Stroomverbruik van een water/water warmtepomp: Efficiëntie, invloeden en keuzes

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Een water/water warmtepomp is een duurzame oplossing voor het verwarmen van woningen en het leveren van sanitair warm water. Deze warmtepompen gebruiken grondwater of bodemwater als warmtebron, waardoor ze relatief efficiënt werken. Het stroomverbruik van een water/water warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals de isolatie van het huis, de grootte van de woning, de seizoensprestatiefactor en de specifieke technische eigenschappen van het systeem. In dit artikel wordt ingegaan op het stroomverbruik van water/water warmtepompen, de invloeden daarop en mogelijke keuzes voor verduurzaming.

Wat is een water/water warmtepomp?

Een water/water warmtepomp is een systeem dat warmte uit grondwater of een bodembron haalt en deze gebruikt om warm water te produceren voor centrale verwarming en sanitair gebruik. In tegenstelling tot lucht/water warmtepompen, die warmte uit de buitenlucht halen, werken water/water warmtepompen met een constantere warmtebron. Dit zorgt ervoor dat de COP (Coefficient of Performance) – het rendement van de warmtepomp – vaak hoger is.

Het principe van een warmtepomp is vergelijkbaar met dat van een koelkast of airco: warmte wordt opgenomen uit een bron, opgeheven tot een hogere temperatuur, en daarna afgegeven in de woning. Bij een water/water warmtepomp gebeurt dit via een grondwaterlaag of een bodembron, die vaak op een diepte van 50 tot 150 meter ligt. Dit type warmtepomp vereist een boring of een waterreservoir als bron van warmte en is daardoor iets ingewikkelder en duurder om te installeren dan lucht/water warmtepompen. Echter, de hogere efficiëntie en het lagere stroomverbruik maken het een aantrekkelijke optie voor wie verduurzaming op lange termijn prioriteit geeft.

Gemiddeld stroomverbruik van een water/water warmtepomp

Het stroomverbruik van een water/water warmtepomp varieert afhankelijk van de grootte van het huis, de isolatiegraad en de warmtevraag. Over het algemeen ligt het jaarlijks stroomverbruik van een water/water warmtepomp tussen de 2.000 en 4.000 kWh. Dit is aanzienlijk minder dan het verbruik van een traditionele gasverwarming of een elektrische cv-ketel, die veel meer energie nodig hebben om hetzelfde te bereiken.

Een van de belangrijkste voordelen van een water/water warmtepomp is de lage elektriciteitskosten die gepaard gaan met een hoge efficiëntie. Omdat het systeem minder elektriciteit verbruikt om de benodigde warmte op te wekken, is het een efficiënte keuze voor duurzaam wonen.

Het stroomverbruik van een water/water warmtepomp kan verder worden beïnvloed door de seizoensprestatiefactor (SPF), die het rendement van de warmtepomp aangeeft. Hoe hoger de SPF, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Een SPF van 4 betekent bijvoorbeeld dat voor elke kWh elektriciteit die het systeem verbruikt, er 4 kWh warmte geproduceerd wordt. Dit maakt het systeem zeer energiezuinig en rendabel op de lange termijn.

Factoren die het stroomverbruik beïnvloeden

Het stroomverbruik van een water/water warmtepomp is niet statisch, maar varieert afhankelijk van een aantal belangrijke factoren. Deze factoren bepalen niet alleen hoeveel elektriciteit het systeem verbruikt, maar ook hoe efficiënt het werkt en hoe lang de terugverdientijd is.

1. Isolatie van de woning

Een goed geïsoleerde woning is essentieel voor het beperken van het stroomverbruik van een warmtepomp. Hoe beter de isolatie, hoe minder warmte verloren gaat via de muren, dak, vloeren of ramen. Hierdoor hoeft de warmtepomp minder vaak in te schakelen om het gewenste binnenklimaat te handhaven.

De isolatie van het huis is daarom een van de meest invloedrijke factoren op het stroomverbruik. In een goed geïsoleerde woning kan het verbruik aanzienlijk lager liggen dan in een slecht geïsoleerde woning, zelfs als hetzelfde type warmtepomp wordt gebruikt.

2. Grootte en warmtevraag van het huis

De grootte van het huis en de warmtevraag bepalen hoeveel warmte het systeem moet leveren. Een groter huis met een hogere warmtevraag vereist een warmtepomp met een groter vermogen, wat op zijn beurt kan leiden tot een hoger stroomverbruik.

De warmtevraag hangt ook af van het aantal bewoners, hun levensstijl en het gebruik van warm water. Een woning met meer inwoners of intensief gebruik van warm water zal bijvoorbeeld een hogere warmtebehoefte hebben dan een woning met weinig inwoners en laag verbruik.

3. Seizoensprestatiefactor (SPF)

De SPF is een maat voor het rendement van een warmtepomp over het hele jaar. Het geeft aan hoeveel warmte er geproduceerd wordt ten opzichte van het elektriciteitsverbruik. Hoe hoger de SPF, hoe efficiënter de warmtepomp werkt.

Bijvoorbeeld: een warmtepomp met een SPF van 4 produceert 4 kWh warmte per 1 kWh elektriciteit. Dit betekent dat het systeem 75% van de warmte uit de warmtebron haalt, en slechts 25% elektriciteit nodig heeft als aandrijfenergie. Een hogere SPF leidt dus tot een lager stroomverbruik en lagere energiekosten.

De SPF is een theoretische waarde die wordt berekend op basis van standaardwaarden, zoals kamertemperatuur, warmwaterverbruik, klimaatzones en ventilatiegewoontes. In de praktijk kan de SPF echter afwijken, afhankelijk van de specifieke omstandigheden van de woning.

4. Type warmtepomp en technische eigenschappen

Het type warmtepomp en de technische eigenschappen ervan hebben ook een directe invloed op het stroomverbruik. Water/water warmtepompen zijn al efficiënter dan lucht/water warmtepompen, maar ook binnen het water/water type kunnen er verschillen zijn in rendement.

Factoren zoals de capaciteit van de compressor, de kwaliteit van de componenten, het type koelmiddel en de mate van automatisering bepalen hoe efficiënt het systeem werkt. Een modernere warmtepomp met een inverter-technologie bijvoorbeeld, kan het verbruik verder beperken door continu aan te passen aan de warmtebehoefte in plaats van in stappen in- en uitschakelen.

5. Aanvullende energiebronnen

Het combineren van een water/water warmtepomp met een duurzame energiebron zoals zonnepanelen kan het stroomverbruik aanzienlijk verlagen. Zonnepanelen leveren groene elektriciteit die direct gebruikt kan worden voor de aandrijving van de warmtepomp, waardoor het verbruik aan conventionele elektriciteit afneemt.

In het ideale geval kan het stroomverbruik van de warmtepomp volledig worden gedekt door zonnepanelen, wat leidt tot een vrijwel nul- of positief energieverbruik. Dit maakt het systeem niet alleen duurzaam, maar ook kostenefficiënt op de lange termijn.

Hybride versus volledig elektrische warmtepompen

Naast volledig elektrische warmtepompen bestaan er ook hybride systemen, die een warmtepomp combineren met een traditionele cv-ketel. Deze systemen zijn geschikt voor huizen die nog niet volledig geïsoleerd zijn of waar het verbruik van warm water of warmte op koude dagen te hoog is voor een volledig elektrische warmtepomp.

Een hybride warmtepomp verbruikt gemiddeld tussen de 1.500 en 3.000 kWh per jaar aan elektriciteit. In vergelijking met een volledig elektrische warmtepomp is dit lager, omdat de cv-ketel op koude dagen of bij hoge vraag springt bij. Dit zorgt voor een lager stroomverbruik en een verminderde gasrekening, terwijl het systeem nog steeds efficiënt werkt.

De keuze tussen een hybride en volledig elektrische warmtepomp hangt dus af van de energiebehoefte van de woning, de isolatiegraad en de persoonlijke voorkeuren van de gebruiker. Beide systemen zijn echter energiezuiniger dan traditionele gasverwarming en voldoen aan de huidige eisen voor duurzaam wonen.

Invloed van de warmtebron

De warmtebron die wordt gebruikt heeft een directe invloed op het stroomverbruik van de warmtepomp. Aangezien een water/water warmtepomp gebruikmaakt van grondwater of een bodembron, heeft het toegang tot een stabiele warmtebron die het hele jaar door beschikbaar is. Dit zorgt voor een hogere efficiëntie en een lager stroomverbruik in vergelijking met lucht/water warmtepompen, die afhankelijk zijn van de temperatuur van de buitenlucht.

Bij lucht/water warmtepompen kan het stroomverbruik hoger liggen, omdat de warmtebron – de buitenlucht – varieert afhankelijk van het seizoen. In de winter is de lucht kouder, wat betekent dat de warmtepomp meer energie moet gebruiken om voldoende warmte op te wekken. Bij water/water warmtepompen is dit effect veel geringer, omdat de grondwaterlaag een constantere temperatuur behoudt.

Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Het stroomverbruik van een warmtepomp kan berekend worden aan de hand van een eenvoudige formule:

Verbruik warmtepomp = energieverbruik woning in kWh / COP

De COP (Coefficient of Performance) geeft het rendement van de warmtepomp aan. Bijvoorbeeld: als je woning jaarlijks 15.000 kWh aan warmte en sanitair verbruikt en je een warmtepomp met een COP van 3 gebruikt, dan is het stroomverbruik van de warmtepomp 15.000 / 3 = 5.000 kWh per jaar.

Het is belangrijk om rekening te houden met de COP of SPF bij het kiezen van een warmtepomp. Een hogere COP betekent dat het systeem efficiënter werkt en dus minder elektriciteit verbruikt.

Bij het berekenen van het stroomverbruik wordt vaak uitgegaan van standaardwaarden, zoals een kamertemperatuur van 20°C, een warmwaterverbruik van 50°C en een ventilatiegewoonte die overeenkomt met de norm. In de praktijk kan het verbruik echter variëren, afhankelijk van de specifieke omstandigheden van de woning.

Tips om het stroomverbruik te optimaliseren

Om het stroomverbruik van een water/water warmtepomp te beperken, zijn er een aantal maatregelen die effectief kunnen zijn:

1. Goede isolatie

Zorg voor een goed geïsoleerd huis. Isolatie van muren, daken, vloeren en ramen verminderen de warmteverlies en zorgen ervoor dat de warmtepomp minder vaak in hoeft te schakelen. Dit leidt tot een lager stroomverbruik en lagere energiekosten.

2. Optimalisatie van de warmtepomp

Laat een ervaren installateur controleren of de warmtepomp goed afgesteld is. Een fijnafstelling van de instellingen kan het rendement verbeteren en het stroomverbruik verminderen.

3. Gebruik van zonnepanelen

Installeer zonnepanelen om de elektriciteit die de warmtepomp verbruikt, volledig of gedeeltelijk te dekken. Dit verlaagt het verbruik aan conventionele elektriciteit en vermindert de CO2-uitstoot.

4. Reguliere onderhoud

Zorg dat de warmtepomp regelmatig onderhouden wordt. Een goed onderhouden systeem werkt efficiënter en verbruikt minder elektriciteit dan een verwaarloosd systeem.

5. Gebruik van slimme thermostaten

Gebruik slimme thermostaten om het verbruik van warmte en warm water te optimaliseren. Deze thermostaten passen automatisch aan aan de veranderingen in de warmtebehoefte en voorkomen oververhitting of energieverlies.

Conclusie

Een water/water warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor het verwarmen van een woning en het leveren van sanitair warm water. Het stroomverbruik van dit type warmtepomp varieert tussen de 2.000 en 4.000 kWh per jaar, afhankelijk van de isolatie van het huis, de grootte van de woning, de seizoensprestatiefactor en andere factoren.

Door rekening te houden met de invloeden op het stroomverbruik, zoals de isolatiegraad, de warmtevraag en de technische eigenschappen van de warmtepomp, kan het verbruik verder worden beperkt. Opties zoals het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen of het kiezen voor een hybride systeem kunnen ook bijdragen aan een lager stroomverbruik en een groene energietransitie.

Een water/water warmtepomp is dus niet alleen een duurzame keuze, maar ook een efficiënte oplossing die in de lange termijn kan leiden tot lagere energiekosten en een kleinere CO2-voetafdruk.