Vattenfall’s hoge temperatuur warmtepomp: een duurzame oplossing voor oude woningen

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de strijd tegen klimaatverandering en het behalen van duurzame doelstellingen voor 2050, speelt de woningbouwsector een centrale rol. Oudere woningen vormen hierin een uitdaging, aangezien ze vaak niet voldoen aan huidige isolatie-eisen en moeilijk kunnen worden aangesloten op centrale warmtenetten. Vattenfall, een toonaangevend energiebedrijf in Nederland, heeft daarom een specifieke warmtepomp ontwikkeld die gericht is op bestaande woningen. Deze zogenaamde hoge temperatuur warmtepomp is bedoeld als directe vervanger van de klassieke cv-ketel en maakt het mogelijk om oude woningen gasvrij te maken zonder ingrijpende isolatiemaatregelen of omstructurering van het afgiftesysteem.

Op basis van de informatie uit diverse bronnen, inclusief Vattenfall zelf en externe media, wordt in dit artikel ingegaan op de technische kenmerken van de warmtepomp, de voordelen voor woningeigenaren en huurders, de kosten en subsidies, en de toepasbaarheid in de Nederlandse woningbouw. Bovendien wordt gekeken naar de brede context van de energietransitie en de rol van warmtepompen in de duurzame toekomst van woningen.

De hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall

Een duurzame vervanging voor de cv-ketel

Vattenfall heeft een warmtepompsysteem ontwikkeld dat speciaal is afgestemd op bestaande woningen. Deze warmtepomp is bedoeld als directe vervanger van de cv-ketel en levert zowel ruimteverwarming als warm tapwater. Het systeem is ontworpen voor individuele grondgebonden woningen en is geschikt voor woningen die zijn geïsoleerd met traditionele maatregelen en uitgerust zijn met radiatoren.

Hoofdkarakteristiek van het systeem is dat het vergelijkbare aanvoer- en retourtemperaturen heeft als een traditionele cv-ketel. Dit betekent dat de bestaande radiatoren in de woning niet hoeven te worden vervangen of aangepast, waardoor de kosten voor aanpassingen aanzienlijk lager zijn dan bij andere warmtepompvarianten die lage temperatuurverwarming vereisen.

De warmtepomp werkt op CO₂ als koudemiddel, wat klimaatvriendelijk is en minder schadelijk is voor de omgeving dan traditionele chemische koudemiddelen. Het buitendeel van het systeem wordt in Japan geproduceerd, terwijl het binnendeel, inclusief de buffer, in Duitsland wordt vervaardigd. Het systeem is ontwikkeld in samenwerking met Feenstra, dochteronderneming van Vattenfall, en is afgestemd op de karakteristieken van Nederlandse eengezinswoningen.

Buffer als warmtebatterij

Een belangrijk onderdeel van het warmtepompsysteem is de buffer, die als een soort warmtebatterij fungeert. Deze buffer heeft een inhoud van 230 liter en bevat naast de warmtepomp ook de pompgroep, het tapwaterstation en de regelcomputer. De buffer is ontworpen om het door de warmtepomp geleverde vermogen op te slaan, zodat dit zowel voor ruimteverwarming als voor warm waterbereiding kan worden gebruikt. Dit maakt het systeem geschikt voor woningen die slechts met traditionele maatregelen zijn geïsoleerd.

De buffer is vrij zwaar (ruim 300 kg) en vereist een stevige vloeroppervlak van ongeveer 1,50 meter bij 1 meter. Hoewel de buffer zelf iets kleiner is dan deze afmetingen, is extra ruimte nodig voor installatie en onderhoud. De buffer kan op een plat dak, in de tuin of tegen de gevel worden geplaatst, afhankelijk van de beschikbare ruimte en de voorkeuren van de woningeigenaar.

Werking en voordelen

De warmtepomp werkt op basis van de omgevingstemperatuur. Het systeem haalt warmte uit de buitenlucht en verwerkt deze via het CO₂-koudemiddel om warme lucht of water te genereren. Aangezien de warmtepomp hoge temperatuur levert, is het mogelijk om de bestaande afgiftesystemen (zoals radiatoren) direct te gebruiken zonder verdere aanpassingen. Dit maakt de warmtepomp een aantrekkelijke optie voor woningeigenaren die geen ingrijpende renovaties willen uitvoeren.

Een van de belangrijkste voordelen van de hoge temperatuur warmtepomp is dat de maandelijkse energiekosten voor bewoners gelijk blijven of zelfs kunnen dalen. Dit maakt het systeem energiekosten-neutraal voor de gebruiker, wat een belangrijke factor is bij het overwegen van een overstap naar een duurzamere verwarmingsoplossing. Bovendien is het systeem volledig aardgasvrij, wat bijdraagt aan de vermindering van CO₂-uitstoot en het behalen van nationale klimaatdoelen.

Toepasbaarheid en doelgroep

Geschikt voor bestaande woningen

De warmtepomp van Vattenfall is speciaal ontwikkeld voor bestaande woningen, met een focus op individuele grondgebonden woningen. Het systeem is geschikt voor woningen die zijn geïsoleerd met traditionele maatregelen, zoals extra isolatie in de muren, daken of vloeren, en die beschikken over een afgiftesysteem met radiatoren. Dit betekent dat woningen die niet zijn aangesloten op een warmtenet, maar wel voldoende zijn geïsoleerd, in aanmerking komen voor deze oplossing.

Vattenfall benadrukt dat deze warmtepomp een mogelijke oplossing kan bieden voor ongeveer 2,8 miljoen woningen in Nederland die moeilijk te verduurzamen zijn. Deze woningen zijn vaak oud (gebouwd voor 1960) en liggen te ver uit elkaar om aangesloten te worden op een warmtenet. Daarnaast zijn ze niet goed genoeg geïsoleerd om lage temperatuurwarmtepompen te gebruiken, die een aangepast afgiftesysteem vereisen.

Projectgebonden implementatie

Op dit moment is de hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall vooral beschikbaar via projecten. Het bedrijf werkt vooralsnog samen met Feenstra en heeft de warmtepomp op projectbasis geïntroduceerd, vaak in samenwerking met woningcorporaties. Dit heeft te maken met het feit dat Vattenfall wil zorgen voor een efficiënte opleiding van vaklieden en de implementatie op een schaal die het systeem technisch en logistiek draaglijk maakt.

Voor particuliere woningeigenaren en kleinere projecten is de warmtepomp op dit moment minder toegankelijk. Echter, Vattenfall benadrukt dat het systeem vanaf juli 2023 breed beschikbaar is en dat de bedrijf wil uitzoeken hoe het systeem ook voor individuele huishoudens toegankelijk kan worden gemaakt. Voor projecten van tien of meer systemen kan contact worden opgenomen met Vattenfall via een aanvraagformulier.

Kosten en subsidies

Verwachte kosten

De verwachte kosten voor een basisinstallatie van de hoge temperatuur warmtepomp zijn ongeveer €20.000. Deze prijs omvat de warmtepomp zelf, de buffer en alle benodigde aansluitingen en regeltechniek. De prijs kan variëren afhankelijk van de specifieke situatie van de woning, zoals de toegankelijkheid van de installatieplek en eventuele aanpassingen die nodig zijn.

Het buitendeel van het systeem is kleiner dan het gemiddelde van traditionele warmtepompen en weegt ongeveer 40 kg. Dit maakt het systeem lichter en makkelijker te installeren. De buffer, die een gewicht heeft van ruim 300 kg, vereist wel een stevige vloer en extra ruimte voor installatie en onderhoud.

Subsidies

Vattenfall heeft maatregelen genomen om subsidies aan te vragen voor het systeem via het ISDE-programma. ISDE (Innovatie Subsidie Duurzame Energie) is een programma van het ministerie van Economische Zaken dat bedoeld is om innovatieve duurzame energieoplossingen te ondersteunen. Deze subsidies kunnen de aanschafkosten voor woningeigenaren verlagen en maken het systeem daarmee financieel aantrekkelijker.

Het is echter belangrijk om te benadrukken dat subsidies beschikbaar zijn voor projecten en dat particuliere woningeigenaren mogelijk niet direct toegang hebben tot deze ondersteuning. Vattenfall benadrukt dat ze in overleg zijn met overheden en subsidiesorganisaties om toegang tot subsidies voor individuele huishoudens mogelijk te maken.

Vergelijking met andere oplossingen

Warmtepomp versus warmtenet

In de discussie over duurzame verwarmingsoplossingen wordt vaak een keuze gemaakt tussen warmtepompen en warmtenetten. Beide opties hebben voordelen en nadelen, afhankelijk van de locatie, de uitstraling van de woning en de voorkeuren van de gebruiker.

Een warmtenet is meestal kostenefficiënter voor groepen woningen die dicht bij elkaar liggen en waar een centrale bron voor warmte beschikbaar is. Dit is bijvoorbeeld het geval in stadsdelen of woningcorporaties. Echter, voor individuele woningen die ver van elkaar liggen of in stadsdelen waar het aanleggen van een warmtenet niet haalbaar is, is een warmtepomp vaak een betere optie.

Een rapport van Berenschot, dat is gepresenteerd in het NOS-Journaal, laat zien dat voor individuele huishoudens warmtepompen vaak kostenefficiënter zijn dan het aansluiten op een warmtenet. Ondanks het feit dat warmtenetten op maatschappelijke basis goedkoper kunnen zijn, is de individuele kostenprijs vaak hoger. Dit komt doordat de investering in een warmtenet wordt verdeeld over meerdere huishoudens, terwijl een warmtepomp volledig op de individuele woningeigenaar of huurder ligt.

Warmtepomp versus isolatie en renovatie

Een andere optie om woningen gasvrij te maken is het uitvoeren van ingrijpende isolatiemaatregelen en het aanschaffen van lage temperatuurwarmtepompen. Deze oplossing vereist echter vaak een omstructurering van het afgiftesysteem, zoals het aanbrengen van vloerverwarming of het vervangen van radiatoren. Dit maakt de investering aanzienlijk hoger en is voor veel woningeigenaren financieel niet haalbaar.

Vattenfall benadrukt dat hun hoge temperatuur warmtepomp een alternatief biedt voor woningen die moeilijk te isoleren zijn of waar ingrijpende renovaties niet haalbaar zijn. Het systeem maakt het mogelijk om gasvrij te wonen zonder dat er ingrijpende maatregelen nodig zijn, wat het systeem aantrekkelijk maakt voor zowel woningeigenaren als verhuurders.

Verhuizen en energiecontracten

Energiecontracten bij verhuizing

Voor woningeigenaren en huurders die verhuizen, is het belangrijk om rekening te houden met de overstap van energieleveranciers. Vattenfall biedt via hun dienst Mijn Vattenfall een online tool waarmee gebruikers hun energiecontract kunnen aanpassen bij een verhuizing. Het is mogelijk om het oude adres af te melden en het nieuwe adres in te voeren, waardoor de energielevering tijdig wordt aangepast.

Een duidelijke communicatie is essent, zowel met de energieleverancier als met andere instanties zoals het waterbedrijf en de gemeente. Het is belangrijk om op tijd aan te melden dat je verhuist, zodat alle diensten kunnen worden afgemeld of verlegd. Vattenfall benadrukt dat het verhuizen van energiecontracten eenvoudig te doen is, maar dat het verhuizen van waterdiensten via een ander bedrijf moet worden geregeld.

Verhuisservice en adreswijziging

Voor wie verhuist, is het ook belangrijk om de poststroom te regelen. Vattenfall raadt aan om gebruik te maken van de verhuisservice van PostNL, waarbij de adreswijziging automatisch wordt doorgegeven aan alle aangewezen instanties. Dit voorkomt dat post verloren gaat en zorgt voor een soepele overgang.

Daarnaast biedt PostNL ook de mogelijkheid om post automatisch door te sturen van het oude naar het nieuwe adres. Deze service is beschikbaar tegen een klein tarief per week en kan handig zijn om te zien welke instanties nog gebruik maken van het oude adres. Het is aan te raden om deze service minstens twee weken in te schakelen en eventueel langer indien nodig.

De rol van Vattenfall in de energietransitie

Duurzame doelen en energietransitie

De Nederlandse overheid heeft gesteld dat de energievoorziening van Nederland in 2050 volledig duurzaam moet zijn. Dit betekent dat alle woningen, inclusief bestaande woningen, gasvrij moeten worden. Voor nieuwbouwwoningen is dit sinds 1 juli 2018 standaard, aangezien deze standaard geen gasaansluiting meer krijgen. In plaats daarvan worden ze aangesloten op een warmtenet of uitgerust met een all-electric oplossing zoals een warmtepomp.

Voor bestaande woningen is het verduurzamen ingewikkelder. Veel oude woningen zijn niet voldoende geïsoleerd en liggen te ver uit elkaar om aangesloten te worden op een warmtenet. Dit maakt warmtepompen een essentieel onderdeel van de energietransitie. Vattenfall benadrukt dat hun hoge temperatuur warmtepomp een mogelijke oplossing biedt voor deze uitdaging.

Kosteneffectiviteit en schaal

Hoewel het volledig verduurzamen van de woningbouwsector een grote uitdaging is, benadrukt Vattenfall dat kosteneffectiviteit een belangrijke factor is. Een woordvoerder van Enexis, een netbeheerder en hoogleraar SmartGrids aan de Technische Universiteit Eindhoven, benadrukt dat het verduurzamen van oude woningen kostenefficiënter moet zijn dan het opnieuw bouwen van woningen. Dit is een belangrijke overweging bij het kiezen voor warmtepompen in plaats van ingrijpende renovatiemaatregelen.

Vattenfall benadrukt dat hun hoge temperatuur warmtepomp een efficiënte en schaalbare oplossing biedt voor de energietransitie. Het bedrijf werkt samen met woningcorporaties en andere partners om het systeem op schaal te implementeren en zorgt voor de nodige training en ondersteuning voor vaklieden. Het doel is om het systeem breed beschikbaar te maken en zo de energietransitie in Nederland te versnellen.

Uitdagingen en kritiek

Kritiek op warmtenetten

De discussie over warmtenetten en warmtepompen is niet zonder controverse. In verschillende steden en gemeenten zijn er kritische reacties geweest op de kosten en het rendement van warmtenetten. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn er spanningen tussen energiebedrijven, woningcorporaties en gemeenten over de toekomst van warmtenetten.

In Rotterdam heeft de Corporatie Havensteder besloten om de verdere verkenning van aardgasvrij in de Agniesebuurt stop te zetten vanwege de discussie over de kosten. In Nijmegen is het plan om over te stappen op een lokaal warmtenet weggestemd. Dit wijst op de uitdagingen rondom de financiële haalbaarheid en de maatschappelijke acceptatie van warmtenetten.

Een rapport van Berenschot, dat is gepresenteerd in het NOS-Journaal, laat zien dat warmtenetten op maatschappelijke basis goedkoper zijn, maar dat individuele huishoudens hier vaak niet van profiteren. Voor individuele woningeigenaren is een warmtepomp vaak kostenefficiënter. Dit suggereert dat het aansluiten op een warmtenet niet altijd de beste keuze is voor iedere woning.

Technische en logistieke uitdagingen

Hoewel de hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall een beloftevolle oplossing biedt, zijn er ook technische en logistieke uitdagingen. Het systeem vereist bijvoorbeeld een stevige vloer voor de buffer en een bepaalde hoeveelheid ruimte voor installatie en onderhoud. Dit kan voor woningen met beperkte ruimte of oude constructies problemen opleveren.

Daarnaast is de warmtepomp momenteel vooral beschikbaar via projecten en samenwerkingen met woningcorporaties. Voor individuele woningeigenaren en kleinere projecten is het systeem op dit moment minder toegankelijk. Vattenfall benadrukt dat ze werken aan het uitbreiden van de toegang tot het systeem, maar het is duidelijk dat het systeem nog niet voor iedereen beschikbaar is.

Conclusie

De hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall biedt een aantrekkelijke en duurzame oplossing voor oude woningen die moeilijk te verduurzamen zijn. Het systeem is ontworpen als directe vervanger van de cv-ketel en maakt het mogelijk om gasvrij te wonen zonder ingrijpende isolatiemaatregelen of omstructurering van het afgiftesysteem. Door de gebruik van CO₂ als koudemiddel en het aansluiten op bestaande radiatoren, is het systeem zowel technisch als financieel haalbaar voor veel woningen.

De verwachte kosten voor een basisinstallatie zijn ongeveer €20.000, en Vattenfall heeft maatregelen genomen om subsidies aan te vragen via het ISDE-programma. Dit maakt het systeem voor woningeigenaren en huurders financieel aantrekkelijker. Het systeem is momenteel beschikbaar via projecten en samenwerkingen met woningcorporaties, maar Vattenfall benadrukt dat ze werken aan het uitbreiden van de toegang tot het systeem voor individuele huishoudens.

In vergelijking met andere oplossingen zoals warmtenetten en lage temperatuurwarmtepompen, biedt de hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall een kostenefficiënte en schaalbare oplossing voor de energietransitie. Het systeem is geschikt voor individuele grondgebonden woningen en maakt het mogelijk om gasvrij te wonen zonder ingrijpende renovatiemaatregelen.

Tevens benadrukt Vattenfall de rol van woningeigenaren en huurders bij de energietransitie. Het bedrijf raadt aan om bij verhuizingen te zorgen voor een soepele overgang van energieleveranciers en de gebruik van de verhuisservice van PostNL om poststromen te regelen. Door duidelijke communicatie en een goed voorbereide overstap, kunnen woningeigenaren en huurders bijdragen aan de duurzame toekomst van de woningbouwsector.