Optimaliseren van de nachttemperatuur bij warmtepompverwarming: Efficiëntie en comfort in balans

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Bij de toepassing van een warmtepomp in een woning, is het instellen van een juiste nachttemperatuur van groot belang. Niet alleen heeft dit invloed op de energieprestatie en het comfort van de bewoner, ook speelt het een rol in het vermijden van technische problemen zoals condensvorming. Het kiezen van een optimale nachttemperatuur vereist rekening houden met het type verwarmingssysteem (zoals vloerverwarming of radiatoren), de isolatiegraad van de woning, de buitentemperatuur en de persoonlijke voorkeuren van de bewoner.

In dit artikel bespreken we de aanbevolen nachttemperaturen voor woningen met warmtepompverwarming, de invloed van het verwarmingssysteem en de technische achtergronden die van invloed zijn op het optimaliseren van de verwarming. Bovendien geven we uitleg over het functioneren van warmtepompen in combinatie met vloerverwarming of radiatoren, en hoe de juiste thermostaatinstellingen kunnen leiden tot energiebesparing zonder het comfort in te boeten.

Invloed van het type verwarmingssysteem

De keuze van de nachttemperatuur hangt sterk af van het type verwarmingssysteem in de woning. De meeste woningen zijn uitgerust met radiatoren, maar steeds vaker worden vloerverwarmingssystemen gebruikt, met name in combinatie met warmtepompen. Beide systemen hebben verschillende kenmerken die invloed hebben op de ideale nachttemperatuur.

Radiatoren

Bij verwarming met radiatoren is het aan te raden om een nachttemperatuur van 16°C in te stellen. Deze temperatuur is een goede balans tussen comfort en energiebesparing, vooral in goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen. In dergelijke woningen is de warmteafgifte van de radiatoren voldoende om de binnenlucht in balans te houden, terwijl de temperatuur niet zo laag is dat het de volgende ochtend te lang duurt om opnieuw op temperatuur te komen.

De thermostaat kan op 16°C worden ingesteld 30 minuten voordat de bewoner naar bed gaat. In het ideale geval is de woning goed geïsoleerd, zodat de temperatuur gedurende de nacht vrij stabiel blijft. Tijdens de ochtend kan de thermostaat ongeveer 30 minuten voor het opstaan worden ingesteld op 21°C, zodat de woning op tijd op temperatuur komt. Bij vertrek kan de temperatuur opnieuw worden verlaagd naar 16°C om energie te besparen.

Bij huizen die slecht geïsoleerd zijn, is het belangrijk om de thermostaat niet te ver terug te zetten. Een te lage nachttemperatuur kan resulteren in een hogere energiekosten bij het opwarmen, wat de besparing tijdens de nacht kan overtreffen. Volgens Milieu Centraal is het aan te raden om in slecht geïsoleerde huizen de thermostaat op 15°C in te stellen, terwijl in huizen met vloerverwarming of warmtepomp de aanbevolen nachttemperatuur 17 of 18°C is.

Vloerverwarming

Vloerverwarming is een traag systeem dat langere tijd nodig heeft om de binnenruimte op te warmen of af te koelen. Daarom is het aan te raden om temperatuurschommelingen te beperken, met een maximum van 2°C. Voor vloerverwarming is een nachttemperatuur van 18°C meestal voldoende. Deze temperatuur zorgt voor comfortabele voorwaarden, terwijl het energieverbruik in de gaten blijft.

Bij vloerverwarming is het ook belangrijk om de thermostaat niet te ver terug te zetten. Bijvoorbeeld, een verlaging naar 16°C kan leiden tot een langere opwarmingstijd, wat de energiebesparing tijdens de nacht kan neutraliseren. Daarom wordt het aanbevolen om de nachttemperatuur maximaal 2°C te verlagen ten opzichte van de dagtemperatuur.

Ochtendtemperatuur bij vloerverwarming is meestal 20°C. Door de thermostaat 2 uur voor het opstaan in te stellen op deze temperatuur, kan het systeem voldoende tijd krijgen om de woning op te warmen. Bovendien blijft de warmte goed behouden door de goede isolatie van de vloer. 30 minuten voor het vertrek kan de thermostaat opnieuw worden verlaagd naar 18°C om energie te besparen.

Invloed van de isolatiegraad van de woning

De isolatiegraad van een woning heeft een directe invloed op de keuze van de nachttemperatuur. In goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen kan de thermostaat lager worden ingesteld zonder dat het comfort of energiebesparing negatief wordt beïnvloed. Dit komt omdat de woning sneller warm blijft en minder energie nodig is om opnieuw op temperatuur te komen.

In slecht geïsoleerde huizen daarentegen is het aan te raden om de nachttemperatuur hoger te houden. Een te lage temperatuur kan leiden tot condensvorming, wat op de lange termijn schadelijk kan zijn voor de constructie en de gezondheid. Daarom is het belangrijk om de nachttemperatuur niet onder de 10°C te zetten. In dergelijke huizen is een nachttemperatuur van 15°C aan te raden, terwijl in huizen met vloerverwarming of warmtepomp een temperatuur van 17 of 18°C beter is.

Invloed van buitentemperatuur

De buitentemperatuur speelt ook een rol in de keuze van de nachttemperatuur. Hoe kouder het buiten is, hoe hoger de benodigde aanvoertemperatuur is om de woning op temperatuur te houden. Bij warmtepompen is het belangrijk om de aanvoertemperatuur te koppelen aan de buitentemperatuur. Dit wordt gedaan via een weersafhankelijke regeling, die ervoor zorgt dat de warmtepomp efficiënt werkt.

Bijvoorbeeld, bij een buitentemperatuur van -20°C kan de aanvoertemperatuur van de warmtepomp ongeveer 44°C zijn, terwijl bij een buitentemperatuur van +10°C de aanvoertemperatuur slechts 30°C is. Deze regeling zorgt ervoor dat de warmtepomp niet altijd op de maximale aanvoertemperatuur werkt, wat leidt tot een hoger rendement en lagere energiekosten.

Technische aspecten van warmtepompen

Werking van de warmtepomp

Een warmtepomp is een energiesysteem dat warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) gebruikt om een woning te verwarmen. Het systeem bestaat uit een externe unit die warmte opneemt uit de omgeving en een interne unit die de warmte afgeeft via een verwarmingssysteem zoals radiatoren of vloerverwarming.

Bij vloerverwarming is het belangrijk dat de aanvoertemperatuur laag is. Vloerverwarming werkt efficiënter met een lage aanvoertemperatuur, omdat de warmte langzaam wordt afgegeven en het systeem minder energie nodig heeft. Daarom is vloerverwarming een ideale keuze in combinatie met warmtepompen.

Hoge temperatuur warmtepomp

Vattenfall heeft ontwikkeld een hoge temperatuur warmtepomp die geschikt is voor bestaande woningen zonder dat extra voorbereidende maatregelen nodig zijn. Dit systeem is een directe vervanging voor de cv-ketel en levert zowel ruimteverwarming als warm tapwater. Het is bij uitstek geschikt voor individuele grondgebonden woningen en werkt efficiënt in combinatie met traditionele afgiftesystemen zoals radiatoren.

Het systeem heeft vergelijkbare aanvoer- en retourtemperaturen als een cv-ketel, wat betekent dat het eenvoudig kan worden toegepast op bestaande afgiftesystemen. Hierdoor blijft het afgiftevermogen van de radiatoren voldoende en is het systeem direct inzetbaar zonder ingrijpende aanpassingen.

Energiebesparing

Een warmtepomp is een energiezuinig alternatief voor een cv-ketel. Door de thermostaat juist in te stellen, kan het systeem efficiënter werken en leiden tot energiebesparing. Een te hoge nachttemperatuur zorgt ervoor dat de warmtepomp langer blijft werken, wat leidt tot hogere energiekosten. Een te lage nachttemperatuur kan daarentegen leiden tot een hogere energiekosten bij het opwarmen, wat de besparing tijdens de nacht kan neutraliseren.

Daarom is het belangrijk om de thermostaat op een temperatuur in te stellen die een goede balans biedt tussen comfort en energiebesparing. Voor vloerverwarming is een nachttemperatuur van 18°C aan te raden, terwijl voor radiatoren een temperatuur van 16°C voldoende is.

Invloed van thermostaatinstellingen op energiebesparing

De instellingen van de thermostaat hebben een directe invloed op het energieverbruik van de warmtepomp. Door de thermostaat tijdens de nacht lager te zetten, kan energie worden bespaard. Dit is vooral effectief in goed geïsoleerde woningen, waar de temperatuur niet snel afkoelt. In slecht geïsoleerde huizen is het belangrijk om de thermostaat niet te ver terug te zetten, omdat het opwarmen van de woning dan meer energie kost dan de besparing tijdens de nacht.

In huizen met vloerverwarming is het aan te raden om de thermostaat niet verder terug te zetten dan 2°C. Dit is nodig om ervoor te zorgen dat de woning snel opnieuw op temperatuur komt zonder dat het comfort in de gaten raakt.

Thermostaatinstellingen bij afwezigheid

Bij afwezigheid van de bewoner is het aan te raden om de thermostaat lager te zetten om energie te besparen. Voor huizen met radiatoren is een afwezigheidstemperatuur van 16°C aan te raden, terwijl in huizen met vloerverwarming een temperatuur van 18°C voldoende is. In huizen waar de bewoner vanuit huis werkt, is een temperatuur van 19 à 20°C ideaal om productiviteit te stimuleren en tegelijk energie te besparen.

Bij langdurige afwezigheid, zoals tijdens vakantie, is het aan te raden om de thermostaat in te stellen op 12°C. Deze temperatuur voorkomt condensvorming in de woning en zorgt voor een minimale energiekosten. Bij temperaturen onder de 10°C kan condensvorming optreden, wat schadelijk kan zijn voor de constructie van de woning.

Conclusie

Het instellen van een juiste nachttemperatuur bij warmtepompverwarming is van groot belang voor zowel energiebesparing als comfort. De keuze van de nachttemperatuur hangt af van het type verwarmingssysteem, de isolatiegraad van de woning en de buitentemperatuur. Voor huizen met radiatoren is een nachttemperatuur van 16°C aan te raden, terwijl voor huizen met vloerverwarming een temperatuur van 18°C voldoende is. In slecht geïsoleerde huizen is het belangrijk om de thermostaat niet te ver terug te zetten, omdat het opwarmen van de woning dan meer energie kost dan de besparing tijdens de nacht.

Het gebruik van een warmtepomp in combinatie met vloerverwarming is efficiënter, omdat de aanvoertemperatuur lager is en de warmte langzaam wordt afgegeven. Daarom is vloerverwarming een ideale keuze in combinatie met warmtepompen. Bovendien is het belangrijk om de thermostaatinstellingen zo te kiezen dat de woning snel op temperatuur komt zonder dat het comfort in de gaten raakt.

Door de thermostaat correct in te stellen, kunnen woningen efficiënt worden verwarmd en kan energie worden bespaard zonder in te boeten aan comfort. Het kiezen van een optimale nachttemperatuur is dus een belangrijke stap in het optimaliseren van het verwarmingssysteem en het bereiken van een duurzamere woning.

Bronnen

nachttemperatuur