Ventilatielucht/Water Warmtepompen: Duurzame Verwarming zonder Buitenunit of Bodembron

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige context van klimaatverandering en duurzaamheid is het belang van energiebesparing en CO₂-reductie in huishoudens en woningen toegenomen. Een van de meest innovatieve en efficiënte oplossingen in dit spectrum is de ventilatielucht/water warmtepomp. Deze warmtepompen gebruiken de warmte uit de ventilatielucht van een woning om het huis te verwarmen en warm tapwater te genereren. Ze bieden een all-electric, duurzame oplossing zonder het noodzakelijke gebruik van bodembronnen of buitenunits, waardoor ze ideaal zijn voor zowel nieuwe als bestaande woningen, inclusief appartementen.

Deze artikel geeft een gedetailleerde inzicht in ventilatielucht/water warmtepompen, inclusief hun werking, voordelen, technische specificaties, geschiktheid en aandachtspunten. Het is bedoeld voor eigenaren, bouwprofessionals en DIY-enthousiastelingen die meer willen weten over deze innovatieve technologie.

Wat is een Ventilatielucht/Water Warmtepomp?

Een ventilatielucht/water warmtepomp is een hybride systeem dat warmte uit de ventilatielucht van een woning ontneemt en deze gebruikt voor centrale verwarming en warm tapwater. In tegenstelling tot traditionele warmtepompen, die warmte uit de buitenlucht of de aarde halen, maakt deze warmtepomp gebruik van de al aanwezige warmte in de lucht die via mechanische ventilatie uit het huis wordt afgevoerd.

Het systeem vervangt de standaard WTW-unit (warmte-terugwinning) en haalt energie uit de uitgaande ventilatielucht voordat deze naar buiten wordt geblazen. Deze warmte wordt vervolgens gebruikt om het huis te verwarmen of warm water te genereren. Deze techniek is vooral geschikt voor goed geïsoleerde woningen en werkt het beste bij een lage temperatuur verwarmingssysteem, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren.

Werking van de Ventilatielucht/Water Warmtepomp

De ventilatielucht/water warmtepomp werkt op basis van het principe van warmteterugwinning. Tijdens de normale ventilatiecyclus van een woning wordt lucht afgevoerd naar buiten. Deze lucht bevat nog warmte die anders verloren zou gaan. De warmtepomp haalt deze warmte op door middel van een warmtewisselaar en zet deze om in nuttig warmte voor de woning.

NIBE, een van de toonaangevende producenten van deze warmtepompen, heeft ontdekt dat deze systemen niet alleen warmte uit de ventilatielucht kunnen halen, maar ook uit de condensatie van die lucht. Dit betekent dat de warmtepomp een hoger rendement behaalt dan traditionele WTW-systemen, die alleen warmte kunnen terugwinnen tot de temperatuur van de inkomende lucht. Ventilatielucht/water warmtepompen kunnen de uitblaaslucht veel verder afkoelen, waardoor ze meer energie uit de ventilatielucht kunnen halen.

Daarnaast is het mogelijk om extra warmte op te wekken door buitenlucht aan te zuigen, wat het systeem efficiënter maakt in koude omstandigheden.

Voordelen van Ventilatielucht/Water Warmtepompen

Er zijn verschillende voordelen bij het gebruik van ventilatielucht/water warmtepompen, vooral in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen of andere warmtepompoplossingen:

1. Geen Bodembron of Buitenunit Nodig

Een van de grootste voordelen is dat er geen bodembron of buitenunit nodig is. Traditionele warmtepompen vereisen vaak een bron in de aarde of een buitenunit, wat bijvoorbeeld niet haalbaar is in appartementen of bebouwde kom. Ventilatielucht/water warmtepompen gebruiken alleen de al aanwezige ventilatielucht, wat de installatie eenvoudiger en minder lastig maakt.

2. Duurzame Oplossing

Omdat deze warmtepompen geheel op elektriciteit werken, vallen ze onder de all-electric oplossing. In combinatie met duurzame elektriciteit (zoals van wind- of zonnepanelen), bieden ze een volledig CO₂-vrije verwarmingsoplossing. Daarnaast stimuleert de overheid het gebruik van dergelijke systemen via subsidies zoals de ISDE-subsidie.

3. Energiebesparing en Verlaagde Verbruikskosten

Ventilatielucht/water warmtepompen hebben een hoge COP (Coefficient of Performance), wat betekent dat ze meer warmte genereren dan het elektriciteitsverbruik dat nodig is om ze te bedrijven. Dit leidt tot een aanzienlijke energiebesparing en verlaagde verwarmingskosten voor de gebruiker.

Volgens NIBE kunnen woningen met deze warmtepompen tot 30% energie besparen en het energielabel van de woning verbeteren.

4. Geschikt voor Hybride Systeemopstelling

Deze warmtepompen zijn niet alleen geschikt voor gasloze woningen, maar ook voor hybride systemen. In een hybride opstelling wordt een traditionele CV-ketel gebruikt voor warm tapwater en extra warmte op piekmomenten. Dit zorgt voor meer betrouwbaarheid in extreme kou, waarbij de warmtepomp alleen niet voldoende vermogen kan leveren.

De CV-ketel verbruikt dan 25% tot 50% minder energie dan wanneer hij volledig zou worden ingezet.

Technische Specificaties en Toepassingsgebieden

Ventilatielucht/water warmtepompen zijn beschikbaar in verschillende modellen, aangepast aan de warmtebehoefte van de woning. NIBE biedt bijvoorbeeld de modellen F370, F470, F730 en F750, die geschikt zijn voor woningen met een warmtebehoefte tot ongeveer 5 kW.

1. Modellen en Specificaties

Model	Aanbevolen Warmtebehoefte	Ingebouwde Boiler	Aan/uit Compressor	Ventilatietype
F370	Tot 3 kW	170 liter	Ja	C
F470	Tot 3 kW	170 liter	Ja	D
F730	Tot 5 kW	170 liter	Ja	C
F750	Tot 5 kW	180 liter	Ja	C

De F750 is bijvoorbeeld een complete oplossing met een stijlvol ontwerp en een ingebouwde boiler van 180 liter. Deze warmtepomp is eenvoudig te installeren en kan direct worden aangesloten op een bestaande CV-installatie.

2. Ventilatietype C versus D

NIBE onderscheidt tussen ventilatietype C en D bij ventilatielucht/water warmtepompen:

Ventilatietype C: Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer.
Ventilatietype D: Beide toevoer en afvoer zijn mechanisch. Bij ventilatietype D maakt de warmtepomp ook de inkomende lucht voorverwarmt voordat deze in het huis wordt geblazen.

De keuze tussen C en D hangt af van het type ventilatiesysteem van de woning. De F470, bijvoorbeeld, is geschikt voor ventilatietype D en biedt dus ook de mogelijkheid tot luchttoevoer en voorverwarming.

3. Geschiktheid van Woningen

Ventilatielucht/water warmtepompen zijn vooral geschikt voor goed geïsoleerde woningen. Hoe beter de isolatie, hoe minder warmte verloren gaat en hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Daarnaast is het belangrijk dat het huis een mechanische ventilatiesysteem heeft (zoals een WTW-unit), want de warmtepomp vervangt deze eenheid.

Deze systemen zijn ideaal voor woningen met een vloeroppervlak tot 200 m². Ze zijn dus ook toepasbaar in appartementen en flatgebouwen, wat een groot voordeel is in bebouwde gebieden waar het niet mogelijk is om bodembronnen of buitenunits te installeren.

Aandachtspunten bij Installatie en Gebruik

Ondanks de voordelen zijn er ook een aantal aandachtspunten en beperkingen die moeten worden overwogen bij het overwegen van een ventilatielucht/water warmtepomp.

1. Niet Geschikt voor Balansventilatie

Een balansventilatiesysteem is een systeem waarbij de warmte uit de uitgaande ventilatielucht al wordt gebruikt om de inkomende lucht op te warmen. Een ventilatielucht/water warmtepomp kan niet worden geïnstalleerd in huizen met balansventilatie, omdat de warmte al is gebruikt en er geen voldoende extra warmte beschikbaar is voor de warmtepomp. Het is daarom belangrijk om te controleren of de woning geschikt is voor deze technologie.

2. Overventilatie Vermijden

Overventilatie (het aanvoeren van extra lucht om meer warmte te winnen) is niet nuttig en kan juist leiden tot extra stroomverbruik en onnodige opwarming van koude lucht. Het is belangrijk om de ventilatie in balans te houden en het systeem niet te forceren.

3. Geluidsbelasting

Hoewel ventilatielucht/water warmtepompen geen buitenunits vereisen, is het belangrijk om rekening te houden met geluidsbelasting. De ventilator en andere componenten kunnen akoestische storing veroorzaken, vooral in appartementen of woonwijken waar geluidsscherm belangrijk is. Het is daarom aan te raden om bij de installatie de geluidsparameters van het systeem te bekijken en eventueel aanpassingen te doen.

Toepassing in Praktijk: Warmtepomp-Boiler en Zomerzwembad Verwarming

Een van de toepassingen van ventilatielucht/water warmtepompen is het verwarmen van tapwater. Omdat het beschikbare vermogen van deze warmtepompen gering is, zijn ze vooral geschikt voor het verwarmen van een boiler. In een dag kan bijvoorbeeld een boiler van 300 liter worden verwarmd met een gering toegevoegd elektrisch vermogen.

Een andere toepassing is het verwarmen van een buitenzwembad. Omdat de buitentemperatuur in het zwemseizoen hoger is dan de bodemwater temperatuur, is het rendement van een ventilatielucht/water warmtepomp bij de verwarming van een buitenbad beter dan bij een bodemwater/warmtepomp.

Conclusie

Ventilatielucht/water warmtepompen zijn een duurzame en efficiënte verwarmingsoplossing die zich goed leent voor zowel gasloze als hybride woningen. Ze halen warmte uit de ventilatielucht van het huis en gebruiken deze voor centrale verwarming en warm tapwater. Omdat ze geen bodembron of buitenunit nodig hebben, zijn ze ideaal voor appartementen en woningen in bebouwde kom. De hoge COP-waarden zorgen voor een aanzienlijke energiebesparing, terwijl subsidies zoals de ISDE-subsidie het aanschafbedrag voor de gebruiker verlagen.

Voordat de installatie wordt aangelegd, is het belangrijk om het type ventilatiesysteem te controleren (C of D) en te verifiëren of de woning goed geïsoleerd is. Bovendien dient te worden uitgezocht of balansventilatie aanwezig is, wat in sommige gevallen een beperking kan vormen.

In de praktijk zijn deze warmtepompen al succesvol toegepast in woningen en appartementen in regio’s zoals Friesland, waar het model van NIBE (zoals de F750) een sterke marktpositie heeft. Met de groeiende aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing is te verwachten dat ventilatielucht/water warmtepompen steeds vaker worden ingezet in de Nederlandse woningbouw.