COP van een lucht-lucht warmtepomp: werking, rendement en toepassing

Published by Redactie on september 26, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp is een steeds populairder keuze voor zowel verwarming als koeling van woningen. Het rendement van dit type warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance), een maat voor het energieefficiëntie. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de COP van een lucht-lucht warmtepomp, haar werking, voordelen en nadelen, en de invloed van omstandigheden zoals buitentemperatuur en waterafgifte. De focus ligt op feiten uit betrouwbare bronnen en technische specificaties die relevant zijn voor eigenaren, ambachtslieden en professionals in de bouwsector.

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp bestaat uit twee componenten: een buitendeel en een binnendeel. Het buitendeel zuigt lucht aan, haalt warmte uit de buitenlucht, en blast de afgekoelde lucht weer uit. Het binnendeel verwerkt deze warmte en distribueert de verwarmde lucht door de woning. In de zomer kan de warmtepomp omgekeerd werken: dan haalt het warme lucht uit de woning en blast deze naar buiten, waardoor het binnen koele lucht levert. Dit maakt de lucht-lucht warmtepomp een flexibel systeem voor zowel verwarming als koeling.

De werking is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht via een koelmiddel, dat warmte opneemt, comprimeert en uitzendt. Het rendement van dit proces wordt weergegeven in de COP, wat het verhoudingstal is tussen het afgegeven warmtevermogen en het elektriciteitsverbruik. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt.

COP van een lucht-lucht warmtepomp: wat is het?

De COP van een warmtepomp geeft aan hoeveel warmte het systeem kan leveren ten opzichte van de hoeveelheid elektriciteit die het verbruikt. Bij een COP van 4, bijvoorbeeld, levert de warmtepomp 4 eenheden warmte per 1 eenheid elektriciteit. Dit maakt warmtepompen aantrekkelijk in vergelijking met traditionele verwarmingsmethoden.

De COP van een lucht-lucht warmtepomp is weersafhankelijk. Hoe hoger de buitentemperatuur, hoe hoger de COP. Bij lagere temperaturen moet de warmtepomp harder werken om het gewenste temperatuurverschil te bereiken, wat resulteert in een lager rendement. Dit is een belangrijk verschil met andere warmtepomptypes, zoals lucht-water of bodem-water warmtepompen.

Invloed van buitentemperatuur op COP

De COP van een lucht-lucht warmtepomp fluctueert afhankelijk van de buitentemperatuur. Bij hogere temperaturen kan de warmtepomp efficiënter werken, terwijl het rendement afdalt wanneer het koud wordt. Deze weersafhankelijkheid is een belangrijk aspect bij de planning en installatie van een warmtepomp.

In de winter, wanneer de buitentemperatuur lager is, moet de warmtepomp harder werken om warme lucht te genereren, wat leidt tot een lagere COP. In de zomer, wanneer de buitentemperatuur hoger is, kan de COP aanzienlijk stijgen. Dit maakt de COP een theoretisch getal, dat varieert gedurende het jaar en afhankelijk van het klimaatgebied waarin de warmtepomp is geïnstalleerd.

Deze variatie wordt daardoor niet volledig weergegeven in een enkel COP-getal. Daarom is het ook belangrijk om het SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) in overweging te nemen. Het SCOP is een gemiddeld rendement dat rekening houdt met seizoensgebonden veranderingen en daarmee een betrouwbaardere indruk geeft van het jaarlijks rendement.

Werking van een lucht-lucht warmtepomp

De werking van een lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op een cyclus van opwarmen, comprimeren en afkoelen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste stappen:

Lucht aanzuigen en afkoelen (buitendeel): Het buitendeel zuigt lucht aan en gebruikt dit om warmte op te nemen. De lucht wordt afgekoeld en de warmte wordt overgedragen aan het koelmiddel.
Compressie (compressor): Het koelmiddel, in gasvorm, wordt samengeperst in de compressor. Hierdoor stijgt de temperatuur van het koelmiddel aanzienlijk.
Warmteoverdracht (binnendeel): Het hete koelmiddel verlaat de compressor en stroomt naar het binnendeel. Daar geeft het zijn warmte af aan de binnenlucht, die vervolgens door de woning wordt geblazen.
Afkoelen en cyclisch proces (condensor): Na het afgeven van warmte verandert het koelmiddel van gasvorm naar vloeistofvorm. Vervolgens keert het terug naar het buitendeel om het proces opnieuw te starten.

Deze cyclus herhaalt zich continu zolang de warmtepomp aanstaat. Het rendement van dit proces wordt beïnvloed door de buitentemperatuur, de gewenste binnenluchttemperatuur, en de efficiëntie van de componenten.

Verschil met andere warmtepomptypes

In vergelijking met een lucht-water warmtepomp, waarbij het warme water wordt gebruikt voor een verwarmingssysteem, levert een lucht-lucht warmtepomp direct warme lucht. Dit maakt het systeem ideaal voor woningen met een luchtheatingssysteem of luchtventilatie. Voor woningen met een radiatoren- of vloerverwarmingssysteem is een lucht-water warmtepomp vaak beter geschikt.

Voordelen van een lucht-lucht warmtepomp

Er zijn verschillende voordelen aan het kiezen voor een lucht-lucht warmtepomp:

Energiebesparing: Een lucht-lucht warmtepomp is zeer energieefficiënt, vooral in milde klimaten. Dankzij een hoge COP wordt er weinig elektriciteit verbruikt voor de verwarming van een woning.
Dubbel gebruik (verwarming en koeling): Het systeem kan worden gebruikt voor zowel verwarming als koeling. Dit maakt het een kostenefficiënt alternatief voor afzonderlijke verwarmings- en airco-systemen.
Makkelijk installeren: In tegenstelling tot andere warmtepomptypes, zoals bodem-water warmtepompen, is er geen grondinstallatie nodig. Dit maakt de installatie sneller en goedkoper.
Weinig onderhoud: Lucht-lucht warmtepompen vereisen weinig onderhoud vergeleken met traditionele verwarmingsystemen. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor eigenaren die weinig tijd of kennis hebben met het onderhouden van technische systemen.
Lage CO2-uitstoot: Omdat de warmtepomp slechts elektriciteit gebruikt, is de CO2-uitstoot veel lager dan bij gasverwarming. Dit maakt het een duurzame keuze in de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen.

Nadelen van een lucht-lucht warmtepomp

Hoewel er veel voordelen zijn, zijn er ook enkele nadelen van een lucht-lucht warmtepomp:

Weersafhankelijk rendement: Het rendement van een lucht-lucht warmtepomp hangt sterk af van de buitentemperatuur. Bij lage temperaturen kan het rendement aanzienlijk dalen, wat leidt tot hogere elektriciteitsverbruik.
Luchtverdeling is belangrijk: Voor een optimale werking is het belangrijk dat de warmte goed wordt verdeeld in de woning. Dit vereist een goed ontworpen luchtdistributie-systeem, met behulp van luchtkanalen en ventilatoren.
Geluidseffecten: De buitenunit kan geluid veroorzaken, wat in sommige gevallen problemen kan opleveren met buren. De geluidsnorm is maximaal 40 dB bij de buurwoning, wat vereist dat de unit op een geschikte plek wordt geplaatst of geluidsisolatie wordt toegepast.
Geen direct warm water: In tegenstelling tot een lucht-water warmtepomp kan een lucht-lucht warmtepomp geen warm water genereren. Voor warm water is een aparte oplossing nodig, zoals een warmtepompboiler of een traditionele ketel.
Energieafhankelijkheid: Een lucht-lucht warmtepomp werkt uitsluitend op elektriciteit. In landen met onbetrouwbare stroomtoevoer kan dit een nadeel zijn. In dergelijke gevallen is het verstandig om een hybride systeem te overwegen, waarbij een traditionele verwarming een rol speelt bij koude dagen.

Toepassing in woningen

Een lucht-lucht warmtepomp is geschikt voor zowel nieuwbouwprojecten als renovatieprojecten. In nieuwbouw is het systeem makkelijk in te passen, aangezien de luchtdistributie kan worden ontworpen tijdens de bouw. Voor bestaande woningen is het ook mogelijk om een lucht-lucht warmtepomp aan te passen, maar vereist dit wel een grondige inspectie van het luchtverdelingssysteem.

Isolatie en COP

De COP van een warmtepomp wordt ook beïnvloed door de isolatiegraad van de woning. Een goed geïsoleerde woning vermindert de warmteverliezen, waardoor de warmtepomp minder vaak hoeft te werken. Hierdoor stijgt het rendement en vermindert het elektriciteitsverbruik.

Voor een optimaal rendement is het daarom aan te raden om de woning zo goed mogelijk te isoleren voorafgaand aan de installatie van een warmtepomp. Dit geldt voor alle warmtepompvarianten, inclusief lucht-lucht.

Slimme warmtepompen

Nieuwere generaties lucht-lucht warmtepompen zijn vaak uitgerust met slimme technologie. Deze warmtepompen kunnen samenwerken met een slimme thermostaat, zonnepanelen en dynamische energiecontracten. Dit maakt het mogelijk om het verbruik te optimaliseren op basis van energietarieven en weersomstandigheden.

Deze slimme oplossingen zijn vooral geschikt voor woningen waarin de eigenaar wil werken aan energiebesparing en een zo laag mogelijke CO2-uitstoot.

Keuze tussen lucht-lucht en andere warmtepompvarianten

De keuze tussen lucht-lucht en andere warmtepompvarianten, zoals lucht-water of bodem-water, hangt af van verschillende factoren:

Type woning en verwarmingsinstallatie: Voor woningen met een luchtheatingssysteem of luchtventilatie is een lucht-lucht warmtepomp ideaal. Voor woningen met een radiatoren- of vloerverwarmingssysteem is een lucht-water warmtepomp beter geschikt.
Klimaatgebied: In milde klimaten is een lucht-lucht warmtepomp efficiënter, terwijl in koude klimaten andere varianten, zoals bodem-water warmtepompen, betere resultaten kunnen opleveren.
Prijs en investering: Een lucht-lucht warmtepomp is in de meeste gevallen goedkoper dan een bodem-water warmtepomp, omdat er geen grondinstallatie nodig is.
Energieverbruik en CO2-uitstoot: Een lucht-lucht warmtepomp levert een lage CO2-uitstoot en kan daardoor een belangrijke bijdrage leveren aan duurzaam wonen.

Hybride systemen als alternatief

Voor woningen waarin het kiezen voor een volledig elektrisch systeem niet mogelijk is, kan een hybride systeem overwogen worden. Bij een hybride warmtepomp wordt een lucht-lucht warmtepomp gecombineerd met een traditionele ketel. Het systeem gebruikt de warmtepomp voor de meeste verwarming, terwijl de ketel automatisch overneemt bij koude dagen of wanneer de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt.

De voordelen van een hybride systeem zijn:

Lagere investering: Aangezien de bestaande ketel kan worden behouden, zijn de installatiekosten lager.
Flexibiliteit in energieverbruik: Het systeem kan zowel op elektriciteit als op gas werken, wat het geschikt maakt voor woningen in gebieden met variabele energietarieven.
Ononderbroken verwarming: Er is geen risico op een verwarmingsstop bij stroomuitval of bij koude dagen.

De nadelen zijn:

Geen volledige duurzaamheid: Er blijft gasverbruik aanwezig, wat leidt tot CO2-uitstoot en vaste lasten.
Beperkte warmte-opslag: Aangezien het systeem geen warm water kan genereren, moet een aparte oplossing worden gezocht voor warm water.

Samenvatting van de COP

De COP van een lucht-lucht warmtepomp is een belangrijk kwaliteitskenmerk dat aangeeft hoe efficiënt het systeem werkt. De COP is afhankelijk van de buitentemperatuur, de gewenste binnenluchttemperatuur en de technische specificaties van het systeem. In milde omstandigheden kan een COP van 4 tot 7 bereikt worden, maar dit aantal daalt aanzienlijk bij lage temperaturen.

Het SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) geeft een betrouwbaardere indicatie van het jaarlijks rendement, omdat het seizoensgebonden variaties meeneemt in rekening. Voor de meeste lucht-lucht warmtepompen ligt het SCOP rond de 3,5 tot 4,5, afhankelijk van het merk en het model.

Een hoge COP betekent dat de warmtepomp weinig elektriciteit verbruikt voor de verwarming van de woning. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor eigenaren die hun energiekosten willen verminderen en bijdragen aan duurzaam wonen.

Conclusie

Een lucht-lucht warmtepomp is een efficiënt en duurzame oplossing voor de verwarming en koeling van woningen. Het rendement, uitgedrukt in COP, is afhankelijk van de buitentemperatuur en de technische eigenschappen van het systeem. In milde omstandigheden kan een hoge COP worden behaald, wat leidt tot lage energiekosten en weinig CO2-uitstoot.

De keuze voor een lucht-lucht warmtepomp is gunstig in nieuwbouwprojecten en renovatieprojecten, aangezien de installatie relatief eenvoudig is en geen grondinstallatie vereist. Voor woningen met een luchtheatingssysteem of ventilatiesysteem is dit type warmtepomp ideaal.

Hoewel er enkele nadelen zijn, zoals weersafhankelijk rendement en het feit dat warm water niet direct kan worden geleverd, is de lucht-lucht warmtepomp een steeds populairder keuze voor eigenaren die willen werken aan energiebesparing en duurzaam wonen. Met slimme technologie en slimme thermostaten kan het rendement nog verder worden geoptimaliseerd.

Bij de aanschaf van een warmtepomp is het aan te raden om rekening te houden met de COP en het SCOP. Ook is het belangrijk om de woning zo goed mogelijk te isoleren en eventueel slimme technologie toe te passen om het verbruik te beheersen.

Bronnen

air
coop