Hybride en Lucht-Water Warmtepompen: De Meest Gebruikte Systemen in Nederland

In de huidige context van duurzaam wonen en energietransitie speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol. De afgelopen jaren is het aantal geïnstalleerde warmtepompen in Nederland aanzienlijk toegenomen. Volgens gegevens van het CBS zijn er eind 2024 bijna 2,6 miljoen warmtepompen in gebruik, wat aantoont dat dit systeem zich steeds meer heeft ingevoegd in het Nederlandse woningbestand. In deze context zijn er verschillende soorten warmtepompen beschikbaar, maar er zijn twee systemen die vooral opvallen: de hybride warmtepomp en de lucht-water warmtepomp. Deze systemen zijn populair omdat ze goed aansluiten bij zowel bestaande als nieuwbouwwoningen, en omdat ze efficiënt, duurzaam en vaak financieel aantrekkelijk zijn. In dit artikel zullen we de hybride warmtepomp en de lucht-water warmtepomp in detail bespreken, inclusief hun werking, voordelen, nadelen en hun toepassing in de praktijk.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technologische oplossing die warmte uit een omgeving haalt en deze omzet in verwarmende energie voor huishoudens. Het principe werkt op basis van thermodynamica, waarbij warmte wordt overgedragen van een koele naar een warme ruimte. In de context van huishoudelijke verwarming worden de meest voorkomende soorten warmtepompen de lucht-lucht, lucht-water, water-water en bodem-water warmtepomp genoemd. Deze systemen verschillen in hun energiebron (lucht, water of grond) en in de manier waarop de warmte wordt afgestaan (lucht of water).

In Nederland is het gebruik van aardgas voor verwarming sterk afgenomen, vooral in nieuwbouwprojecten. Sinds 2018 zijn nieuwe gebouwen niet meer toegestaan op het aardgasnet. Dit betekent dat deze gebouwen verplicht zijn te kiezen voor alternatieve verwarmingssystemen, zoals warmtepompen. Bovendien zijn er fiscale voorwaarden, subsidies en energielabels die het gebruik van warmtepompen steeds aantrekkelijker maken voor zowel particulieren als professionele bouwers.

Hybride warmtepomp: een tussenstap naar duurzaam wonen

De hybride warmtepomp is een systeem dat gecombineerd werkt met een traditionele cv-ketel. Het is in wezen een hybride oplossing die de voordelen van een warmtepomp combineert met de betrouwbaarheid van een cv-ketel. De warmtepomp is verantwoordelijk voor het grootste deel van de verwarmingsbehoefte, terwijl de cv-ketel alleen ingeschakeld wordt wanneer de temperatuur buiten onder een bepaalde drempel valt. Dit maakt de hybride warmtepomp een aantrekkelijke keuze voor woningen die niet volledig geïsoleerd zijn, of waar de omgevingstemperatuur soms te laag is voor een volledig warmtepompsysteem.

Werking van een hybride warmtepomp

De werking van een hybride warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. De warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om het huis te verwarmen. In de meeste gevallen is deze oplossing efficiënt, vooral in milde winters. Echter, wanneer de temperatuur onder nul komt, is de efficiëntie van de warmtepomp beperkt, en moet de cv-ketel ingeschakeld worden om aan de verwarmingsbehoefte te voldoen. Bovendien zorgt de cv-ketel ook voor het opwekken van warm water in het systeem.

De hybride warmtepomp is ideaal voor woningen die gevestigd zijn in regio's waar de winters soms extreem koud kunnen zijn. In zulke situaties kan een volledig warmtepompsysteem onvoldoende zijn, terwijl een hybride systeem een betrouwbare oplossing biedt zonder het volledige afhankelijk te maken van fossiele brandstoffen.

Voordelen van een hybride warmtepomp

Een van de belangrijkste voordelen van de hybride warmtepomp is dat het een makkelijke overgangsoplossing biedt tussen gasgebruik en volledige duurzaamheid. Voor woningen die vóór de jaren negentig zijn gebouwd, is dit een realistische optie, aangezien de isolatie van deze woningen vaak niet optimaal is. Daarnaast is een hybride warmtepomp vaak goedkoper in aanschaf dan een volledig warmtepompsysteem, wat het een aantrekkelijke keuze maakt voor particulieren die op zoek zijn naar een duurzamere oplossing zonder grote investeringen.

Nadelen van een hybride warmtepomp

De grootste beperking van de hybride warmtepomp is dat het niet volledig duurzaam is. Aangezien het systeem afhankelijk is van een cv-ketel, betekent dit dat er nog steeds een beperkte hoeveelheid aardgas of andere fossiele brandstoffen wordt gebruikt. Dit is een nadeel in vergelijking met volledige warmtepompsystemen die volledig op hernieuwbare energie werken. Daarnaast vereist het systeem soms extra infrastructuur, zoals een groter buiteneenheid of een bufferwaterreservoir, wat de installatieprijs kan verhogen.

Lucht-water warmtepomp: de meest gebruikte warmtepomp in Nederland

De lucht-water warmtepomp is momenteel de meest gebruikte warmtepomp in Nederland. Volgens CBS-gegevens is de lucht-water warmtepomp in 2024 verantwoordelijk voor ongeveer 22 procent van het totaal aantal warmtepompen in het land. Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen, dat vervolgens door de verwarmingsinstallatie in het huis wordt gebracht.

Werking van een lucht-water warmtepomp

De werking van een lucht-water warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. Een buiteneenheid van de warmtepomp haalt warmte uit de lucht en brengt deze over naar een warmtewisselaar. Daarna wordt het verwarmde water via een circulatiepomp door het verwarmingsnetwerk van het huis geleid, waar het de kamers verwarmt. In het geval van een vloerverwarmingssysteem, wordt het warme water via de vloer gevoerd om de ruimte te verwarmen.

De lucht-water warmtepomp is ideaal voor woningen die opnieuw worden geïsoleerd of waar een nieuwe verwarmingssystematiek wordt geïnstalleerd. Het systeem is geschikt voor zowel nieuwbouw als bestaande woningen, mits deze goed geïsoleerd zijn en een geschikt verwarmingsnetwerk hebben.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp

De grootste voordelen van de lucht-water warmtepomp zijn de hoge efficiëntie en het feit dat het volledig op hernieuwbare energie werkt. Aangezien de warmtebron lucht is, is het systeem niet afhankelijk van fossiele brandstoffen of externe energiebronnen. Bovendien is het systeem zeer efficiënt, vooral in milde winters, en heeft het een langere levensduur dan traditionele verwarmingssystemen.

Daarnaast is de lucht-water warmtepomp een geschikte oplossing voor huishoudens die op zoek zijn naar een volledig duurzame verwarmingssysteem. Het systeem is te combineren met zonnepanelen, wat ervoor zorgt dat de elektriciteitsbehoefte van de warmtepomp grotendeels opgewekt wordt uit duurzame bronnen.

Nadelen van een lucht-water warmtepomp

Een van de nadelen van de lucht-water warmtepomp is dat het niet ideaal is voor woningen die slecht geïsoleerd zijn. In zulke situaties kan de warmtepomp onvoldoende zijn om aan de verwarmingsbehoefte te voldoen, vooral in koude winters. Daarnaast is de aanschafprijs van een lucht-water warmtepomp relatief hoog, variërend tussen € 5.000 en € 7.000, afhankelijk van de omvang van de installatie.

Bovendien is de installatie van een lucht-water warmtepomp vaak ingrijpender dan bijvoorbeeld een hybride warmtepomp. Het vereist vaak een nieuwe verwarmingsinstallatie, zoals een vloerverwarming of een warmwaterkraaninstallatie, wat extra kosten kan opleveren.

Hybride en lucht-water warmtepompen in de praktijk

In de praktijk worden zowel hybride warmtepompen als lucht-water warmtepompen vaak gekozen op basis van de specifieke behoeften van een woning. Voor woningen die slecht geïsoleerd zijn of waar de winters soms extreem koud kunnen zijn, is een hybride warmtepomp vaak de betere keuze. Voor woningen die goed geïsoleerd zijn en waar een volledig duurzamere oplossing gewenst is, is een lucht-water warmtepomp een aantrekkelijke optie.

De keuze tussen deze twee systemen hangt ook af van de financiële mogelijkheden van de eigenaar. Een hybride warmtepomp is vaak goedkoper in aanschaf, maar heeft in de loop van de tijd meer brandstofkosten dan een lucht-water warmtepomp. Een lucht-water warmtepomp is daarentegen duur in aanschaf, maar heeft in de loop van de tijd lagere bedrijfskosten, vooral wanneer het gecombineerd wordt met duurzame elektriciteit.

Groei van warmtepompinstallaties in Nederland

De groei van warmtepompinstallaties in Nederland is aanzienlijk. Volgens CBS-cijfers is het aantal warmtepompen in 2024 met 17 procent toegenomen ten opzichte van 2023. In 2024 zijn er bijna 2,6 miljoen warmtepompen in gebruik, waarvan 72 procent lucht-luchtwarmtepompen zijn. Deze groei is te danken aan de verplichte aansluiting van nieuwbouw aan duurzamere verwarmingssystemen en de beschikbaarheid van subsidies voor het vervangen van oude verwarmingssystemen.

In de praktijk is het aantal lucht-water warmtepompen gestegen sinds 2018, vooral in nieuwbouwprojecten. Echter, in 2024 is de verkoop van bodem- of waterwarmtepompen met 35 procent gedaald vergeleken met 2023. Dit duidt op een wisselwerking tussen de vraag naar warmtepompen en de vraag naar nieuwbouwprojecten, aangezien bodem- of waterwarmtepompen voornamelijk in nieuwbouw worden geplaatst.

Conclusie

De hybride warmtepomp en de lucht-water warmtepomp zijn de meest gebruikte warmtepompen in Nederland. Beide systemen hebben hun eigen voordelen en nadelen, en de keuze hangt af van de specifieke omstandigheden van een woning. De hybride warmtepomp is een aantrekkelijke oplossing voor woningen die slecht geïsoleerd zijn of waar de winters extreem koud kunnen zijn. De lucht-water warmtepomp is daarentegen een efficiënte en volledig duurzame oplossing die ideaal is voor goed geïsoleerde woningen.

In de huidige context van energietransitie en duurzaam wonen zijn deze warmtepompen essentiële bouwstenen voor een duurzamere toekomst. Het aantal installaties van warmtepompen in Nederland is aanzienlijk toegenomen, en dit trend is waarschijnlijk nog niet voorbij. Voor zowel particulieren als professionals in de bouwbranche is het belangrijk om de verschillen tussen deze warmtepompsoorten te begrijpen, zodat de juiste keuze kan worden gemaakt op basis van behoeften, budget en duurzaamheid.

Bronnen

1. Warmtepomp-soorten
2. Warmtepomp plaatsen
3. Welke warmtepomp kies ik
4. Groei aantal warmtepompen neemt af
5. Soorten warmtepompen