Warmtepompboilers: Technologie, Voordelen en Aanbevelingen voor Zowel Huishoudens als Commerciële Toepassingen

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige energie- en klimaatgerichte bouwsector wordt steeds meer aandacht besteed aan duurzame en efficiënte verwarmings- en warmwateropwekkingssystemen. Een warmtepompboiler is hier een goed voorbeeld van. Dit apparaat maakt gebruik van hernieuwbare energiebronnen om warm water te genereren voor huishoudelijk of commercieel gebruik. Het is een milieuvriendelijke en energiezuinige oplossing die steeds vaker wordt overwogen als alternatief voor traditionele verwarmingssystemen.

In deze artikel wordt een gedetailleerde inzicht gegeven in het functioneren, de voordelen en de technische eisen van warmtepompboilers. Daarnaast worden de richtlijnen voor installatie en onderhoud besproken, evenals relevante subsidies en praktische aandachtspunten bij aankoop. De focus ligt op de Nederlandse context, aangevuld met technische details uit betrouwbare bronnen.

Wat is een warmtepompboiler?

Een warmtepompboiler is een systeem dat warmte uit de omgeving, zoals de lucht of het water, gebruikt om tapwater te verwarmen. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel of elektrische boiler, gebruikt een warmtepompboiler geen directe brandstofverbranding of elektrische weerstand. In plaats daarvan werkt het op basis van een koelmiddel dat warmte opneemt uit de lucht en deze overdraagt op het water in een reservoir.

Het systeem is vergelijkbaar met een airco die in de winter warmte uit de buitenlucht haalt om een kamer te verwarmen. In de context van een warmtepompboiler wordt deze technologie toegepast op het opwekken van warm water.

De technische werking van een warmtepompboiler is als volgt:

Warmte-opname: De warmtepomp haalt warmte uit de omgevingslucht.
Compressie: Deze warmte wordt overgedragen aan een koelmiddel, dat vervolgens door een compressor wordt samengedrukt, waardoor de temperatuur stijgt.
Warmte-afgifte: De opgewarmde koelmiddeldamp levert de thermische energie aan het water in de boiler.
Condensatie en expansie: De koelmiddeldamp koelt af en condenseert, waarna het via een expansieventiel onder lage druk weer wordt uitgezet om het proces opnieuw te beginnen.

Dit proces maakt het mogelijk om warm water op te wekken met een hoge efficiëntie, doordat de warmtepomp slechts een klein elektrisch vermogen nodig heeft om het proces aan te sturen.

Technische Specificaties en Energie-efficiëntie

Een warmtepompboiler is gekenmerkt door een aantal technische parameters die van invloed zijn op de prestaties en efficiëntie van het systeem. De belangrijkste zijn:

Capaciteit (volume): De inhoud van de boiler varieert afhankelijk van de toepassing. Voor huishoudelijke toepassingen ligt het volume meestal tussen 150 en 500 liter. De Enevator Store van A. O. Smith heeft bijvoorbeeld een capaciteit van 445 liter en is ontworpen voor zowel huishoudelijk als commercieel gebruik.
Vermogen: Het vermogen van de warmtepomp wordt uitgedrukt in kilowatt (kW). Een typische warmtepompboiler heeft een vermogen van 5 tot 10 kW. De Enevator Store heeft bijvoorbeeld een vermogen van 8 kW.
COP (Coefficient of Performance): Dit is de mate van efficiëntie van het systeem. Het COP-gehalte ligt meestal tussen 3 en 4, wat betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt gebruikt, 3 tot 4 kWh warmte wordt opgewekt. De Enevator Store heeft een COP tot 3,2.
Elektrische back-up: Veel warmtepompboilers zijn uitgerust met een elektrisch verwarmingselement als back-up wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte kan opwekken, bijvoorbeeld bij zeer lage omgevingstemperaturen.

Het is belangrijk om te weten dat warmtepompboilers efficiënter werken wanneer het temperatuurverschil tussen de bron (lucht) en het doel (water) klein is. In tegenstelling tot een cv-ketel, die warm water kan leveren op 80°C, vereist een warmtepompboiler een lager doeltemperatuur, zoals 56°C. Hierdoor is het noodzakelijk om een boiler met een groter verwarmend oppervlak (VO) te kiezen om het temperatuurverschil te overbruggen en voldoende warmteoverdracht te garanderen.

Voordelen van een warmtepompboiler

De keuze voor een warmtepompboiler biedt diverse voordelen, zowel op het vlak van energie-efficiëntie als op milieuvriendelijkheid en operationele kosten.

Energiezuinig

De grootste voordelen van een warmtepompboiler is het gebruik van hernieuwbare energie. In tegenstelling tot traditionele boilers, die elektriciteit of gas gebruiken om direct warmte te genereren, maakt een warmtepompboiler gebruik van omgevingsenergie. Hierdoor is het aanzienlijk energiezuiniger, met energiebesparingen van tot wel 75% in vergelijking met elektrische boilers of gasketels.

De efficiëntie wordt uitgedrukt in de COP, die aangeeft hoeveel warmte het systeem opwekt per kWh elektriciteit. Een COP van 3 betekent dat voor elke kWh elektriciteit 3 kWh warmte wordt opgewekt, wat aanzienlijke energiebesparingen oplevert.

Milieuvriendelijk

Omdat een warmtepompboiler geen directe brandstof gebruikt en weinig elektriciteit nodig heeft, draagt het bij aan een lagere CO₂-uitstoot. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor huishoudens en bedrijven die hun koolstofvoetafdruk willen verminderen.

Lagere operationele kosten

Omdat warmtepompboilers minder energie verbruiken dan traditionele systemen, zijn de operationele kosten lager. Dit betekent dat de investering in een warmtepompboiler op lange termijn kan worden terugverdiend, vooral in combinatie met subsidies en energiesparen.

Multifunctioneel gebruik

Bij sommige systemen kan een warmtepompboiler ook worden gebruikt voor de verwarming van vloeren of radiatoren. In die gevallen fungeert het als een hybride verwarmingssysteem, waarbij de warmtepomp zowel warm water als ruimteverwarming levert.

Aanbevelingen bij aankoop en installatie

De aankoop en installatie van een warmtepompboiler vereist aandacht voor een aantal technische en praktische aspecten. Hieronder volgen een aantal richtlijnen die moeten worden gevolgd om te zorgen voor een efficiënt en betrouwbaar systeem.

Kies een boiler die ontworpen is voor een warmtepomp

Niet alle boilers zijn geschikt voor gebruik met een warmtepomp. Aangezien een warmtepomp werkt met een klein temperatuurverschil, is het noodzakelijk om een boiler met een groter verwarmend oppervlak te kiezen. Dit verwarmend oppervlak (VO) zorgt voor een efficiëntere warmteoverdracht tussen de warmtepomp en het water in de boiler.

Temperatuurinstellingen en legionellapreventie

De temperatuur van het water in de boiler moet in Nederland minimaal 55°C zijn aan het tappunt (volgens NEN 1006). Aangezien er verlies kan zijn door leidingen, is het aan te raden om de boiler op ca. 58°C in te stellen. Daarnaast is het belangrijk om regelmatig de boiler te desinfecteren om legionellapreventie te waarborgen. Dit kan via drie methoden:

Eenmalige verwarming tot minimaal 70°C
Chemische desinfectie
Uitwateren en reinigen van het reservoir

De desinfectie moet volgens ISSO-publicatie 30.5 en 55.1 minstens één keer per week plaatsvinden.

Aanbevolen modi van werking

Sommige warmtepompboilers bieden meerdere modi van werking, zoals bijvoorbeeld de Enevator Store van A. O. Smith. Deze boiler biedt drie modi:

Efficiency-modus: Hierin werkt de warmtepomp voornamelijk op basis van omgevingsenergie. Dit is de meest efficiënte modus en geschikt voor huishoudens die regelmatig grote hoeveelheden warm water gebruiken.
Hybride-modus: In deze modus reageert de boiler op het tappatroon en schakelt een elektrisch element bij als de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren. Dit zorgt voor optimale comfort.
Elektrische-modus: In deze modus wordt uitsluitend gebruik gemaakt van het elektrische verwarmingselement. Deze modus wordt gebruikt wanneer de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt, bijvoorbeeld bij zeer lage buitentemperaturen.

Installatie en montage

De installatie van een warmtepompboiler vereist een professionele installateur die ervaring heeft met warmtepomp-systemen. Aangezien het systeem bestaat uit meerdere componenten, zoals een externe luchtkoeler en een interne boiler, is het belangrijk om de aansluitingen voor water, elektriciteit en condensafvoer correct te maken.

Voor een monoblock-systeem, zoals de Enevator Store, is de installatie relatief eenvoudiger, omdat de boiler en warmtepomp in één unit zijn samengevoegd. Dit verminderd de montagetijd en maakt het systeem geschikt voor snelle inbedding in bestaande of nieuwe gebouwen.

Onderhoud

Ondanks de hoge efficiëntie en lage operationele kosten vereist een warmtepompboiler wel regelmatig onderhoud. De meeste fabrikanten aanbevelen om het systeem jaarlijks te controleren door een kwalificerde installateur. Dit onderhoud omvat het reinigen van filters, het controleren van de warmtewisselaar en het testen van de elektrische componenten.

Bij het onderhoud moet ook worden gecontroleerd of de boiler voldoet aan de desinfectieregels om legionella te voorkomen. Dit is een belangrijke maatregel voor de hygiëne en veiligheid van het warmwater.

Subsidies en financiële steun

In Nederland zijn er verschillende subsidies beschikbaar voor huishoudens en bedrijven die overstappen op duurzamere verwarmings- en warmwateropwekkingssystemen. Een warmtepompboiler is hierin een gunstige keuze, aangezien het een hoge efficiëntie biedt en weinig CO₂-uitstoot genereert.

ISDE-subsidie

De ISDE-subsidie (Innovatie en Duurzaamheid) is bedoeld voor particuliere huishoudens en bedrijven die investeren in duurzame warmteopwekking. De subsidie kan worden gebruikt voor de aankoop en installatie van een warmtepompboiler.

EIA-subsidie

De EIA (EnergieInvesteringsAftrek) is een fiscale maatregel die bedrijven in staat stelt om een deel van hun investering in duurzame technologieën terug te vangen via belastingaftrek. Voor huishoudens is deze maatregel niet van toepassing, maar voor commerciële toepassingen kan het een aanzienlijke voordelen bieden.

Voorbeelden van gereduceerde prijzen

Bijvoorbeeld de Enevator Store van A. O. Smith is op voorraad leverbaar en heeft een prijs van €1.699,20, die kan worden gereduceerd tot €1.404,30 na aftrek van subsidies. Een aanvullende subsidie van €974,- kan de eindprijs verder verlagen, afhankelijk van de woonplaats en toepassing.

Kritisch beoordelen van informatie

De informatie in de bronnen is afkomstig van betrouwbare bronnen, waaronder producenten zoals Viessmann, A. O. Smith en Ventilatieland. Deze bedrijven zijn toonaangevend in de bouw- en energie-industrie en publiceren technische specificaties en functionele details van hun producten.

Hoewel de meeste informatie consistent is, zijn er enkele aandachtspunten:

Aanbevelingen van installateurs: In bron 5 worden installateurs en techneuten genoemd die een warmtepompboiler in combinatie met een losse boiler afraden. Deze mening is niet bevestigd door een officiële bron, zoals een bouwautoriteit of erkend instituut. Het zou verstandig zijn om dit advies te beoordelen aan de hand van technische tests of onafhankelijke rapporten.
Hybride systemen: Er is verwarring over de prestaties van hybride systemen, waarbij een warmtepompboiler wordt gebruikt voor zowel warm water als ruimteverwarming. In bron 5 wordt gemeld dat een warmtepompboiler in deze toepassing minder efficiënt is dan een losse cv-ketel. Echter, in bron 6 wordt beschreven hoe een hybride systeem effectief kan werken, afhankelijk van de modus en het gebruiksgedrag.

In deze gevallen is het verstandig om de informatie te combineren met technische tests en praktische ervaringen van gebruikers om tot een balans te komen.

Conclusie

Een warmtepompboiler is een innovatieve en efficiënte oplossing voor het opwekken van warm water in huishoudelijke en commerciële toepassingen. Het systeem maakt gebruik van hernieuwbare energie en biedt aanzienlijke energiebesparingen in vergelijking met traditionele systemen. De voordelen zijn onder meer:

Energiezuinigheid door de hoge COP-waarde
Milieuvriendelijkheid door lage CO₂-uitstoot
Lagere operationele kosten door minder energieverbruik
Flexibiliteit in toepassing, inclusief hybride systemen

Bij de aankoop en installatie is het belangrijk om een boiler te kiezen die specifiek ontworpen is voor gebruik met een warmtepomp. De installatie moet door een ervaren installateur worden uitgevoerd, en regelmatig onderhoud is noodzakelijk om de prestaties en veiligheid te waarborgen.

In combinatie met subsidies zoals ISDE en EIA kan de aankoop van een warmtepompboiler een aantrekkelijke investering zijn voor huishoudens en bedrijven die zich richten op duurzame energieopwekking.

Bronnen

boiler