Vraag naar warmtepompen: groei, uitdagingen en toekomstvisie

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De vraag naar warmtepompen in Nederland heeft zich in de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. Aanvankelijk gedreven door klimaatdoelen en regelgeving, zoals het verbod op nieuwe aardgasaansluitingen in nieuwbouw sinds 2018, is de aandacht voor warmtepompen geleidelijk toegenomen. Inmiddels is het gebruik van deze duurzame technologie onderdeel geworden van het energietransitiebeleid en een steeds groter aandeel van de woningen bevat een warmtepomp. Echter, de vraag lijkt in 2024 af te nemen, ondanks het feit dat het totaal aantal geïnstalleerde warmtepompen blijft stijgen. Dit artikel bespreekt de ontwikkelingen van de vraag naar warmtepompen, de onderliggende factoren, de impact op de sector, en wat de toekomst mogelijkerwijs in petto heeft.

De groei van warmtepompen in Nederland

De toename van het aantal geïnstalleerde warmtepompen in Nederland is duidelijk te zien in de cijfers. Volgens het CBS waren er eind 2024 ongeveer 2,6 miljoen warmtepompen in gebruik, wat een toename van 17% is ten opzichte van 2023. Deze groei wordt grotendeels veroorzaakt door de verplichting in nieuwbouw om geen aardgasaansluiting meer te gebruiken, wat betekent dat deze woningen standaard worden voorzien van een warmtepomp of een hybride systeem. In totaal zijn er in 2024 8.064 warmtepompen voor woningen geïnstalleerd, een aanzienlijke toename in vergelijking met eerdere jaren.

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, namelijk bodem- of waterwarmtepompen, lucht-waterwarmtepompen en lucht-luchtwarmtepompen (ook wel bekend als airco’s). In 2024 was 72% van alle warmtepompen een lucht-luchtwarmtepomp, 22% een lucht-waterwarmtepomp en 6% een bodem- of waterwarmtepomp. De keuze voor een bepaalde type warmtepomp hangt meestal af van de bouwconstructie van de woning en de beschikbaarheid van de benodigde infrastructuur. Bijvoorbeeld, bodemwarmtepompen vereisen een grondinstallatie, wat in dichtbebouwde stedelijke gebieden niet altijd haalbaar is.

Hybride warmtepompen

Een specifieke vorm van warmtepomp die in opkomst is, is de hybride warmtepomp. Dit is een systeem dat een warmtepomp combineert met een traditionele aardgasketel. De warmtepomp levert de meeste warmte, terwijl de ketel als back-up fungeert wanneer de warmtevraag hoger is dan de warmtepomp alleen kan leveren. In 2021 waren er ruim 3.800 subsidieaanvragen voor hybride warmtepompen, een toename van 6% ten opzichte van 2020. De Gasmonitor wijst echter op de onzekerheid over het exacte aantal hybride warmtepompen in gebruik, omdat niet alle installaties worden gemeld of geïdentificeerd.

De groei van hybride warmtepompen is ook een reactie op de hoge gasprijzen, die aanzet gaven tot een snellere transitie naar duurzamere verwarmingsoplossingen. Deze groei was in 2022 nog sterker dan in 2021, vooral na de Russische invasie in Oekraïne. Het is echter belangrijk om te benadelen dat het aantal geïnstalleerde warmtepompen niet altijd gelijk staat aan het aantal verkochte systemen, aangezien sommige installaties pas na een langere wachttijd worden voltooid.

Afnemende vraag bij particuliere huishoudens

Hoewel het aantal warmtepompen in gebruik blijft stijgen, wijzen recente rapporten op een daling in de vraag van particuliere huishoudens. Dit is zorgwekkend, gezien de centrale rol van warmtepompen in het behalen van de klimaatdoelen van 2030. De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) heeft onderzocht dat de vraag naar zonnepanelen, warmtepompen en isolatie in 2024 hard is gedaald. In haar onderzoek reageerden 96 bedrijven uit de sector, waarvan ongeveer 10% mogelijk failliet zou gaan in 2024 of 2025. Vier op de tien bedrijven verwacht dat ze personeel moeten ontslaan, en drie op de tien bedrijven ziet contracten niet verlengen en een afname van het gebruik van zzp’ers.

De NVDE benadrukt dat het verlies van vakmensen een gevaar is voor de klimaatdoelen. Er is sprake van een kennisverlies dat moeilijk te herstellen is, en dat kan leiden tot vertragingen in de verduurzaming van woningen. De imago van de sector speelt daarbij een rol. Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen wijst erop dat jongeren een relatief hoge waarde hechten aan zingeving in hun werk. Als de vraag naar duurzame technologie afneemt, kan dit leiden tot een tekort aan vakmensen, wat op de lange termijn het behalen van klimaatdoelen verder in gevaar brengt.

Impact op installateurs en bedrijven

De afname van de vraag heeft ook directe gevolgen voor installateurs en bedrijven in de sector. Installateurs die zich specialiseren in het aanleggen van warmtepompen merken dat ze minder klussen krijgen, wat leidt tot minder inzetbaarheid en mogelijk ontslagen. Dit is een probleem, omdat de installatie van warmtepompen technische kennis vereist die niet snel herwonnen kan worden. De NVDE benadrukt dat het belangrijk is om het imago van de sector te bewaren, zodat jonge arbeiders worden aangezet om zich in deze richting te ontwikkelen.

Installateurs die in 2018 bijeenkwamen in Amsterdam Watergraafsmeer om vragen te stellen over warmtepompen in de stad, kregen destijds praktische adviezen om aan de duurzamere transitie te denken. Erik Bek, Gert Westland en Willem Peters gaven aan dat het mogelijk is om in stedelijke gebieden van het gas af te komen, maar dat het vereist dat huizen zijn geïsoleerd en dat de woning technisch geschikt is voor een warmtepomp. Het is dus niet alleen een kwestie van het installeren van een warmtepomp, maar ook van het voorbereiden van de woning op deze technologie.

Toekomstvisie en subsidies

De toekomst van warmtepompen hangt ook af van de subsidies en het beleid van de overheid. In 2024 zijn subsidies ter ondersteuning van warmtepompen onderwerp van discussie. De Rekenkamer adviseert om subsidies te beperken, omdat het niet doeltreffend is om tegelijkertijd warmtenetten en warmtepompen te subsidiëren. Volgens het advies zou het geld beter kunnen worden besteed aan één van de twee opties, om overlapping te voorkomen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening reageren op dit advies. Zij stellen dat het in praktijk wel mogelijk is om in stedelijke gebieden waar warmtenetten worden gebouwd, dat woningen eerder op een warmtepomp kunnen overgaan. Het is volgens hen onwenselijk om bewoners in dergelijke wijken te ontmoedigen om al vroeg over te stappen. De ministers benadrukken dat de keuzevrijheid voor burgers behouden moet blijven, maar ook dat het geld van het Rijk niet in tegengestelde richtingen gebruikt mag worden.

Verwachte groei in 2025 en 2026

De verwachting is dat de vraag in 2025 en 2026 weer zal stijgen, vooral omdat fabrikanten van warmtepompen extra productielocaties openen. Volgens Techniek Nederland zal de vraag en het aanbod in 2025 weer in evenwicht komen, wat leidt tot een afname van de wachttijden voor installaties. In 2024 was er nog sprake van lange wachttijden, vooral voor hybride warmtepompen, maar deze worden in 2025 verwacht te krimpen.

Conclusie

De vraag naar warmtepompen in Nederland is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, vooral in nieuwbouw. Echter, de vraag bij particuliere huishoudens lijkt in 2024 afgenomen te zijn, wat een gevaar is voor het behalen van de klimaatdoelen. De sector van installateurs en bedrijven die zich specialiseren in warmtepompen en duurzame energie merkt het gevolg van deze afname in de vorm van minder klussen en potentiële ontslagen.

De toekomst van warmtepompen hangt af van meerdere factoren, waaronder subsidies, beleid en de bereidheid van particuliere huishoudens om over te stappen op duurzame verwarmingsoplossingen. Ondanks de huidige uitdagingen blijft de overgang van het gas af een noodzakelijke stap in de richting van duurzaamheid. Het is van belang dat de sector zich blijft positioneren als een aantrekkelijke en zinvolle keuze voor jonge arbeiders, zodat het kennisverlies voorkomen kan worden.

Bronnen

vragen