Stroomaansluiting en elektrische voorzieningen voor warmtepompen: een expertgids

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De overstap naar een warmtepomp is een belangrijke stap in de richting van energiebesparing en duurzame verwarming. Toch is het niet genoeg om enkel het systeem te kiezen en te installeren. Een kritische factor die vaak onderschat wordt, is de elektrische aansluiting. De installatie van een warmtepomp heeft aanzienlijke gevolgen voor het elektriciteitsnet van een woning, en vereist zorgvuldige voorbereiding en technische kennis. In deze expertgids bespreken we de technische aspecten van de stroomaansluiting van een warmtepomp, inclusief de noodzakelijke voorzieningen, het elektrische verbruik, en mogelijke oplossingen om het stroomverbruik te beheren.

Inleiding

Een warmtepomp is een elektrisch aangedreven systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water) haalt en gebruikt om een huis te verwarmen en warm water op te wekken. Aangezien het een elektrisch systeem is, is een stabiele en voldoende grote stroomaansluiting essentieel voor het correct functioneren van de installatie. De stroomaansluiting moet niet alleen in staat zijn om het verbruik van de warmtepomp te dragen, maar ook de eventuele extra verbruikers in het huis, zoals verwarmingselementen of zwembadfilters.

Binnen dit artikel zullen we de volgende onderwerpen behandelen:

De elektrische aansluiting en vermogen van de warmtepomp
De invloed van de warmtepomp op het stroomverbruik van het huis
Technische tips voor het aansluiten van een warmtepomp
Mogelijke oplossingen om piekbelastingen te beheren
Hybride systemen en elektrische aansluiting
Onderhoud en veiligheid

De elektrische aansluiting van een warmtepomp

Aansluiting op een aparte groep

Volgens de informatie uit de bronteksten is het aanbevolen om een warmtepomp aan te sluiten op een aparte elektrische groep. Dit komt voornamelijk door het relatief hoge stroomverbruik van deze systemen, vooral bij het opstarten van de compressor. Een aparte groep voorkomt overbelasting van het hoofdnets en zorgt voor een betere elektrische veiligheid.

In sommige gevallen is het noodzakelijk om de elektrische aansluiting te verbreden, bijvoorbeeld door de kabelgrootte of de groepenkast aan te passen. De keuze van kabeldikte en zekeringen dient in overleg te worden gemaakt met een erkend elektricien en moet volgens de geldende installatienormen (zoals NEN 3140) worden uitgevoerd.

Elektrisch vermogen en kabelgrootte

Het elektrisch vermogen van een warmtepomp varieert afhankelijk van het type en de capaciteit van het systeem. Typische vermogens lopen van 2 kW tot 10 kW of meer bij grotere systemen. Voor grotere warmtepompen is het aan te raden om een driefasen-aansluiting te overwegen, omdat dit het vermogen beter kan ondersteunen en het verbruik beter kan verdelen.

Bijvoorbeeld, een warmtepomp met een vermogen van 6 kW dient aan te worden gesloten op een driefasen-aansluiting met een kabelgrootte van minimaal 6 mm² (bij 230 V) of 4 mm² (bij 400 V), afhankelijk van de afstand tot de groepenkast. De zekeringen dient dan op 16 A tot 20 A te worden ingesteld, opnieuw afhankelijk van de vermogensfactor en de kabelgrootte.

Invloed op het stroomverbruik van het huis

Toename van stroomverbruik

Een warmtepomp verlaagt zwarmpjes het gasverbruik, maar zorgt tegelijkertijd voor een toename van het stroomverbruik. Volgens de bronteksten is het belangrijk om dit verbruik in kaart te brengen en te beheren. Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, zoals het type systeem, de isolatie van het huis, en de afgiftesystemen (zoals vloerverwarming of radiatoren).

In een goed geïsoleerd huis kan een warmtepomp relatief weinig stroom verbruiken, aangezien het minder vaak hoeft te werken. Daarentegen is het stroomverbruik in een slecht geïsoleerd huis aanzienlijk hoger, omdat de warmtepomp langdurig moet draaien om de gewenste temperatuur te bereiken.

Piekbelastingen en verhoging van stroomaansluiting

Een belangrijke overweging bij de stroomaansluiting van een warmtepomp is de piekbelasting. Tijdens het opstarten van de compressor kan het stroomverbruik kortstondig sterk toenemen. Dit kan leiden tot overbelasting van het elektriciteitsnet, vooral in huizen met een beperkte aansluiting (bijvoorbeeld 2.3 kW of 3.6 kW).

Als gevolg daarvan is het vaak noodzakelijk om de aansluiting te verhogen naar 6 kW of zelfs 9 kW. In sommige gevallen wordt zelfs een driefasen-aansluiting aangeraden om de piekbelasting beter te beheren.

Technische tips voor het aansluiten van een warmtepomp

Correcte aansluiting van buiten- en binnenunit

Een warmtepomp bestaat uit een buitenunit (voor de warmteopname) en een binnenunit (voor de warmteafgifte). Deze worden met elkaar verbonden via koelmiddelleidingen en elektriciteitskabels. Het is van groot belang dat deze verbindingen correct zijn gelegd en geïsoleerd, om lekkages of elektrische storingen te voorkomen.

De elektriciteitskabels moeten worden gelegd in een beschermende buis of kabelsleuf, en de aansluiting op de buitenunit dient waterdicht te zijn. Bovendien is het noodzakelijk om de aardeleiding correct aan te sluiten om overbelasting en veiligheidproblemen te voorkomen.

Gebruik van leidingfilters

Een praktische tip uit de bronteksten is het plaatsen van leidingfilters zowel in de bron- als in het afgiftesysteem. Deze filters voorkomen verstopingen in de warmtepomp, bijvoorbeeld in de verdampingselementen of condensoren. Filters dient jaarlijks te worden schoongemaakt of vervangen, om de efficiëntie van de warmtepomp te behouden.

Het is aan te raden om filters met afsluiters te kiezen, zodat je gemakkelijk de filters kan uitnemen en reinigen zonder het systeem volledig te leegte. Dit verhoogt de levensduur van de warmtepomp en vermindert de kans op storingen.

Beheer van stroomverbruik en piekbelastingen

Gebruik van slimme meters en EMS-systeem

Een slimme meter, zoals een Janitza-meter, kan het stroomverbruik van een warmtepomp nauwkeurig meten en registreren. In combinatie met een Energy Management System (EMS) kan het stroomverbruik worden geregeld, zodat piekbelastingen worden verminderd of uitgesteld.

Een voorbeeld uit de bronteksten is een onderneming die een accu heeft geïnstalleerd om stroompieken op te vangen. Tijdens perioden van hoge belasting wordt de stroom opgeslagen in de accu, en wordt deze later opnieuw gebruikt, wanneer het verbruik lager is. Deze strategie zorgt voor een betere elektrische balans en voorkomt overbelasting van het netwerk.

Koppeling met duurzame energiebronnen

Een andere oplossing is het koppelen van de warmtepomp aan duurzame energiebronnen, zoals zonnewellen of windturbines. In combinatie met een slimme sturing en een accu is het mogelijk om het stroomverbruik van de warmtepomp volledig te dekken met duurzame energie.

Bijvoorbeeld, in een project is een windturbine gekoppeld aan het elektriciteitsnet van een onderneming. Dit zorgt voor een betere elektrische balans en vermindert het afhankelijkheid van het hoofdnets.

Hybride systemen en elektrische aansluiting

Hybride warmtepompen

Een hybride warmtepomp combineert de voordelen van een elektrische warmtepomp met een HR-ketel. Op koude dagen of bij hoge warmtevraag kan de HR-ketel bijspringen om het tekort aan warmte aan te vullen. Dit zorgt voor een betere warmteopwekking en vermindert de elektrische belasting van de warmtepomp.

Een hybride systeem vereist meestal een extra aansluiting voor de HR-ketel, en een hydraulische verdeler om de warmte van beide bronnen correct te verdelen. Dit zorgt voor een betere hydraulische scheiding en voorkomt storingen in het systeem.

Open- en gesloten verdeelers

In hybride systemen wordt vaak een open-verdeler gebruikt. Deze verdeler zorgt ervoor dat de warmte van de ketel en de warmtepomp correct wordt verdeeld en dat beide systemen elkaar niet beïnvloeden. Dit voorkomt flowproblemen en zorgt voor een stabiele werking van het systeem.

Onderhoud en veiligheid

Jaarlijks onderhoud

Een warmtepomp vereist jaarlijks onderhoud om de efficiëntie en veiligheid te waarborgen. Dit omvat het reinigen van leidingfilters, het controleren van de elektrische aansluiting, en het controleren van de koelmiddelleidingen op lekkages.

Tijdens het onderhoud dient de warmtepomp uit te worden geschakeld, en de afsluiters te worden gesloten om eventuele lekkages of schade te voorkomen. Een professioneel onderhoud door een erkende installateur is aan te raden om potentiële problemen vroegtijdig te ontdekken.

Veiligheid

Veiligheid is een belangrijk aspect bij de installatie en het gebruik van een warmtepomp. De aansluiting dient volgens de geldende normen en richtlijnen te worden uitgevoerd, en de zekeringen dient op de juiste waarde te worden ingesteld. Daarnaast dient de warmtepomp goed geïsoleerd te zijn tegen vocht en stof, en dient het systeem regelmatig te worden gecontroleerd op elektrische storingen.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp heeft aanzienlijke gevolgen voor het elektriciteitsnet van een woning. Een stabiele en voldoende grote stroomaansluiting is essentieel voor het correct functioneren van het systeem. Het is aan te raden om de warmtepomp aan te sluiten op een aparte groep, en om de elektrische aansluiting te verbreden indien nodig. Daarnaast is het belangrijk om de stroomverbruik te beheren via slimme meters en duurzame energiebronnen.

Bij de installatie dient aandacht te worden besteed aan het correcte aansluiten van buiten- en binnenunit, het gebruik van leidingfilters, en het kiezen van de juiste kabelgrootte en zekeringen. Ook het jaarlijks onderhoud en de veiligheid van het systeem zijn cruciale aspecten die niet mogen worden verwaarloosd.

Bronnen

stroomaansluiting