Het verschil tussen monoblock- en split warmtepompen: uitvoeringen en toepassing in woningen

Inleiding

In het kader van de energietransitie en de verduurzaming van woningen in Nederland, nemen warmtepompen steeds meer de plaats in van traditionele cv-ketels. Tegenwoordig zijn er binnen de categorie van lucht-water warmtepompen twee voornaamste uitvoeringen: de monoblock warmtepomp en de split warmtepomp. Beide systemen hebben hun eigen technische opbouw, voordelen en nadelen, en zijn geschikt voor verschillende situaties, afhankelijk van de bouwvorm van de woning, de beschikbare ruimte en de voorkeuren van de gebruiker.

In dit artikel wordt ingegaan op het verschil tussen monoblock- en split warmtepompen, inclusief hun opbouw, werking, voor- en nadelen, en welk type het beste past bij verschillende situaties. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen worden de technische aspecten en praktische toepassingen vergeleken, zodat lezers een duidelijk overzicht krijgen om een geïnformeerde keuze te maken.

Werking en opbouw van een warmtepomp

Voor het begrip van het verschil tussen de monoblock- en de split-uitvoering is het belangrijk om te begrijpen hoe een warmtepomp in principe werkt. Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht, verwerkt deze via een thermodynamisch proces, en brengt de warmte vervolgens over op het verwarmingssysteem van de woning. Dit gebeurt door het gebruik van een koudemiddel dat heen en weer verdampt en condenseert in het koelcircuit.

De opbouw van een warmtepomp bevat meestal de volgende componenten:

• Verdamper: waarin het koudemiddel verdampt bij lage druk en temperatuur.
• Compressor: verhoogt de druk van het koudemiddelgas.
• Condensor: waar het koudemiddel condenseert bij hoge druk en temperatuur.
• Vlakke regeltoestel (expansieventiel): regelt de drukafname van het koudemiddel.

De opbouw van de warmtepomp kan variëren afhankelijk van of het een monoblock- of een split-uitvoering betreft. Dit verschil bepaalt niet alleen de installatie, maar ook de prestaties, het geluidniveau, de onderhoudsbehoefte en de toepassing.

Split warmtepomp: opbouw en werking

Een split warmtepomp bestaat uit twee afzonderlijke eenheden: een binnenunit en een buitenunit. Deze delen zijn met elektrische bedrading en leidingen voor het koudemiddel verbonden. De binnenunit bevat meestal de verdamper en de compressor, terwijl de condensor in de buitenunit geplaatst is. De leidingen tussen de eenheden transporteren het koudemiddel, dat het thermodynamisch proces in stand houdt.

Voordelen van een split warmtepomp

• Compacte opbouw: de binnenunit is relatief klein en kan bijvoorbeeld in een kelder of op een plank boven de cv-ketel geplaatst worden.
• Flexibiliteit in montage: de buitenunit kan op een gevel, in een tuin of op een garage dak geplaatst worden.
• Geluid: doordat de ventilator van de buitenunit groter is dan bij een monoblock, is het geluidniveau lager.
• Eenvoudiger onderhoud: de binnenunit is toegankelijk en eenvoudiger te onderhouden.

Nadelen van een split warmtepomp

• Minder rendement: door de opdeling van het koelcircuit over de binnen- en buitenunit is het rendement iets lager dan bij een monoblock.
• Lekkages van koudemiddel: het gebruik van koudemiddelleidingen maakt het risico op lekkages groter, wat schadelijk is voor het milieu.
• Certificering vereist: het koudemiddel moet door een gecertificeerde STEK-monteur worden ingebracht en eventueel vervangen.

Monoblock warmtepomp: opbouw en werking

Een monoblock warmtepomp is een geïntegreerde eenheid die buiten de woning wordt geplaatst. In deze ene unit bevinden zich zowel de verdamper, compressor, condensor als het koelcircuit. De leidingen die naar binnen lopen, transporteren warm water in plaats van koudemiddel. Dit maakt de installatie minder complex en voegt toe aan de veiligheid en duurzaamheid.

Voordelen van een monoblock warmtepomp

• Hoog rendement: door het grotere verdamperoppervlak en grotere ventilator is het rendement hoger dan bij een split.
• Geen koudemiddelleidingen: het gebruik van water in de leidingen maakt het systeem minder gevoelig voor lekkages.
• Duurzaamheid: er is geen risico op lekkages van koudemiddelen zoals R410A of R32, die in 2035 verboden worden.
• Minimaal onderhoud: het geïntegreerde systeem vereist minder onderhoud in vergelijking met een split-uitvoering.
• Beter voor renovatie: bij renovatieprojecten waar de binnenruimte beperkt is, is een monoblock vaak de beste optie.

Nadelen van een monoblock warmtepomp

• Groter en zwaarder: de monoblock is groter dan een split, wat de montage en de keuze van plaatsing beperkt.
• Geen gevelmontage mogelijk: vanwege de grotere afmetingen is het niet mogelijk om de unit aan een gevel te bevestigen.
• Windbelasting: de grotere buitenunit is gevoeliger voor wind, wat de installatieplek beperkt.
• Hogere aanschafkosten: monoblock warmtepompen zijn technisch complexer en worden op minder grote schaal geproduceerd, wat de aanschafkosten verhoogt.

Vergelijking van monoblock en split: tabel

Keuze tussen monoblock en split: welke is geschikt?

De keuze tussen een monoblock- en split warmtepomp hangt af van meerdere factoren:

1. Ruimte en bouwvorm

• Monoblock: geschikt voor woningen waar binnenruimte beperkt is, bijvoorbeeld bij renovatieprojecten of als de binnenunit moeilijk te plaatsen is.
• Split: geschikt voor woningen waar de binnenunit gemakkelijk geplaatst kan worden, bijvoorbeeld in nieuwbouw of bij woningen met voldoende kelder of garage.

2. Geluid en omgeving

• Beide systemen zijn relatief stil vanwege de grotere ventilatoren.
• Monoblock heeft echter een enkele buitenunit, wat het geluidniveau kan beïnvloeden afhankelijk van de afstand tot het woninggebied.

3. Duurzaamheid en milieuvriendelijkheid

• Monoblock is milieuvriendelijker vanwege het gebruik van water in de leidingen en het afwezige risico op koudemiddellekkages.
• Bij split warmtepompen is het koudemiddel in de leidingen, wat risico’s oplevert bij lekkages. Het gebruik van verboden koudemiddelen moet dus zorgvuldig gecontroleerd worden.

4. Onderhoud en installatie

• Monoblock: vereist minder onderhoud en is technisch ingewikkelder, waardoor het professionele installatie vereist.
• Split: vereist een gecertificeerde STEK-monteur voor het werken met koudemiddel.

5. Kosten

• Monoblock: hogere aanschafkosten, maar het hoge rendement kan deze investering op den duur terugverdienen.
• Split: lager aanschafprijs, maar doordat het rendement iets lager is, kan het energieverbruik iets hoger zijn.

6. Toekomstige ontwikkelingen

• Er zijn ook hybride systemen die geschikt zijn voor een toekomstige overstap naar een volledig elektrische opstelling (all-electric ready). Dit kan het aankoop- en installatieproces vereenvoudigen als de infrastructuur zich verder ontwikkelt.

Toepassing in verschillende scenario’s

Nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten is de split warmtepomp vaak de voorkeur. De opdeling van de binnen- en buitenunit biedt meer flexibiliteit in de ruimtelijke inrichting. Buitenunits kunnen bijvoorbeeld op een gevel of in een tuin geplaatst worden, terwijl de binnenunit in een kelder of op een technische ruimte geïnstalleerd kan worden.

Renovatie

Bij renovatieprojecten, waar de binnenruimte beperkt is of waar de gevel niet geschikt is voor een split-buitenunit, is de monoblock warmtepomp vaak de betere keuze. De compacte binneninstallatie (meestal een kleine regelunit) maakt de monoblock ideaal voor woningen waar geen ruimte is voor een split-binnenunit.

Gevelmontage

De split warmtepomp is de enige optie voor gevelmontage. Vanwege de grotere afmetingen is de monoblock niet geschikt voor gevelinstallatie.

Milieuvriendelijkheid

Voor woningeigenaren die zich sterk bewust zijn van hun ecologische voetafdruk is de monoblock warmtepomp de voorkeur. Het gebruik van water in de leidingen en het afwezige risico op koudemiddellekkages maakt deze uitvoering milieuvriendelijker.

Duurzaamheid en toekomst

Zowel de monoblock- als de split warmtepomp kan als onderdeel dienen van een duurzaam verwarmings- en koelingsysteem. De keuze hangt af van de voorkeuren, budgetten en infrastructuur van de woning.

Conclusie

De keuze tussen een monoblock- en split warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder de bouwvorm van de woning, de beschikbare ruimte, het geluidniveau, de duurzaamheid, en de aanschafkosten. Beide uitvoeringen hebben hun eigen voor- en nadelen, en beide kunnen een betrouwbare en energie-efficiënte oplossing bieden voor verwarming en warmwaterbereiding.

De split warmtepomp is vooral geschikt voor nieuwbouwprojecten en woningen waar de binnenunit gemakkelijk geplaatst kan worden. De monoblock warmtepomp is daarentegen vaak de betere keuze bij renovatieprojecten, waar de binnenruimte beperkt is of waar het milieuaspect van groot belang is.

In de toekomst zal de verduurzaming van woningen en het gebruik van elektrische warmtepompen alleen maar toenemen. Het is daarom belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp niet alleen te denken aan de directe kosten, maar ook aan de langdurige voordelen en de toepasbaarheid in de toekomstige energie- en milieuvisie.

Bronnen

1. Nefit Bosch - Warmtepompen
2. ID - Warmtepompen: monoblock, hydrosplit of split
3. Limburg Verduurzaamt - Duurzaam verwarmen met een warmtepomp
4. Freek van Os - Veelgestelde vragen over verduurzaming van woningen
5. Limburg Verduurzaamt - Duurzaam je huis koelen
6. Warmtepomp Gids - Monoblock warmtepompen