Lucht-lucht warmtepomp of airco: Wat past het beste bij jouw woning?

In de bouw- en renovatie-industrie is het kiezen van het juiste verwarming- en koelsysteem steeds belangrijker geworden. De opkomst van duurzame technologieën en de veranderende energievoorziening leiden tot een diversere markt met meer keuzes voor huiseigenaren. Twee veelgebruikte opties zijn de lucht-lucht warmtepomp en de airco. Ondanks het gelijkaardige werkingsprincipe zijn er belangrijke verschillen qua efficiëntie, kosten, installatie en toepassing. Dit artikel gaat dieper in op de werking, voordelen en nadelen van beide systemen, en geeft richtlijnen voor de juiste keuze op basis van woningtype, isolatiegraad en energieverbruik.

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp is een systeem dat warmte uit de buitenlucht haalt en deze binnen gebruikt om ruimtes te verwarmen of te koelen. Het bestaat uit een buitenunit en één of meerdere binnenunits. In de winter neemt de buitenunit warmte uit de buitenlucht op, waarna deze via het koelmiddel wordt getransporteerd naar de binnenunits, die de warmte in de woning afgeven. In de zomer werkt het systeem omgekeerd: de binnenunits nemen warmte op uit de lucht in de woning, en de buitenunit leidt deze naar buiten. Dit maakt het systeem dubbelzijdig bruikbaar en vergelijkt het dus met een airco.

De lucht-lucht warmtepomp wordt ook wel aangeduid als een air-to-air warmtepomp of gewoon airco. Echter, de term "airco" kan soms verwarring oproepen, omdat het meestal duidt op een systeem dat vooral bedoeld is voor koeling. Bij een lucht-lucht warmtepomp is de verwarming de primaire functie, en de koeling is een secundaire, maar gelijkwaardige optie. In veel gevallen is de lucht-lucht warmtepomp technisch gesproken een modernere en efficiëntere versie van een airco die speciaal is ontworpen voor zowel verwarming als koeling.

Hoe werkt een lucht-lucht warmtepomp?

De werking van een lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. Het systeem bestaat uit een compressor, een warmtewisselaar, en een koelmiddel dat door het circuit circuleert. Hieronder volgt een schematische weergave van de werking in zowel verwarmings- als koelmodus:

Verwarmingsmodus

1. De buitenunit neemt warmte uit de buitenlucht op.
2. Het koelmiddel in de buitenunit verdampt bij lage druk.
3. De compressor verhoogt de druk van het koelmiddel, wat ervoor zorgt dat het condenseert en warmte afgeeft.
4. Deze warmte wordt via de binnenunit afgegeven aan de lucht in de woning.

Koelmodus

1. De binnenunit neemt warme lucht uit de woning op.
2. Het koelmiddel verdampt bij lage druk en neemt warmte op uit de binnenlucht.
3. De compressor verhoogt de druk, zodat het koelmiddel condenseert.
4. De warmte wordt afgevoerd via de buitenunit naar de buitenlucht.

Deze cyclus maakt het mogelijk om een ruimte zowel te verwarmen als te koelen, afhankelijk van de seizoenen en persoonlijke voorkeuren. Het systeem is gericht op het verlagen van energieverbruik door het gebruik van omgevingswarmte.

Wat is een airco?

Een airco, of airconditioning, is een systeem dat in de eerste plaats bedoeld is voor het afkoelen van ruimtes. Net als een lucht-lucht warmtepomp bestaat een airco uit een buitenunit en binnenunit(s). De buitenunit verwerkt warme lucht en zorgt voor de koelcapaciteit, terwijl de binnenunit de gekoelde lucht in de ruimte blazt. De werking van een airco is vergelijkbaar met die van een lucht-lucht warmtepomp in de koelmodus, maar het ontwerp is vaak gericht op snelle koeling in warme omstandigheden.

In tegenstelling tot de lucht-lucht warmtepomp is het verwarmen via een airco vaak beperkt of minder efficiënt. De warmtepompfunctie is meestal een aanvullende optie, die minder energie-efficiënt is bij lagere buitentemperaturen. Een airco is daardoor een betere keuze voor tijdelijke of gedeeltelijke verwarming, terwijl een lucht-lucht warmtepomp beter geschikt is voor langdurige en consistente verwarming.

Lucht-lucht warmtepomp versus airco: hoofdfactoren

1. Efficiëntie en COP

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor de energie-efficiëntie van een warmtepomp. Dit getal geeft aan hoeveel warmte er wordt geproduceerd per eenheid elektriciteit. Bij lage buitentemperaturen werkt een lucht-lucht warmtepomp doorgaans efficiënter dan een airco in verwarmingsmodus. Dit komt omdat de lucht-lucht warmtepomp speciaal ontworpen is voor dit doel, terwijl de airco vooral is afgestemd op koeling.

2. seizoenale toepassing

Een lucht-lucht warmtepomp is geschikt voor zowel verwarming in de winter als koeling in de zomer. Het is dus een all-in-one oplossing voor het hele jaar. Een airco is vooral bedoeld voor koeling in de zomer. Hoewel sommige airco's een warmtepompfunctie hebben, is de verwarming meestal beperkt en minder efficiënt.

3. Installatie en gebruik

Beide systemen vereisen een buitenunit en binnenunits, maar de installatie van een airco is meestal eenvoudiger en goedkoper. Een lucht-lucht warmtepomp vereist soms aanpassingen aan het verwarmingssysteem van de woning, zeker als het als hoofdverwarming wordt ingezet. Daarnaast is het regelen van de temperatuur per ruimte bij een lucht-lucht warmtepomp vaak mogelijk via meerdere binnenunits, wat comfortabel is voor grotere woningen.

4. Energieverbruik en kosten

Een lucht-lucht warmtepomp heeft vaak een hogere aanschafprijs dan een airco, maar brengt lange termijnkosten op door het hogere energie-efficiëntieniveau. Een airco is goedkoper in aanschaf, maar heeft een verhoogd energieverbruik in de winter bij gebruik als verwarming. De investering in een lucht-lucht warmtepomp kan dus op de lange termijn beter uitkomen, vooral bij goede isolatie van de woning.

5. Subsidies en duurzaamheid

In Nederland zijn subsidies beschikbaar voor warmtepompsystemen via het ISDE-subsidieregeling, wat de aanschafkosten voor huiseigenaren kan verlagen. Een airco is meestal niet in aanmerking genomen voor subsidies, omdat het meestal als tijdelijke of gedeeltelijke oplossing wordt gezien.

Voor- en nadelen van een lucht-lucht warmtepomp

Voordelen

• Zowel verwarming als koeling: Ideaal voor het hele jaar.
• Energie-efficiënt: Hoog COP in verwarmingsmodus.
• Duurzame energiebron: Maakt gebruik van omgevingswarmte.
• Flexibele regeling: Meerdere binnenunits voor per ruimte regeling.
• Subsidie mogelijk: Via ISDE of andere regelingen.
• Geluidsniveau: Laag geluidsniveau van moderne modellen.

Nadelen

• Hogere aanschafprijs in vergelijking met airco.
• Installatie vereist soms aanpassingen in de woning.
• Minder geschikt voor snelle koeling in extreme warmtestress.
• Lange termijn investering: Verwachting van 10–15 jaar.

Voor- en nadelen van een airco

Voordelen

• Lage aanschafprijs in vergelijking met warmtepomp.
• Snelle koeling in warme omstandigheden.
• Eenvoudige installatie in bestaande woningen.
• Geeft directe verkoeling van specifieke ruimtes.
• Geeft ook verwarming (beperkt) via warmtepompfunctie.
• Geen subsidies nodig om rendabel te zijn.

Nadelen

• Minder efficiënt in de winter: Verwarming is beperkt en minder energie-efficiënt.
• Geen centrale verwarming: Niet geschikt voor het verwarmen van het hele huis.
• Koelt minder effectief bij lage buitentemperaturen.
• Geen subsidie beschikbaar voor airco-installaties.

Wanneer kies je voor een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp is de betere keuze als: - Je woning goed geïsoleerd is of wordt. - Je op zoek bent naar een hoofdverwarmingssysteem dat ook in de zomer kan koelen. - Je langdurige energiekosten wilt verlagen. - Je subsidies wilt aanvragen om de investering te verlagen. - Je een moderne oplossing zoekt voor zowel verwarming als koeling in een nieuwbouwwoning of herstelde woning.

Wanneer kies je voor een airco?

Een airco is geschikt als: - Je enkel tijdelijke of gedeeltelijke koeling nodig hebt in de zomer. - Je woning niet goed geïsoleerd is of als je een snelle oplossing zoekt. - Je de aanschafkosten wilt beperken en subsidies niet in overweging wil nemen. - Je alleen enkele ruimtes wilt koelen of verwarmen, en geen centraal verwarmingssysteem nodig hebt.

Kosten en energieverbruik: Lucht-lucht warmtepomp versus Airco

Aanschafkosten

• Lucht-lucht warmtepomp: € 5.000 – € 8.000, afhankelijk van vermogen en merk.
• Airco: € 1.500 – € 4.000, afhankelijk van het aantal binnenunits en vermogen.

Energieverbruik

• Lucht-lucht warmtepomp: Verbruikt minder energie per kilowatt verwarmingsvermogen, vooral in de winter. Dankzij een hogere COP is het energieverbruik aanzienlijk lager dan bij een airco in verwarmingsmodus.
• Airco: Verbruikt meer energie bij verwarming in de winter, maar is efficiënter in de zomer voor koeling.

Subsidies

• Lucht-lucht warmtepomp: Kan in aanmerking komen voor ISDE-subsidie of andere regelingen, afhankelijk van woningtype en isolatiegraad.
• Airco: Geen subsidies beschikbaar, tenzij het gecombineerd wordt met andere duurzame systemen.

Keuze ondersteunen door een adviseur

De keuze tussen een lucht-lucht warmtepomp en een airco hangt af van meerdere factoren, zoals: - Woningtype (nieuwbouw, bestaande woning, herstelde woning). - Isolatiegraad van de woning. - Verwarming- en koelbehoeften. - Budget voor aanschaf en installatie. - Langdurige energiekosten en duurzaamheidsdoelen.

Het is daarom sterk aan te raden om advies in te winnen bij een aangepaste adviseur. De adviseur kan een energiemanifest of thermisch advies opstellen en beoordelen welk systeem het beste aansluit bij jouw situatie. In sommige gevallen is het ook mogelijk om een hybridesysteem te overwegen, waarbij een airco wordt gebruikt voor tijdelijke koeling, terwijl een lucht-lucht warmtepomp de hoofdverwarming en koeling voorziet.

Conclusie

De keuze tussen een lucht-lucht warmtepomp en een airco hangt af van je persoonlijke behoeften en de situatie van je woning. Een lucht-lucht warmtepomp is een duurzame en energie-efficiënte oplossing voor zowel verwarming als koeling, met de mogelijkheid tot subsidies en langdurige besparing op energiekosten. Een airco is een goedkoper en snelle oplossing, vooral geschikt voor tijdelijke of gedeeltelijke koeling in de zomer, maar minder geschikt als hoofdverwarmingssysteem in de winter.

Als je op zoek bent naar een langdurige en duurzame oplossing voor het hele jaar, is een lucht-lucht warmtepomp de betere keuze. Als je een tijdelijke of gedeeltelijke oplossing zoekt, is een airco mogelijk geschikter. Overweeg altijd het raadplegen van een specialist of adviseur om de beste keuze te maken op basis van jouw situatie.

Bronnen

1. EKA Duurzaam
2. Calordelta
3. HomedEAL
4. DSABeheer
5. Warmtepomp-Gids
6. Vaillant