Rekentool Geluid Warmtepomp: Informatie, Gebruik en Belang voor Eigenaren en Installateurs

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Sinds 1 april 2021 zijn er duidelijke geluidseisen ingevoerd voor warmtepompen en airconditioners die op woonpercelen worden geïnstalleerd. Deze regels zijn opgenomen in het Bouwbesluit 2012 (artikel 3.8.2 en 3.9.3) en zijn bedoeld om geluidsoverlast te voorkomen, zowel voor de eigenaar van de warmtepomp als voor buren. Omdat de installatie van warmtepompen in de woningbouw exponentieel toeneemt, is het noodzakelijk dat zowel eigenaren als installateurs goed informeerd zijn over de wettelijke eisen en de manier waarop deze worden gemeten en uitgevoerd.

Om dit te ondersteunen, is een rekentool ontwikkeld door het Ministerie van Binnenlandse Zaken in samenwerking met LBP | SIGHT en andere relevante partijen zoals NVKL, Techniek Nederland, Vereniging Warmtepompen en NVI. Deze rekentool helpt bij het inschatten van het geluidsniveau op de erfgrens, waardoor installateurs en eigenaren vooraf kunnen bepalen of ze voldoen aan de gestelde eisen.

In dit artikel geven we een overzicht van de geluidseisen, het gebruik van de rekentool, en praktische tips voor het installeren en bedienen van warmtepompen met het oog op geluidsoverlast. We baseren ons uitsluitend op gegevens uit betrouwbare bronnen die in de contextdocumenten zijn verwerkt.

Geluidseisen voor Warmtepompen

De geluidseisen die gelden voor warmtepompen zijn gericht op het voorkomen van hinder voor buren. Deze eisen zijn verschillend afhankelijk van de tijdstippen:

’s avonds en ’s nachts (19:00 – 07:00): maximaal 40 decibel op de erfgrens.
Overdag (07:00 – 19:00): maximaal 45 decibel op de erfgrens.
Voor appartementen: het geluid wordt gemeten aan de openbare zijde van de buren, in plaats van op de erfgrens.

Deze regels zijn van toepassing op alle buitenopgestelde installaties voor warmte- of koudeopwekking. Dit omvat zowel lucht-water- als lucht-lucht warmtepompen en airconditioning-apparatuur.

Het bouwbesluit stelt geen eisen aan het geluidsniveau van de installatie zelf, maar aan de geluidbelasting op de erfgrens. Dit betekent dat het geluidsniveau dat op de grens van het perceel met andere woningen of bebouwing wordt gemeten, binnen bepaalde grenzen moet blijven.

Wat is de Rekentool voor Geluid van Buitenunits?

Om te helpen bij het naleven van deze eisen is een rekentool voor geluid van buitenunits ontwikkeld. Deze tool is bedoeld voor zowel eigenaren als installateurs en maakt het mogelijk om vooraf te bepalen of een installatie voldoet aan de geluidseisen.

De tool is ontwikkeld in samenwerking met experts in akoestiek en bouwtechnologie. Ze is opgesteld op basis van akoestische berekeningen en rekening houdt met verschillende situaties:

Grondgebonden situaties: drie verschillende scenario’s.
Buiteneenheden bij appartementenbouw: vijf verschillende scenario’s.

De rekentool gebruikt geluidswaarden van de installatie, afgeleid van het ERP-label van het apparaat. Deze waarden zijn volgens Europese richtlijnen EN12102 en EN14511 door de fabrikant vastgesteld. Dit betekent dat er tussen leveranciers variaties kunnen zijn, afhankelijk van hoe zij deze waarden bepalen. Een voorbeeld is dat fabrikant A een nominale waarde opgeeft op 80% van het maximale vermogen, terwijl fabrikant B dit op 60% houdt. De geluidswaarden kunnen hierdoor verschillen, aangevuld met de feitelijk gegenereerde geluidsniveaus in de praktijk.

Hoewel de rekentool een waardevolle hulpmiddel is, zijn er kritische opmerkingen geweest over de haalbaarheid van de gestelde normen. De huidige geluidseisen worden door sommige partijen als te streng gezien, aangezien het huidige productprogramma van warmtepompen en airconditioners niet altijd in staat is om aan deze eisen te voldoen. Er is een oproep geweest naar een marktonderzoek dat ervaringen van bewoners in kaart brengt om zo realistische eisen te kunnen stellen.

Hoe werkt de Rekentool in de Praktijk?

De rekentool is bedoeld als een hulpmiddel voor installateurs om te bepalen of een installatie voldoet aan de geluidseisen voorafgaand aan een eventuele klacht of inspectie. De tool bevat invoervelden voor:

Het type installatie (lucht-water of lucht-lucht).
De vermogensgegevens van de warmtepomp.
De locatie van de installatie (afstand tot de erfgrens, omgeving, etc.).
Eventuele geluiddempende maatregelen die al zijn genomen.

De tool berekent vervolgens het verwachte geluidsniveau op de erfgrens. Als dit binnen de toegestane grenzen blijft, is er voldoende reden om te veronderstellen dat de installatie de eisen zal voldoen.

Bij webinars, zoals die van DHPS en Panasonic, is de rekentool uitgebreid besproken. Daarbij is benadrukt dat het belangrijk is om rekening te houden met de akoestische eigenschappen van de omgeving, zoals reflecties, obstakels en afstand tot gevoelige ruimtes zoals slaapkamers.

Voorbeeld van een Rekentool-sessie

Tijdens een webinar van DHPS en Panasonic werd de rekentool live getoetst. Hierbij werd gedemonstreerd hoe de tool werkt en hoe installateurs deze kunnen gebruiken om te bepalen of de installatie voldoet aan de eisen. Het webinar was interactief, waarbij de deelnemers vragen konden stellen via een chatsysteem. De presentatoren benadrukten de betekenis van vroege planning bij het kiezen van de locatie voor de warmtepomp en het vermogen van de unit.

Praktische Tips voor het Installeren van een Geluidarme Warmtepomp

Voor zowel eigenaren als installateurs zijn er een aantal maatregelen die kunnen worden genomen om geluidsoverlast te voorkomen. Hieronder geven we een overzicht van aanbevolen praktijken, gebaseerd op het advies van experts zoals STIEBEL ELTRON en DHPS.

1. Kies een fluisterstille warmtepomp

Er zijn warmtepompen beschikbaar die speciaal zijn ontworpen voor een laag geluidsniveau. Deze worden vaak aangeduid als "fluisterstil" of "geluidarme modellen". STIEBEL ELTRON bijvoorbeeld biedt dergelijke modellen aan.

2. Kies het juiste vermogen en werkpunt

Een warmtepomp met een hoger vermogen die op een gunstiger werkpunt draait, produceert minder geluid dan een warmtepomp met een lager vermogen die vaak op maximale capaciteit draait. Dit betekent dat het kiezen van het juiste model en de juiste installatieomstandigheden van groot belang is.

3. Kies een geschikte locatie voor de buitenunit

De locatie van de buitenunit is cruciaal bij het bepalen van het geluidsniveau. De volgende richtlijnen zijn van toepassing:

Plaats de unit niet direct bij de erfgrens, tegen de schutting of onder een slaapkamerraam van de buren.
Zorg voor voldoende afstand tot gevoelige zones zoals slaapkamers.
Wees bewust van akoestische reflecties, zoals geluid dat tegen muren of andere structuren kaatst.
Zorg voor een vrije uitblaasopening van het buitendeel om oververhitting en extra geluid te voorkomen.

4. Gebruik de rekentool voor vooraf beoordeling

Vooraf bepalen of een installatie voldoet aan de geluidseisen is essentieel. De rekentool helpt bij het inschatten van het geluidsniveau en het plannen van eventuele aanvullende maatregelen.

5. Voeg aanvullende geluiddempende maatregelen toe

Als de rekentool aantoont dat het geluidsniveau op de erfgrens mogelijk buiten de limieten ligt, zijn er maatregelen die kunnen worden genomen:

Trillingsdempers onder of op de unit.
Geluidsisolerende omkasting rondom de buitenunit.
Vaststellen van de binneneenheid aan een stevige ondergrond of wand om trillingen te beperken.
Aanpassing van de regeling zodat de warmtepomp zo min mogelijk ’s nachts draait.

6. Beperk het gebruik van de warmtepomp in de avond en nacht

Omdat de geluidsbelasting in de avond en nacht lager mag zijn (maximaal 40 dB), is het aan te raden om de regeling van de warmtepomp zo aan te passen dat het apparaat in die uren zo min mogelijk draait. Dit kan via een slimme regeling of thermostaat.

Geluidsniveaus van Warmtepompen

De meeste warmtepompen produceren in het volle draaien ongeveer 55 decibel geluid. Dit is vergelijkbaar met het geluid van een koffiemachine. De Europese richtlijnen stellen dat warmtepompen met een vermogen tot 6 kW maximaal 65 dB mogen produceren, en tot 12 kW maximaal 70 dB. In de praktijk zijn de meeste warmtepompen echter stiller, aangezien het huidige productieprogramma en de eisen van consumenten dit eisen.

Het geluidsniveau is afhankelijk van het vermogen van de warmtepomp en de omstandigheden waarin het draait. De warmtepomp maakt het meeste geluid wanneer:

Het buiten koud is, en de warmtepomp op vol vermogen draait.
De thermostaat hoger is ingesteld, waardoor de warmtepomp harder moet werken om de gewenste temperatuur te behouden.

De Rol van de Rekentool in de Praktijk

Hoewel de rekentool een waardevolle hulpmiddel is, zijn er ook kritische kanttekeningen. De invoergegevens, zoals de geluidswaarden vanaf het ERP-label, kunnen variëren tussen leveranciers. Dit kan leiden tot discrepanties tussen de berekende waarden en de daadwerkelijke geluidsproductie in de praktijk.

Daarnaast is er een vraag geweest naar de haalbaarheid van de gestelde normen. De eisen zijn door sommige partijen als te streng gezien, aangezien het huidige productprogramma van warmtepompen niet altijd in staat is om aan deze eisen te voldoen. Daarom is er een oproep geweest naar een marktonderzoek dat ervaringen van bewoners in kaart brengt om zo realistische eisen te kunnen stellen.

Conclusie

De geluidseisen voor warmtepompen zijn een essentieel onderdeel van het Bouwbesluit 2012 en worden bedoeld om geluidsoverlast te voorkomen voor zowel de eigenaar als de buren. De rekentool is ontwikkeld om installateurs en eigenaren te helpen bij het vooraf bepalen van het geluidsniveau op de erfgrens. Deze tool is een waardevolle hulpmiddel, maar het is belangrijk om rekening te houden met variaties in de invoergegevens en eventuele discrepanties tussen berekening en praktijk.

Voor een geluidarme installatie zijn er verschillende maatregelen die kunnen worden genomen, zoals het kiezen van een fluisterstille warmtepomp, het kiezen van een geschikte locatie, het gebruik van aanvullende geluiddempende maatregelen, en het aanpassen van de regeling. Door deze richtlijnen op te volgen, kunnen eigenaren en installateurs ervoor zorgen dat hun warmtepomp binnen de wettelijke grenzen blijft en geen hinder veroorzaakt.