warmtepomp

De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van meerdere factoren, zoals de beschikbare ruimte, de kwaliteit van de grond, de watertoevoer en de wens naar zowel verwarmen als koelen. Het is belangrijk om te overwegen welk type warmtepomp het beste aansluit bij de behoeften van de woning en de bewoner.

Een all-electric warmtepomp is bijvoorbeeld een goede keuze voor wie wil bijdragen aan CO₂-reductie en tegelijkertijd ook koelcapaciteit nodig heeft. Grond- of water/water-warmtepompen zijn juist geschikt voor wie passief koelen wil uitvoeren en tegelijkertijd ook wil profiteren van de duurzaamheid van geothermische energie.

Het is aan te raden om het advies van een onafhankelijke en deskundige adviseur in te winnen, die samen met de klant kan bepalen welk type warmtepomp het beste past bij de situatie. Zo kan een optimale keuze worden gemaakt die zowel functioneel als duurzaam is.

Conclusie

Niet elke warmtepomp is automatisch in staat om te koelen. De geschiktheid van een warmtepomp voor koelen hangt af van het type systeem, de installatie en de afgelopen regeling. Er zijn twee hoofdvormen van koelen met warmtepompen: passief (natuurlijk) koelen en actief koelen. Beide methoden hebben hun eigen voordelen en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning en de wensen van de gebruiker.

Grond/water- en water/water-warmtepompen zijn ideaal voor zowel passief als actief koelen, terwijl lucht/water-warmtepompen vooral geschikt zijn voor actief koelen. All-electric warmtepompen zijn een duurzame en veelzijdige keuze, maar vereisen wel een hogere investering.

Voor gebruikers die al een warmtepomp hebben geïnstalleerd, is er veel positieve feedback over het koelen met deze systemen. Het is echter belangrijk om te weten dat de installatie en keuze van het systeem goed afgestemd moet zijn op de specifieke situatie van de woning. Het is daarom verstandig om het advies van een deskundige in te winnen om de beste oplossing te kiezen.

Bronnen

koel
een