Het verbruik van een warmtepomp vergeleken met gasverwarming: een energiezuinige keuze in tijden van stijgende energiekosten

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

In tijden van stijgende energiekosten en een groeiende behoefte aan duurzame oplossingen, zijn warmtepompen steeds vaker in de focus van zowel particulieren als professionals in de bouw- en renovatiebranche. Warmtepompen worden vaak voorgesteld als een efficiënt alternatief voor traditionele gasverwarming. Maar is dit daadwerkelijk het geval? En hoe zit het met het stroomverbruik van een warmtepomp ten opzichte van het gasverbruik van een HR cv-ketel? In dit artikel bespreken we de feiten, met een nadruk op de energieprestatie, het rendement en de financiële impact van het overstappen van gas naar een warmtepomp.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp functioneert op basis van het principe van warmteoverdracht. In plaats van warmte te genereren door brandstof te verbranden, zoals een cv-ketel op gas doet, trekt een warmtepomp warmte uit een bron (zoals lucht, bodem of grondwater) en brengt deze over naar het verwarmingssysteem van een woning. Hierbij wordt elektriciteit gebruikt om de warmte te verplaatsen, maar niet om direct warmte te genereren. Dit maakt warmtepompen energetisch zeer efficiënt, vooral in vergelijking met traditionele verwarmingsmethoden.

De werking kan schematisch worden samengevat als volgt:

Warmteopname: De warmtepomp trekt warmte uit de omgeving (lucht, grond of water).
Verdamping en compressie: De opgenomen warmte wordt gebruikt om een koudmengsel te verdamen. Deze damp wordt elektrisch gecomprimeerd, wat de temperatuur verder verhoogt.
Warmteafgifte: De warme damp geeft haar energie af aan het verwarmingssysteem van de woning.
Condensatie en herstart: De damp condenseert en het proces begint opnieuw.

COP en SCOP: maatstaven voor het rendement van warmtepompen

Twee essentiële maatstaven om het rendement van een warmtepomp te beoordelen zijn de COP (Coefficient of Performance) en de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze waarden geven aan hoe efficiënt een warmtepomp werkt.

COP: Deze waarde drukt het rendement van de warmtepomp uit op een specifiek moment of onder bepaalde omstandigheden. Bijvoorbeeld: een COP van 4 betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die de warmtepomp verbruikt, 4 kWh aan warmte wordt afgegeven.
SCOP: Deze waarde is een gewogen gemiddelde van het rendement over het hele jaar en rekening houdt met seizoensverschillen. Dit maakt de SCOP een nauwkeuriger maatstaf dan de COP bij het bepalen van het daadwerkelijke energieverbruik in de praktijk.

Volgens bron [1], is een warmtepomp goedkoper dan een HR cv-ketel op gas wanneer de SCOP hoger is dan 5,2. In dat geval is het niet alleen goedkoper, maar levert het ook aanzienlijke besparingen op.

Het verbruik van een warmtepomp in kWh

Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van meerdere factoren. In bron [3] wordt de volgende formule gegeven om het stroomverbruik van een warmtepomp te berekenen:

Verbruik warmtepomp = Energieverbruik woning in kWh / COP

Als voorbeeld: een woning met een jaarlijks energieverbruik van 15.000 kWh aan verwarming en sanitair warm water, en een warmtepomp met een COP van 3, levert een stroomverbruik van 5.000 kWh per jaar.

Hoewel een warmtepomp dus meer stroom verbruikt dan een HR cv-ketel, is het totale energieverbruik in kWh lager vanwege het hoge rendement. Dit maakt het gebruik van een warmtepomp financieel gunstig, zeker in combinatie met duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen.

Verbruik van een HR cv-ketel in m³ gas

Voor een HR cv-ketel op gas is het gasverbruik in m³ een maatstaf. Bron [5] stelt dat uit 1 m³ Gronings aardgas met een HR cv-ketel ongeveer 8,8 kWh nuttige warmte wordt gegenereerd. Daaruit volgt dat voor een woning met een jaarverbruik van 11.550 kWh verwarming, ongeveer 1313,5 m³ gas nodig is.

Vergelijking van energiekosten: warmtepomp versus HR cv-ketel

Om te bepalen of een warmtepomp goedkoper is dan een HR cv-ketel, moeten we ook rekening houden met de prijzen van elektriciteit en gas. In bron [2] wordt uitgelegd dat een warmtepomp, hoewel het meer stroom verbruikt, aanzienlijk goedkoper is in vergelijking met gas. Bijvoorbeeld:

Gas: 1 m³ gas levert 8,8 kWh nuttige warmte. Bij een gasprijs van €1,31 per 9 kWh warmte.
Elektriciteit: Een warmtepomp levert 4 tot 5 kWh warmte per kWh stroom. Bij een stroomprijs van €0,54 per 9 kWh warmte.

Hieruit volgt dat een warmtepomp aanzienlijk goedkoper is dan een HR cv-ketel, vooral wanneer het rendement van de warmtepomp hoog is (SCOP > 5,2).

Factoren die het verbruik van een warmtepomp beïnvloeden

Het verbruik van een warmtepomp is niet statisch, maar hangt af van meerdere variabelen. Bron [3] noemt enkele belangrijke factoren:

Type warmtepomp: Geothermische warmtepompen zijn doorgaans efficiënter dan lucht-water warmtepompen.
Rendement (COP/SCOP): Hoe hoger het rendement, hoe minder elektriciteit nodig is.
Energieverbruik van de woning: Dit hangt af van isolatie, oppervlakte, aantal personen en het gebruik van warm water.
Gebruik: Een warmtepomp die zowel voor verwarming als voor warm water wordt gebruikt, verbruikt meer energie dan een warmtepomp die enkel voor één doel wordt ingezet.
Buitentemperatuur: Hoe hoger de buitentemperatuur ten opzichte van de binnentemperatuur, hoe hoger het rendement van de warmtepomp.

Invloed van duurzame energie: zonnepanelen

Een belangrijke factor die het verbruik van een warmtepomp verder kan verminderen, is de combinatie met zonnepanelen. Als een warmtepomp wordt aangedreven door opgewekte elektriciteit via zonnepanelen, zijn de kosten van de stroom bijna nul. Dit heeft een positieve invloed op de terugverdientijd van een warmtepomp en maakt het duurzamer en voordeliger.

Bron [1] benadrukt dat zelfopgewekte elektriciteit een aanzienlijke invloed kan hebben op de kostenefficiëntie van een warmtepomp. Voor een woning met een warmtepompverbruik van 5.000 kWh per jaar, is het dus zeer aantrekkelijk om een zonnepaneelinstallatie te combineren.

Optimalisatie van het verbruik van een warmtepomp

Om het verbruik van een warmtepomp verder te beperken, zijn er meerdere opties:

Goede isolatie: Een goed geïsoleerde woning vermindert het energieverbruik van een warmtepomp aanzienlijk.
Aanpassing van de afgiftetemperatuur: Een lagere afgiftetemperatuur (zoals 35°C in plaats van 50°C) verhoogt het rendement van de warmtepomp.
Gebruik van een slimme thermostaat: Dit helpt bij het automatiseren van het verwarmingssysteem en voorkomt energieverlies.
Regelmatige onderhoud: Een goed onderhouden warmtepomp werkt efficiënter en verbruikt minder energie.
Kiezen voor een warmtepomp met een hoog SCOP: Dit zorgt voor een beter rendement over het hele jaar.

Financiële voordeel van het overstappen op een warmtepomp

In tijden van stijgende energiekosten zijn warmtepompen niet alleen duurzamer, maar ook financieel aantrekkelijker dan traditionele gasverwarming. Bron [4] benadrukt dat het gasverbruik via een HR cv-ketel aanzienlijk is en de komende jaren waarschijnlijk zal blijven stijgen. Door te overstappen op een warmtepomp, is het mogelijk om het totale energieverbruik te verlagen, zelfs al wordt er meer stroom verbruikt.

De stijgende gasprijzen in combinatie met een relatief stabiel stroomtarief maken het aantrekkelijker om naar duurzamere verwarmingsmethoden over te stappen. Dit geldt ook in combinatie met subsidies of kredieten voor het aanleggen van een warmtepomp.

Conclusie

De overstap van een HR cv-ketel op gas naar een warmtepomp biedt zowel financiële als ecologische voordelen. Hoewel een warmtepomp meer stroom verbruikt dan een HR cv-ketel, is het rendement van de warmtepomp zo hoog dat het totale energieverbruik in kWh lager uitvalt. Dit maakt het in de praktijk goedkoper dan het gebruik van gas. Bij een SCOP hoger dan 5,2 is het zelfs mogelijk om aanzienlijke besparingen te realiseren.

De keuze voor een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, zoals het type woning, de isolatiegraad, de afgiftetemperatuur en de beschikbaarheid van duurzame energie. Door het verbruik te optimaliseren en een efficiënte warmtepomp te kiezen, is het mogelijk om het verbruik verder te beperken en de kostenefficiëntie te vergroten.

Zowel voor particulieren als voor professionals in de bouw- en renovatiebranche is het belangrijk om de feiten te kennen over het verbruik en het rendement van warmtepompen. Het overstappen op een warmtepomp is een duurzame keuze die niet alleen het milieu beschermt, maar ook de energierekening vermindert.