Elektriciteitsverbruik van een warmtepomp: Factoren, berekening en optimalisatie

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overstap naar een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte manier om woningen duurzaam te verwarmen en te verduurzamen. Het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp is echter een belangrijk aspect dat vooraf goed beoordeeld moet worden. Op basis van de beschikbare informatie in de bronnen is het gemiddelde stroomverbruik van een warmtepomp tussen de 2.000 en 5.000 kWh per jaar, afhankelijk van het type warmtepomp, de isolatie van de woning, de instellingen en andere factoren.

In dit artikel zullen we dieper ingaan op het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp, de invloed van verschillende factoren en hoe dit verbruik kan worden berekend en optimaliseerd.

1. Hoe werkt een warmtepomp en wat zijn de types?

Een warmtepomp haalt warmte uit een externe bron zoals lucht, grond of water en brengt deze over naar de woning. Het proces maakt gebruik van elektriciteit om een compressor en ventilatoren aan te drijven, waardoor warmte uit de bron wordt opgepompt en in het huis wordt uitgestraald. Het rendement van de warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance) of de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), die de efficiëntie over een hele seizoen aangeeft.

Er zijn verschillende typen warmtepompen:

Lucht-water warmtepomp: Haalt warmte uit de buitenlucht. Deze is de meest gebruikte vorm en heeft een jaarlijks stroomverbruik van ongeveer 2.500 tot 3.000 kWh.
Grond-water warmtepomp: Haalt warmte uit de grond. Dit type heeft een iets hoger verbruik, gemiddeld ongeveer 3.000 kWh per jaar.
Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Het stroomverbruik ligt rond de 1.500 tot 3.000 kWh per jaar, afhankelijk van het gebruik van de cv-ketel.
Volledig elektrische warmtepomp: Werkt zonder gas en heeft een gemiddeld verbruik van 5.000 tot 6.000 kWh per jaar. Dit type is ideaal voor woningen die volledig elektrisch worden verlicht.

Het type warmtepomp bepaalt dus sterk het stroomverbruik en moet daarom goed gekozen worden op basis van de specifieke omstandigheden van de woning.

2. Factoren die het elektriciteitsverbruik bepalen

Het stroomverbruik van een warmtepomp hangt af van meerdere variabelen. Deze worden besproken in de volgende subsecties.

2.1 Type warmtepomp

De keuze voor het type warmtepomp heeft een directe invloed op het stroomverbruik. Zoals hierboven genoemd, verbruikt een lucht-water warmtepomp minder elektriciteit dan een volledig elektrische warmtepomp. De SCOP of COP van het apparaat is hierin een belangrijke maatstaf. Hoe hoger deze waarde, hoe efficiënter de warmtepomp werkt.

2.2 Rendement van de warmtepomp

Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance). Een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 1 kWh aan elektriciteit gebruikt om 4 kWh aan warmte te leveren. Dit rendement kan variëren over het seizoen en wordt gemiddeld aangegeven door de SCOP. Een hogere SCOP betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt en dus minder stroom verbruikt.

2.3 Energieverbruik in de woning

Het totale energieverbruik van de woning speelt ook een rol. Hoe groter het verwarmings- en sanitairwaterverbruik, hoe meer de warmtepomp zal moeten werken, wat het stroomverbruik verhoogt. Factoren die dit beïnvloeden zijn:

Oppervlakte van de woning: Grotere woningen hebben hogere warmtebehoefte.
Isolatiegraad: Een goed geïsoleerde woning vermindert het verlies van warmte en zorgt voor een efficiënter werken van de warmtepomp.
Aantal personen in de woning: Meer personen betekenen hogere warmte- en waterverbruik.

2.4 Gebruik van de warmtepomp

De manier waarop een warmtepomp wordt ingezet heeft ook een invloed op het verbruik. Warmtepompen die alleen worden gebruikt voor de centrale verwarming zullen bijvoorbeeld minder stroom verbruiken dan warmtepompen die ook het sanitair water opwarmen. Bovendien speelt het type aansturing (bijvoorbeeld een slimme thermostaat) een rol bij het optimaliseren van het energieverbruik.

2.5 Buitentemperatuur

De buitentemperatuur heeft een directe invloed op het rendement van de warmtepomp. Hoe kleiner het verschil tussen de bron-temperatuur (lucht, grond, water) en de gewenste binnentemperatuur, hoe hoger het rendement. In koude maanden moet de warmtepomp harder werken, wat leidt tot een toename van het stroomverbruik.

3. Hoe bereken je het stroomverbruik van een warmtepomp?

Er zijn meerdere methoden om het stroomverbruik van een warmtepomp te berekenen. De meest gebruikte methode is de volgende:

3.1 Formule: Energieverbruik woning / COP = Stroomverbruik warmtepomp

De basisformule is:

Verbruik warmtepomp = Energieverbruik woning / COP

Bijvoorbeeld:
- Als een woning jaarlijks 15.000 kWh aan verwarming en sanitairwater verbruikt en de warmtepomp een COP van 3 heeft, dan is het stroomverbruik van de warmtepomp:
15.000 kWh / 3 = 5.000 kWh per jaar.

Het energieverbruik van de woning kan worden bepaald door het historische gas- of elektriciteitsverbruik in te voeren. Voor woningen die nog op gas staan, kan het gasverbruik worden omgerekend naar kWh (1 m³ gas ≈ 10 kWh stroom).

3.2 Schatting op basis van gasverbruik

Voor woningen die momenteel op gas verwarmen, kan het stroomverbruik van de warmtepomp geschat worden met de volgende stappen:

Bekijk het jaarlijks gasverbruik.
Vermenigvuldig dit met 10 (om m³ gas om te zetten naar kWh).
Deel dit door de SCOP van de warmtepomp (die afhankelijk is van de regio en het type warmtepomp).

Deze methode geeft een ruwe schatting van het stroomverbruik van de warmtepomp, maar is nuttig voor een eerste indruk.

4. Optimalisatie van het stroomverbruik

Er zijn verschillende manieren om het stroomverbruik van een warmtepomp te verlagen. Hieronder volgen enkele aanbevolen maatregelen:

4.1 Goede isolatie

Een goed geïsoleerde woning vermindert het verlies van warmte en zorgt voor een efficiënter werken van de warmtepomp. Isolatie van muren, daken en vloeren is daarom een essentiële voorwaarde voor een lage energie-uitgave.

4.2 Slimme thermostaat

Het gebruik van een slimme thermostaat zorgt voor een betere regeling van de temperatuur in de woning. Door automatisch aan te passen aan het wisselen van seizoenen en het gedrag van de bewoners, kan het stroomverbruik aanzienlijk worden verlaagd.

4.3 Verlaag de binnentemperatuurinstelling

Een lichte verlaging van de binnentemperatuurinstelling (bijvoorbeeld van 21°C naar 20°C) kan leiden tot een significante vermindering van het stroomverbruik. Dit heeft ook het voordeel van comfort en gezondheid.

4.4 Zonnepanelen

Het installeren van zonnepanelen is een effectieve manier om het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp te dekken. Aan de hand van de berekening van het stroomverbruik kan worden bepaald hoeveel zonnepanelen nodig zijn. Gemiddeld zijn 3 tot 6 zonnepanelen nodig om het jaarverbruik van een warmtepomp te dekken, afhankelijk van de grootte van het systeem en de productiecapaciteit van de panelen.

4.5 Regelmatig onderhoud

Regelmatig onderhoud aan de warmtepomp zorgt voor een optimaal functioneren en een hoger rendement. Dit omvat het schoonmaken van filters, het controleren van het koudemiddel en het testen van het systeem.

5. CO2-reductie en duurzaamheid

Een warmtepomp helpt aanzienlijk bij de vermindering van CO2-uitstoot, vooral in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen op gas. Het gebruik van hernieuwbare energiebronnen (zoals lucht, grond of water) en het verminderen van het verbruik van fossiele brandstoffen zorgt voor een toekomstbestendige woning. Bovendien is een warmtepomp een schakelbaar systeem dat goed aansluit bij het gebruik van zonnepanelen en andere duurzame energiebronnen.

6. Conclusie

Het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp varieert afhankelijk van het type apparaat, de isolatie van de woning, het rendement en andere omstandigheden. Gemiddeld ligt het stroomverbruik tussen de 2.000 en 5.000 kWh per jaar. Door het berekenen van het energieverbruik, het optimaliseren van de isolatie en het gebruik van slimme technologieën, kan het verbruik verder worden verlaagd. Een warmtepomp is niet alleen duurzaam, maar ook een slimme keuze voor de toekomstbestendige woning.