Wanneer en hoe een warmtepomp geïnstalleerd kan worden

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De toepassing van warmtepompen in woningen is in de afgelopen jaren sterk gegroeid, aangemoedigd door maatregelen voor duurzaamheid en energiebesparing. De Nederlandse regering en diverse overheidsorganen zetten een duidelijke koers in de richting van een energieneutrale woningmarkt. Een warmtepomp speelt hierin een cruciale rol als duurzame verwarmingsoplossing. Het aantal huishoudens dat overweegt om een warmtepomp te installeren, neemt toe, maar veel mensen stellen zich de vraag: wanneer is het tijdstip om een warmtepomp te installeren, en hoe verloopt het proces?

In dit artikel geven we een overzicht van de relevante wetgeving, technische voorwaarden, uitzonderingen, subsidievoorwaarden en aanbevelingen voor installatie. De informatie is gebaseerd op actuele richtlijnen en publicaties van erkende instanties, zoals de Rijksdienst voor Weg en Verkeer (RVO), energieadviesportalen en installatiebedrijven. Het doel is om een helder beeld te geven van de juridische, praktische en technische aspecten van het installeren van een warmtepomp in een woning.

Wanneer is een warmtepomp verplicht?

De vraag of een warmtepomp verplicht is, is in recente maanden veranderd. Eerst was er sprake van een planningsdoel om vanaf 2026 een warmtepomp verplicht te maken bij vervanging van een verwarmingsketel. Echter, dit verplichte kader is intussen niet ingevoerd door het nieuwe kabinet. In plaats daarvan heeft de overheid gekozen voor een aanpak waarbij de keuze bij de woningeigenaar ligt, mits het klimaatdoel op lange termijn wordt behaald.

Juridische situatie in 2024

Er is geen juridische verplichting om een warmtepomp te installeren in 2024 of later, zolang het gaat om de vervanging van een bestaande verwarmingsketel.
Wanneer je ingrijpende renovaties uitvoert, zoals isolatieverbeteringen of de vervanging van meerdere technische systemen, kan een warmtepomp wel een verplichte keuze worden. Dit is afhankelijk van de omvang van de renovatie en de voorgeschreven eisen volgens het Energieprestatieverbeteringssysteem (EPB).

Toekomstige plannen

Hoewel er geen juridische verplichting is, is het planningsdoel van de overheid om de energieprestatie van woningen te verbeteren, en daarmee ook het gebruik van warmtepompen te stimuleren. Dit betekent dat in de toekomst, bijvoorbeeld bij renovaties of nieuwbouw, het gebruik van een warmtepomp of een hybride oplossing wellicht verplicht kan worden. In de huidige situatie is de keuze echter vrij.

Wanneer is het verstandig om een warmtepomp te installeren?

Hoewel er geen juridische verplichting is, zijn er tal van praktische redenen om een warmtepomp in overweging te nemen. Deze worden beïnvloed door de staat van de woning, de energiekosten, subsidies en het klimaatbeleid.

1. Bij verwarmingsketelvervanging

Een warmtepomp kan worden overwogen bij de vervanging van een oude verwarmingsketel, vooral als:

De huidige ketel ouder is dan 15 jaar.
De ketel niet efficiënt werkt en hogere energiekosten oplevert.
De woning goed geïsoleerd is, zodat de warmtepomp effectief werkt.

2. Bij ingrijpende renovatie

Bij ingrijpende renovaties, zoals het aanbrengen van nieuwe isolatie of het vervangen van meerdere technische systemen, kan een warmtepomp een verplichte keuze worden. Dit geldt bijvoorbeeld als:

De renovatie groter is dan 50% van de kosten van een nieuwe woning.
De renovatie leidt tot een verbetering van het energielabel (bijvoorbeeld van E naar B).
De renovatie moet voldoen aan de eisen van het Energieprestatieverbeteringssysteem (EPB).

In dergelijke gevallen kan het kiezen voor een warmtepomp verplicht zijn om aan de duurzaamheidsdoelen te voldoen.

3. Bij nieuwbouw

In nieuwbouw is een warmtepomp vaak een logische keuze. Het energielabel van nieuwe woningen moet conform de Energieprestatieverbeteringssysteem (EPB) zijn, en warmtepompen helpen vaak om het vereiste energieniveau te bereiken. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar die het aankoop- en installatiekosten kunnen verlagen.

4. Om energiekosten te verlagen

Warmtepompen zijn energiezuiniger dan traditionele verwarmingsystemen. Ze gebruiken omgevingswarmte om een woning te verwarmen en zetten deze om in warme lucht of water. Dit leidt tot lagere energiekosten, vooral in combinatie met een goed geïsoleerde woning.

5. Om subsidies te kunnen ontvangen

De overheid biedt subsidies aan voor de installatie van warmtepompen via het programma Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE). Om deze subsidies te kunnen ontvangen, moet een warmtepomp worden geïnstalleerd in een woning die vóór 2019 is gebouwd of waarvoor de omgevingsvergunning vóór 2018 is aangevraagd.

Hoe verloopt de installatie van een warmtepomp?

De installatie van een warmtepomp vereist voorbereiding, planning en uitvoering door een erkende installateur. Het is belangrijk om dit proces goed te begrijpen om eventuele problemen te voorkomen.

1. Voorbereiding en planning

Voor de installatie van een warmtepomp zijn meerdere voorbereidende stappen nodig:

Evaluatie van de isolatie: Een warmtepomp werkt optimaal in een goed geïsoleerde woning. Als de isolatie niet voldoet, kan het rendement van de warmtepomp dalen.
Type warmtepomp kiezen: Er zijn verschillende typen warmtepompen, zoals lucht-water, grond-water en water-water. De keuze hangt af van de omstandigheden van de woning, zoals het beschikbare terrein en de energiebehoefte.
Subsidiebeoordeling: Het is verstandig om te kijken of je in aanmerking komt voor subsidies via het ISDE-programma. Dit vereist dat de warmtepomp nieuw is en geïnstalleerd in een woning die voldoet aan de voorwaarden.

2. Installatie door een erkende installateur

De installatie van een warmtepomp moet worden uitgevoerd door een erkende installateur. Dit is een verplichte voorwaarde voor subsidies via ISDE. De installateur zorgt voor:

Technische voorbereiding: Het aanbrengen van leidingen, elektriciteitsaansluiting en het opzetten van het systeem.
Test en afstemming: Na de installatie wordt de warmtepomp getest en afgestemd om ervoor te zorgen dat het systeem werkt zoals verwacht.
Documentatie: De installateur moet een verslag maken van de installatie en eventuele wijzigingen.

3. Na de installatie

Na de installatie zijn er nog een aantal zaken om rekening mee te houden:

Subsidieaanvraag: De subsidie via ISDE kan pas worden aangevraagd na de installatie. De aanvraag moet binnen 24 maanden worden ingediend.
Garantie: Het is belangrijk om de garantievoorwaarden van zowel de warmtepomp en de installatie te begrijpen. De garantie op de warmtepomp komt van de fabrikant, de garantie op de installatie komt van de installateur.
Evaluatie: Na enkele maanden kan het nut van de warmtepomp worden beoordeeld op basis van energiekosten en comfort.

Uitzonderingen en voorwaarden

Er zijn bepaalde uitzonderingen en voorwaarden die van toepassing zijn op het installeren van een warmtepomp en het ontvangen van subsidies.

1. Uitzonderingen voor 2023 en 2024

Als je een warmtepomp hebt aangeschaft in 2023 of 2024, zijn er mogelijk uitzonderingen:

Subsidieovergangsregeling: Voor warmtepompen die in 2024 zijn aangeschaft, maar pas in 2025 zijn geïnstalleerd, geldt er een overgangsregeling. Als je kunt bewijzen dat je de warmtepomp al in 2024 kocht, krijg je het hogere subsidiebedrag van 2024.
Energie-label A++: Vanaf 1 januari 2024 moet een warmtepomp minimaal energielabel A++ hebben om subsidie te ontvangen. Als je in 2023 een warmtepomp met energielabel A+ hebt geïnstalleerd, kun je subsidies nog steeds krijgen, mits de installatie binnen 24 maanden is.

2. Voorwaarden voor subsidies via ISDE

Om subsidies via ISDE te kunnen ontvangen, moet je aan de volgende voorwaarden voldoen:

De warmtepomp moet nieuw zijn.
De warmtepomp dient voor ruimteverwarming of tapwaterverwarming te worden gebruikt.
De installatie moet binnen 24 maanden worden aangevraagd.
De warmtepomp moet worden geïnstalleerd door een erkende installateur.
De woning moet vóór 1 januari 2019 zijn gebouwd of de omgevingsvergunning moet vóór 1 juli 2018 zijn aangevraagd.

3. Technische en juridische voorwaarden

Naast subsidies zijn er ook technische en juridische voorwaarden die moeten worden geacht:

Meldcode: Voor subsidies is het nodig om te weten of de warmtepomp op de meldcodelijst staat. Deze lijst bevat alle warmtepompen die officieel goedgekeurd zijn voor subsidies.
Technische documentatie: Bij de aanvraag voor subsidies moet technische documentatie worden ingediend, zoals het typenummer en productbeschrijving van de warmtepomp.
Installatievoorwaarden: De installatie moet door een erkende installateur worden uitgevoerd. Je kunt de warmtepomp niet zelf installeren.

Vragen en overwegingen bij de keuze van een warmtepomp

Voordat je een warmtepomp kiest en installeert, zijn er een aantal vragen en overwegingen die je kunt maken.

1. Wat is het doel van de warmtepomp?

Voordat je een warmtepomp kiest, is het belangrijk om te overwegen waarvoor je deze nodig hebt:

Ruimteverwarming: Voor het verwarmen van de woning.
Tapwaterverwarming: Voor het opwekken van warm water.
Beide: Een hybride warmtepomp kan zowel ruimteverwarming als tapwaterverwarming geven.

2. Welk type warmtepomp is geschikt voor jouw woning?

Er zijn verschillende typen warmtepompen, zoals:

Lucht-water warmtepomp: De meest populaire keuze voor particuliere woningen.
Grond-water warmtepomp: Ideaal voor nieuwbouw en totaalrenovaties.
Water-water warmtepomp: Minder geschikt voor appartementen of huizen zonder tuin.
Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een traditionele ketel voor betere efficiëntie.

De keuze van het type warmtepomp hangt af van de omstandigheden van de woning, zoals het beschikbare terrein, de energiebehoefte en de verwachtingen van de woningeigenaar.

3. Wat is de invloed van isolatie?

De isolatie van een woning heeft een grote invloed op de prestaties van een warmtepomp. Een warmtepomp werkt op lagere temperaturen dan traditionele verwarmingsketels. Dit betekent dat een slecht geïsoleerde woning meer warmte verliest dan de warmtepomp kan leveren.

4. Wat zijn de kosten en subsidies?

De kosten van een warmtepomp variëren afhankelijk van het type, de grootte en de kwaliteit. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar via het ISDE-programma. Deze subsidies kunnen het aankoop- en installatiekosten verlagen.

5. Wat is de garantie?

Het is belangrijk om de garantievoorwaarden van zowel de warmtepomp en de installatie te begrijpen. De garantie op de warmtepomp komt van de fabrikant, de garantie op de installatie komt van de installateur.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp is een belangrijke stap in de richting van duurzamere woningbouw en energiebesparing. Hoewel er momenteel geen juridische verplichting is om een warmtepomp te installeren, zijn er tal van praktische, financiële en juridische redenen om dit te overwegen.

Bij de vervanging van een verwarmingsketel, bij ingrijpende renovaties of bij nieuwbouw kan een warmtepomp een verstandige keuze zijn. De keuze voor een warmtepomp wordt beïnvloed door factoren zoals isolatie, energiebehoefte, subsidies en technische mogelijkheden. Het is verstandig om dit proces goed te plannen, te onderzoeken en uit te voeren via een erkende installateur.

In de toekomst kan het gebruik van warmtepompen verplicht worden, aangemoedigd door het klimaatbeleid en de wens naar energieneutrale woningen. Momenteel is de keuze echter vrij, wat betekent dat het aan de woningeigenaar ligt om te kiezen voor duurzame oplossingen.