Lucht-lucht en lucht-water warmtepompen: vergelijking, werking en toepassing

In de huidige bouw- en renovatiemarkt zijn warmtepompen steeds vaker de voorkeurskeuze voor duurzame woningverwarming. In dit artikel geven we een gedetailleerd overzicht van twee van de meest voorkomende warmtepompsoorten: de lucht-lucht warmtepomp en de lucht-water warmtepomp. We leggen de werking, voordelen en nadelen van beide systemen uit, en geven richtlijnen voor toepassing in de praktijk. De inhoud is gebaseerd op recente technische en economische informatie, zoals beschreven in betrouwbare bronnen van de sector.

Introductie

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit een bron (zoals lucht, water of grond) opneemt en deze op een hoger temperatuurniveau afgeeft voor verwarming of koeling. Er zijn verschillende typen warmtepompen, waarbij de keuze afhangt van de toepassing, het budget, de isolatiegraad van de woning en de aanwezigheid van een bestaande CV-installatie.

De lucht-lucht warmtepomp en de lucht-water warmtepomp zijn twee veelvoorkomende varianten. De lucht-lucht warmtepomp verwarmt direct de lucht in de woning, terwijl de lucht-water warmtepomp warm water genereert dat gebruikt wordt voor de CV-installatie. Beide systemen zijn duurzaam, maar verschillen in efficiëntie, kosten en installatieomstandigheden.

In dit artikel geven we een gedetailleerde vergelijking van deze twee systemen, zodat bouwers, renovateurs en woningeigenaren een weloverwogen keuze kunnen maken.

Lucht-lucht warmtepomp

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp is een systeem dat warmte uit de buitenlucht onttrekt en deze direct in de vorm van verwarmde lucht afgeeft in een ruimte. Het is een stand-alone systeem dat niet aangesloten hoeft te worden op een CV-installatie. Aangezien het de lucht direct verwarmt, werkt het vergelijkbaar met een airco die ook in de winter als verwarmingssysteem kan dienen.

Deze warmtepomp bestaat uit een buitenunit en een of meerdere binnenunits. De buitenunit zuigt de lucht aan, verwarmt deze via compressie en koudemiddel en stuurt de warme lucht vervolgens naar de binnenunits. Deze brengen de verwarmde lucht in de ruimtes die verwarming nodig hebben.

Hoe werkt een lucht-lucht warmtepomp?

De werking van een lucht-lucht warmtepomp kan worden samengevat in de volgende stappen:

1. Warmte opnemen uit de buitenlucht: De buitenunit haalt lucht aan en onttrekt de warmte via een warmtewisselaar. Deze werkt ook bij temperaturen onder het vriespunt.
2. Warmteoverdracht via koudemiddel: De opgenomen warmte wordt overgedragen aan een koudemiddel, dat vervolgens in een compressor wordt samengeperst.
3. Verwarmen of koelen van lucht: De samengeperste warmte wordt via de binnenunit afgegeven in de woning in de vorm van verwarmde of gekoelde lucht.
4. Omgekeerde werking in de zomer: Tijdens warme periodes kan het systeem ook als airco functioneren door warmte uit de binnenruimte te onttrekken en naar buiten af te voeren.

Voordelen van een lucht-lucht warmtepomp

1. Kosteneffectief: De aanschafprijs van een lucht-lucht warmtepomp is gemiddeld lager dan die van een lucht-water warmtepomp. De installatie is relatief eenvoudig en vergelijkt met de installatie van een airco.
2. Snelle installatie: Omdat het systeem niet aangesloten hoeft te worden op een bestaande CV-installatie, is de installatie snel en eenvoudig uit te voeren.
3. Duurzaam en laag verbruik: Door het gebruik van hernieuwbare energie (de omgevingslucht) zijn de energiekosten laag. De CO2-uitstoot is bijna nihil.
4. Flexibiliteit in toepassing: Meerdere binnenunits kunnen aangesloten worden op één buitenunit, waardoor meerdere ruimtes tegelijk verwarmd kunnen worden. Dit maakt het systeem ideaal voor nieuwbouw of ruimtes zonder bestaande verwarming.
5. Zowel verwarming als koeling: Het systeem kan zowel gebruikt worden voor verwarming in de winter als voor koeling in de zomer, waardoor het meervoudig nuttig is.

Nadelen van een lucht-lucht warmtepomp

1. Geen CV-afhankelijkheid: Omdat de warmtepomp geen CV-water genereert, is het niet geschikt voor woningen die op een CV-installatie zijn afgesteld. Indien een bestaande CV aanwezig is, kan een lucht-water warmtepomp beter aansluiten op de huidige opstelling.
2. Afhankelijk van luchtdoorstroming: Voor optimale werking is voldoende luchtdoorstroming in de woning nodig. Soms is een mechanisch ventilatiesysteem vereist om de luchtstroom te garanderen.
3. Lokaal verwarmingseffect: De verwarming wordt direct in de lucht gebracht, wat betekent dat ruimtes apart verwarmd kunnen worden. Dit kan leiden tot ongelijke temperatuuropdeling binnen de woning.

Kosten van een lucht-lucht warmtepomp

De kosten van een lucht-lucht warmtepomp variëren afhankelijk van het vermogen en het aantal benodigde binnenunits. Gemiddeld zijn de kosten als volgt:

• Aanschafprijs: €3.000 tot €7.000
• Installatiekosten: €1.000 tot €2.000

De totale investering is dus lager dan bij een lucht-water warmtepomp. Hierbij moet rekening gehouden worden met eventuele subsidies die beschikbaar zijn via het klimaatplan of andere overheidssubsidies.

Lucht-water warmtepomp

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht of ventilatieretourlucht en gebruikt deze om water te verwarmen. Dit warme water wordt vervolgens gebruikt voor het afdrijven van een CV-installatie en voor het opwekken van sanitair warm water. In dit opzicht is het systeem vergelijkbaar met een traditionele cv-ketel, maar dan met een duurzamere bron van warmte.

De lucht-water warmtepomp bestaat uit een buitenunit en een binnenunit die aangesloten is op het CV-netwerk. De warmte die uit de lucht wordt opgenomen, wordt via een warmtewisselaar overgedragen aan een koudemiddel en vervolgens via een compressor opgewarmd tot een temperatuurniveau dat geschikt is voor het verwarmen van water.

Hoe werkt een lucht-water warmtepomp?

De werking van een lucht-water warmtepomp kan worden samengevat in de volgende stappen:

1. Warmte opnemen uit de buitenlucht: De buitenunit zuigt de lucht aan en verwarmt deze via een warmtewisselaar. Deze werkt ook bij temperaturen onder het vriespunt.
2. Warmteoverdracht via koudemiddel: De opgenomen warmte wordt overgedragen aan een koudemiddel, dat vervolgens in een compressor wordt samengeperst.
3. Verwarmen van water: De samengeperste warmte wordt via de binnenunit overgedragen aan het water in het CV-netwerk of het sanitair water.
4. Gebruik als CV- of warmwaterinstallatie: Het warme water wordt gebruikt voor het afdrijven van radiatoren, warmwaterleidingen en eventueel een zwembad.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp

1. Duurzaam en laag verbruik: Net als bij een lucht-lucht warmtepomp is de lucht-water warmtepomp een duurzame oplossing. De CO2-uitstoot is aanzienlijk lager dan bij een traditionele cv-ketel. Volgens de gegevens is de CO2-uitstoot 40% lager dan bij een HR-ketel.
2. Geschikt voor bestaande CV-systemen: Aangezien de lucht-water warmtepomp warm water genereert, kan het systeem eenvoudig aangesloten worden op een bestaande CV-installatie. Dit maakt het ideaal voor renovaties of woningen waar al een CV aanwezig is.
3. Gebruik voor zowel verwarming als sanitair water: Het systeem kan gebruikt worden voor de centrale verwarming en het opwekken van sanitair warm water, waardoor het een alles-in-één-oplossing biedt.
4. Efficiëntie ook bij koud weer: De lucht-water warmtepomp blijft efficiënt werken zelfs bij lage temperaturen, zolang de isolatie van de woning voldoende is.

Nadelen van een lucht-water warmtepomp

1. Hogere kosten: Een lucht-water warmtepomp is gemiddeld duurder dan een lucht-lucht warmtepomp. De aanschafkosten liggen tussen €8.000 en €11.000 voor een systeem met een vermogen van 3-10 kW.
2. Hoogere eisen aan isolatie: Voor een optimale werking moet de woning goed geïsoleerd zijn. Bij slechte isolatie kan het systeem minder efficiënt werken, wat leidt tot hogere energiekosten.
3. Installatieafhankelijk van CV-systeem: Het systeem vereist een bestaande CV-installatie of een nieuwe opstelling die daarvoor geschikt is. Dit kan de installatiecomplexiteit en kosten verhogen.

Kosten van een lucht-water warmtepomp

De investering in een lucht-water warmtepomp is hoger dan bij een lucht-lucht warmtepomp. De gemiddelde kosten zijn:

• Aanschafprijs: €8.000 tot €11.000
• Installatiekosten: Afhankelijk van de complexiteit van de CV-installatie, variëren de installatiekosten.

Hoewel de aanschaf hoger is, kan het systeem over de lange termijn gunstiger zijn vanwege het gebruik van het bestaande CV-netwerk en de hogere efficiëntie.

Vergelijking tussen lucht-lucht en lucht-water warmtepomp

Om de keuze tussen deze twee systemen te vergemakkelijken, is een overzichtelijke vergelijking opgesteld van de belangrijkste kenmerken. Deze vergelijking is gebaseerd op technische, economische en praktische aspecten.

Kwalitatieve vergelijking

• Lucht-lucht warmtepomp: Ideaal voor woningen zonder bestaande CV-installatie, nieuwbouwprojecten, en ruimtes die apart verwarmd moeten worden. Het is een flexibel en kosteneffectief systeem dat snel geïnstalleerd kan worden.
• Lucht-water warmtepomp: Geschikt voor renovaties of nieuwbouwprojecten waar al een CV-installatie aanwezig is. Het biedt een alles-in-één-oplossing voor zowel verwarming als sanitair warm water en is efficiënter in woningen met goede isolatie.

Keuzeafhankelijk van woningtype en behoefte

De keuze tussen een lucht-lucht en een lucht-water warmtepomp hangt af van het type woning, de bestaande installatie en de verwachtingen van de gebruiker. Voor woningen met een bestaande CV-installatie is een lucht-water warmtepomp de logische keuze. Voor nieuwbouw of ruimtes zonder CV-installatie is een lucht-lucht warmtepomp kosteneffectiever en flexibeler.

Toepassing in de praktijk

Nieuwbouwprojecten

In nieuwbouwprojecten is een lucht-lucht warmtepomp vaak de meest efficiënte en kosteneffectieve keuze. De woning is vaak nog leeg, zodat de installatie direct kan beginnen zonder bestaande systemen in de weg te zitten. Bovendien is het mogelijk om meerdere ruimtes apart te verwarmen, wat bij nieuwbouw vaak gewenst is. De lucht-lucht warmtepomp is bovendien geschikt voor zowel verwarming als koeling, wat het ideaal maakt voor projecten in regio’s met een gematigde klimaat.

Renovatieprojecten

Bij renovatieprojecten is de keuze tussen lucht-lucht en lucht-water warmtepomp afhankelijk van de aanwezigheid van een bestaande CV-installatie. Als deze installatie nog bruikbaar is, is een lucht-water warmtepomp de betere keuze, omdat het systeem er direct op aangesloten kan worden. Indien de CV-installatie vervangen moet worden of niet aanwezig is, is een lucht-lucht warmtepomp een betere optie.

Specifieke ruimtes

In specifieke ruimtes, zoals een souterrain, een atelier of een uitbreiding, is een lucht-lucht warmtepomp ideaal. Het systeem is stand-alone en kan zonder ingreep in het bestaande CV-netwerk worden geïnstalleerd. Dit maakt het systeem ideaal voor ruimtes die apart verwarmd moeten worden.

Conclusie

De keuze tussen een lucht-lucht en een lucht-water warmtepomp hangt af van de behoeften van de woning, de bestaande installatie en de verwachtingen van de gebruiker. Beide systemen zijn duurzaam en efficiënt, maar verschillen in aanschafkosten, installatieomstandigheden en toepassing. Een lucht-lucht warmtepomp is ideaal voor nieuwbouw of ruimtes zonder CV-installatie, terwijl een lucht-water warmtepomp geschikt is voor renovaties en woningen met een bestaande CV.

Voor zowel bouwers als renovateurs is het belangrijk om de technische kenmerken en economische aspecten van beide systemen goed te begrijpen, zodat een weloverwogen keuze kan worden gemaakt. Met het juiste systeem kan een woning duurzaam en efficiënt worden verwarmd, zonder in te boeten aan comfort of flexibiliteit.

Bronnen

1. Groei aantal warmtepompen neemt af
2. Lucht-lucht warmtepomp
3. Lucht-lucht warmtepomp
4. Technologie lucht-water warmtepompen
5. Soorten warmtepompen
6. Bron warmtepomp