Lucht-lucht warmtepomp: voordelen, nadelen en rendabiliteit in kaart gebracht

De lucht-lucht warmtepomp is een populaire keuze voor woningverwarming en luchtbehandeling, vooral bij kleiner gebouwen en woningen met goede isolatie. Deze technologie onttrekt warmte uit de buitenlucht en blust die vervolgens naar binnen, zowel in de winter als in de zomer. De lucht-lucht warmtepomp biedt daarmee de mogelijkheid om te verwarmen, af te koelen en de luchtkwaliteit te verbeteren. Toch blijft het een keuze die zorgvuldig moet worden beoordeeld, aangezien er ook een aantal nadelen zijn die invloed kunnen hebben op de prestaties en rendabiliteit.

In dit artikel geven we een gedetailleerde overzicht van de nadelen van de lucht-lucht warmtepomp, inclusief technische beperkingen, installatievoorwaarden, energie-efficiëntie en de impact op de woningbouw en renovatie. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen in het veld van verwarmingstechnologie en energie-efficiëntie worden de belangrijkste aandachtspunten voor huisbezitters en professionals in kaart gebracht.

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp (ook wel "split-unit airco" genoemd) is een systeem dat warmte uit de buitenlucht haalt en die gebruikt om de binnenruimte te verwarmen. In de zomer werkt het omgekeerd, waarbij het systeem warmte uit de binnenruimte afneemt en naar buiten blust. Het is technisch vergelijkbaar met een airconditioningsysteem, maar is tegelijkertijd ook geschikt voor ruimteverwarming.

De werking van de lucht-lucht warmepomp is gebaseerd op het principe van warmtewisseling, waarbij een koelmiddelcircuit de warmte uit de lucht haalt en opnieuw vrijgibt in een andere ruimte. De efficiëntie van het systeem wordt beïnvloed door de buitentemperatuur, de isolatie van de woning en de kwaliteit van de installatie.

Nadelen van de lucht-lucht warmtepomp

De lucht-lucht warmtepomp is, ondanks haar voordelen, niet zonder beperkingen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste nadelen die in de praktijk zijn genoteerd.

1. Lagere efficiëntie bij koud weer

Een van de bekendste nadelen van de lucht-lucht warmtepomp is de afname van efficiëntie bij lage buitentemperaturen. Dit is een technisch fenomeen dat te maken heeft met de vermogenscapaciteit van het systeem. De warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht, en wanneer die lucht koud is, is er minder warmte beschikbaar om op te nemen en om te zetten in verwarming.

Volgens de bronnen is de efficiëntie van de lucht-lucht warmtepomp in de winter beperkt vergeleken met warmtepompen die gebruik maken van bodem- of waterwarmte. Dit wordt vaak uitgedrukt in de zogenaamde JAZ-waarde (Jaarlijkse Aanwendingsfactor), die bij lucht-lucht warmtepompen rond de 3,5 ligt. Dit betekent dat voor elke kWh elektriciteit die het systeem verbruikt, er 3,5 kWh warmte wordt opgewekt. In de winter kan deze waarde aanzienlijk dalen, wat het rendement beïnvloedt.

2. Niet geschikt voor het opwekken van warm tapwater

Een ander nadeel is dat de lucht-lucht warmtepomp geen warm tapwater kan leveren. Het systeem is uitsluitend gericht op ruimteverwarming en luchtbehandeling. Daarom moet er een aparte oplossing worden aangebracht voor het verwarmen van water, zoals een traditionele waterverwarmer of een zonnestroomwaterverwarmer.

Hoewel dit niet per se een technisch nadeel is, betekent het wel extra kosten en een complexer systeem, vooral voor woningen die volledig op duurzame energie willen draaien. In dit opzicht is de lucht-lucht warmtepomp minder geschikt als centraal energiecentrum in een duurzaam huis.

3. Geen subsidie beschikbaar

In Nederland en België zijn er verschillende subsidies beschikbaar voor duurzame verwarmingsoplossingen, zoals de ISDE-subsidie. Helaas is de lucht-lucht warmtepomp niet in aanmerking genomen voor deze subsidies. Dit maakt de investering in een lucht-lucht warmtepomp minder aantrekkelijk in vergelijking met andere warmtepompsoorten, zoals lucht-water of bodem-water warmtepompen.

Het ontbreken van subsidies kan het rendement van de investering verlagen, vooral in de korte termijn. Dit betekent dat de terugverdientijd langer kan worden, wat een beperkende factor kan zijn voor huiseigenaren die op korte termijn een duidelijke financiële winst willen zien.

4. Goede isolatie vereist voor rendabele werking

De lucht-lucht warmtepomp werkt het efficiëntst wanneer de woning goed is geïsoleerd. Een slecht geïsoleerde woning zal immers veel energie verliezen via de muren, daken en ramen, wat het rendement van het systeem negatief beïnvloedt.

In de praktijk betekent dit dat investering in een lucht-lucht warmtepomp pas rendabel is wanneer er ook aandacht is voor de bouwtechnische kwaliteit van de woning. In sommige gevallen kan het nodig zijn om eerst isolatieverbeteringen door te voeren vooraleer met de installatie van de warmtepomp te starten.

Dit kan extra kosten opleveren en het project verlengen. Voor huiseigenaren met een bestaande woning kan dit een beperkende factor zijn, vooral wanneer de woning niet eenvoudig te isoleren is of wanneer er beperkte financiële middelen beschikbaar zijn.

5. Lage installatiekosten, maar beperkt rendement

Hoewel de lucht-lucht warmtepomp relatief goedkoop is in aanschaf en installatie, is het rendement in de praktijk beperkt. De installatie vereist minder werkzaamheden dan bijvoorbeeld een lucht-water of bodem-water warmtepomp, wat de kosten op korte termijn verlaagt.

Echter, omdat het systeem niet beschikbaar is voor subsidies en minder efficiënt werkt in koude klimaten, kan de lange-termijnrendabiliteit lager zijn dan verwacht. In sommige gevallen kan het investeren in een lucht-lucht warmtepomp dus minder rendabel zijn dan alternatieven, zoals een lucht-water of bodem-water warmtepomp.

6. Geluidsoverlast

Een ander nadeel van de lucht-lucht warmtepomp is het geluid dat kan worden veroorzaakt door de buitenunit en binnenunits. De buitenunit, die warmte uit de lucht haalt, kan geluid produceren dat storend is voor de omgeving. Ook de binnenunits kunnen geluid maken, vooral bij gebruik van het koelsysteem in de zomer.

Hoewel moderne modellen vaak geluidsgedempt zijn, blijft dit een mogelijke beperking, vooral in woonomgevingen waar stilte en comfort belangrijk zijn. In dit opzicht kan de lucht-lucht warmtepomp minder geschikt zijn voor huizen in dicht bebouwde stadsgebieden of voor huiseigenaren die geluidsniveau's erg belangrijk vinden.

7. Niet geschikt voor alle woningtypen

De lucht-lucht warmtepomp is niet universeel geschikt voor alle woningtypen. Ze is meestal een betere keuze voor kleiner gebouwen, zoals eengezinswoningen en appartementen met goede isolatie. In grotere woningen of woningen met slechte isolatie kan de warmtepomp minder effectief werken en minder rendabel zijn.

Daarnaast is de lucht-lucht warmtepomp minder geschikt voor huizen waar centrale verwarming via water nodig is. In dergelijke gevallen is een lucht-water warmtepomp een betere optie.

Samenvatting van de nadelen

Rendabiliteit van de lucht-lucht warmtepomp

De rendabiliteit van een lucht-lucht warmtepomp hangt sterk af van de isolatiekwaliteit van de woning, de buitentemperaturen en de energieprijsontwikkeling. In de praktijk is het systeem meestal rendabel bij goed geïsoleerde woningen en in klimaten waar de winters niet extreem koud zijn.

Een voorbeeld: In een woning met goede isolatie kan een lucht-lucht warmtepomp jaarlijks €450 tot €560 besparen op energiekosten. Deze besparing kan na verloop van tijd de investering in de warmtepomp opleveren, maar de terugverdientijd kan langer zijn dan bij andere warmtepompsoorten.

Het is belangrijk om te weten dat deze berekeningen variabel zijn en afhankelijk zijn van factoren zoals het verbruik, de efficiëntie van het systeem en de energieprijzen.

Alternatieven voor de lucht-lucht warmtepomp

Hoewel de lucht-lucht warmtepomp een aantrekkelijke optie is voor woningverwarming, zijn er ook alternatieven die in bepaalde gevallen beter kunnen passen. Hieronder een overzicht van enkele mogelijke alternatieven:

1. Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen. Dit water kan vervolgens worden gebruikt voor centrale verwarming en warmtapwater. De voordelen zijn dat het efficiënter kan werken in koudere klimaten en dat het geen aparte waterverwarmer nodig heeft. De nadelen zijn dat het duurder is in aanschaf en dat het betere isolatie vereist.

2. Bodem-water warmtepomp

De bodem-water warmtepomp maakt gebruik van de warmte in de bodem om water te verwarmen. Het is zeer efficiënt en kan het hele jaar door gebruikt worden, ongeacht de buitentemperatuur. Het nadeel is dat de installatie van grondbuizen een aanzienlijke investering kan zijn.

Conclusie

De lucht-lucht warmtepomp is een energiezuinige en duurzame keuze voor woningverwarming en luchtbehandeling. Het is een relatief goedkope en eenvoudig te installeren systeem, wat het een aantrekkelijke optie maakt voor woningen met goede isolatie. Toch zijn er ook een aantal nadelen die niet over het hoofd kunnen worden gezien.

De lagere efficiëntie in koude klimaten, het ontbreken van subsidies, het geven van geen warm tapwater en de geluidsoverlast zijn belangrijke beperkingen. Bovendien vereist het systeem goede isolatie voor een rendabele werking, wat extra investeringen kan opleveren.

Voor huiseigenaren die op zoek zijn naar een duurzame verwarmingsoptie is de lucht-lucht warmtepomp een interessante keuze. Het is echter belangrijk om deze te beoordelen in het licht van de specifieke omstandigheden van de woning en de individuele behoeften. In sommige gevallen kan een alternatief zoals een lucht-water of bodem-water warmtepomp beter passen.

Voor degenen die overwegen om de lucht-lucht warmtepomp te installeren, is het verstandig om een professionele adviesgesprek te voeren met een erkende warmteinstallateur of energieadviseur. Hierbij kan worden beoordeeld of de woning geschikt is en welke maatregelen genomen kunnen worden om het rendement te maximaliseren.

Bronnen

1. Soorten warmtepompen
2. Lucht-lucht warmtepomp
3. Ervaringen met lucht-lucht warmtepomp
4. Voordelen en nadelen van warmtepompen
5. Belangrijkste voor- en nadelen van luchtwarmtepompen
6. Nadelen van warmtepompen