Warmtepompen: Soorten, Efficiëntie en Keuzes voor Duurzame Verwarming

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een steeds populaire keuze voor duurzame verwarming. Het systeem maakt gebruik van natuurlijke warmtebronnen zoals lucht, bodem of grondwater om energie te genereren, en doet dat op een milieuvriendelijke manier. Door de stijgende aandacht voor duurzaamheid in de bouwsector en de steeds strengere regelgeving rondom energiezuinigheid, is het voor zowel woningbouwers als eigenaren van bestaande woningen belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijkheden die warmtepompen bieden.

In dit artikel bespreken we de belangrijkste soorten warmtepompen, het begrip COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), de invloed van seizoensafhankelijkheid op de efficiëntie, en de praktische factoren bij het kiezen van een warmtepomp. Verder geven we uitleg over het benodigde vermogen, en laten we zien hoe u dit zelf kunt berekenen. U leert wat een hybride oplossing inhoudt en wanneer dit het beste toepasbaar is.

Soorten warmtepompen

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, die elk hun eigen voordelen en toepassingen hebben. In de praktijk worden de volgende varianten het meest toegepast:

1. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert de kracht van een warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Dit maakt het systeem geschikt voor een breed spectrum van situaties, van goed geïsoleerde woningen tot oude gebouwen met hoge warmteverliezen. Bij dit type is het mogelijk om het vermogen van de warmtepomp aan te passen aan de eisen van het bouwwerk, terwijl de cv-ketel op de koudste dagen of bij hoge warmtevraag als back-up fungeert.

Hybride warmtepompen zijn ideaal voor woningen die volledig of gedeeltelijk van gas af willen. Het vermogen van een hybride warmtepomp ligt meestal tussen de 4 en 6 kW, afhankelijk van de grootte en isolatiegraad van de woning.

2. Lucht/water-warmtepomp

Een lucht/water-warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en levert die via een circulatieketel aan het verwarmingssysteem. Deze oplossing is geschikt voor zowel nieuwe als bestaande woningen. Ze zijn makkelijk in te richten en nemen weinig ruimte in beslag, waardoor ze ideaal zijn voor woningen met beperkte bouwhoogte of ruimte.

De Vitocal 200-A van Viessmann is een voorbeeld van een monoblok lucht/water-warmtepomp die in binnenruimtes geïnstalleerd kan worden. Deze warmtepomp is fluisterstil in bedrijf en biedt een hoge COP-waarde, tot wel 5,0 bij ideale omstandigheden. Ze is geschikt voor zowel verwarming als koeling en kan geïntegreerd worden met zonnepanelen.

3. Grond/water-warmtepomp

Hoewel deze specifieke informatie niet aanwezig is in de beschikbare bronnen, valt te stellen dat grond/water-warmtepompen meestal een hoge efficiëntie bieden, omdat de bodem temperatuur relatief constant is. Deze warmtepompen zijn meestal geschikt voor grotere woningen of gebouwen met hoge warmtevraag.

4. Water/water-warmtepomp

Deze warmtepompen gebruiken grondwater of oppervlaktewater als warmtebron. Zij zijn technisch complex en vaak alleen geschikt voor grotere installaties, zoals woningbouwcomplexen of industriële gebouwen. Ze zijn meestal geïntegreerd in een groter energiebeheerssysteem.

COP en SCOP: de maatstaf voor efficiëntie

De prestatie van een warmtepomp wordt gemeten aan de hand van de COP (Coefficient of Performance) en de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze getallen geven informatie over hoe efficiënt de warmtepomp werkt, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en seizoenen.

COP: hoe efficiënt is de warmtepomp op een bepaald moment?

De COP geeft het rendement van de warmtepomp op een specifiek tijdstip weer. Het is gedefinieerd als het verhoudinggetal tussen de hoeveelheid warmte die de warmtepomp levert en de hoeveelheid elektriciteit die hij daarvoor verbruikt.

Een voorbeeld:

Geleverd aan warmte = 5 kWh
Nodig om warmte op te wekken = 2 kWh
COP = 5 / 2 = 2,5

De hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Een COP van 1 betekent dat de warmtepomp evenveel elektriciteit verbruikt als aan warmte levert. Voor een COP van 4 betekent dit dat per kWh elektriciteit 4 kWh aan warmte wordt geleverd.

De COP is echter afhankelijk van de buitentemperatuur en de gewenste aanvoertemperatuur. In de winter kan de COP daardoor lager zijn dan in de herfst of lente.

SCOP: hoe efficiënt is de warmtepomp in het hele jaar door?

De SCOP is de gecorrigeerde COP-waarde die rekening houdt met de seizoensafhankelijkheid. Het is het gemiddelde van de COP-waarden over het hele jaar, gebaseerd op de verwachtingen van het klimaat in het betreffende land.

De SCOP is dus een betere maatstaf voor de werkelijke efficiëntie in de praktijk. In warmere landen, zoals Spanje, is de SCOP meestal hoger dan in koele landen zoals Scandinavië. In Nederland ligt de SCOP van een moderne warmtepomp meestal tussen de 3,5 en 4,5.

Invloed van het klimaat en seizoenen op efficiëntie

De efficiëntie van een warmtepomp is sterk afhankelijk van het klimaat. In koele landen zoals Nederland is het buitentemperatuurprofiel gunstiger in de herfst dan in de winter. Daarom is het belangrijk om bij het installeren van een warmtepomp rekening te houden met de seizoensafhankelijkheid.

In wintersituaties, waarbij buitentemperaturen kunnen dalen tot -10 °C, is het belangrijk dat de warmtepomp in staat is om op deze omstandigheden te reageren. Sommige modellen, zoals de Vitocal 200-A van Viessmann, zijn ontworpen om tot een aanvoertemperatuur van 60 °C te leveren, zelfs bij buitentemperaturen van -10 °C.

Het benodigde vermogen van een warmtepomp

Het benodigde vermogen van een warmtepomp hangt af van een aantal factoren, waaronder de grootte van de woning, de isolatiegraad, het type verwarmingssysteem en het gewenste comfortniveau.

Grootte en isolatiegraad

Een algemene richtlijn is dat je per vierkante meter woonoppervlak ongeveer 0,1 kW aan vermogen nodig hebt. Voor een goed geïsoleerde woning van 150 m² zou een warmtepomp met een vermogen van ongeveer 15 kW dus volstaan. Hoe beter de isolatie, hoe minder vermogen nodig is.

Type verwarmingssysteem

Het type verwarmingssysteem heeft ook invloed op het benodigde vermogen. Vloerverwarming werkt bijvoorbeeld efficiënter bij lagere temperaturen, waardoor een warmtepomp minder vermogen hoeft te leveren dan wanneer er gebruik wordt gemaakt van traditionele radiatoren.

Comfortniveau en seizoensafhankelijkheid

Het gewenste comfortniveau is een belangrijke factor. Voor woningen met een hoge verwachting van comfort, zoals bijvoorbeeld bij vloerverwarming of een systeem met koeling, is een hoger vermogen vaak noodzakelijk.

Hybride warmtepompen: een flexibele oplossing

Hybride warmtepompen zijn een populaire keuze voor woningen die volledig of gedeeltelijk van gas af willen. Deze oplossing combineert een warmtepomp met een cv-ketel, zodat de ketel op de koudste dagen of bij hoge warmtevraag als back-up kan fungeren.

Voor een gemiddelde woning is een hybride warmtepomp met een vermogen tussen de 4 en 6 kW vaak voldoende. De cv-ketel springt bij op de koudste dagen of wanneer er een grote warmtevraag is. Dit zorgt voor een efficiënte en flexibele oplossing zonder direct volledig van het gas af te hoeven.

Warmtepompen en duurzaamheid

Warmtepompen zijn een duurzame en energiezuinige oplossing voor verwarming. Omdat ze werken met elektriciteit en geen fossiele brandstoffen gebruiken, hebben ze een lage CO2-uitstoot. Dit maakt ze een ideale keuze voor woningen die duurzaam willen worden.

De efficiëntie van een warmtepomp kan verder worden vergroot door het combineren met zonnepanelen. Dit zorgt ervoor dat een deel of het hele verbruik van elektriciteit afkomstig is van eigen opgewekte energie. Bijvoorbeeld de ELWA van Groene Hoes is een 2 kW fotovoltaïsch waterverwarmingssysteem dat kan werken zonder aansluiting op het elektriciteitsnet. Het is ideaal voor off-grid situaties en kan als aanvulling gebruikt worden in combinatie met een warmtepomp.

Praktische overwegingen bij het kiezen van een warmtepomp

Bij het kiezen van een warmtepomp zijn er een aantal praktische overwegingen die belangrijk zijn:

Vermogen: Kies een warmtepomp die voldoet aan de warmtebehoefte van de woning, rekening houdend met isolatiegraad, grootte en gewenste comfortniveau.
Efficiëntie: Kies een model met een hoge COP en SCOP, zodat het systeem zo efficiënt mogelijk werkt.
Installatie en ruimte: Kies een model dat geschikt is voor de beschikbare ruimte, zoals een monoblok lucht/water-warmtepomp.
Duurzaamheid: Combineer de warmtepomp met zonnepanelen voor maximale duurzaamheid.
Beheer en onderhoud: Kies een systeem dat makkelijk te bedienen is en onderhoudvrij, zoals een warmtepomp met digitale beheerfunctionaliteiten.

Toekomstige ontwikkelingen en trends

De technologie rond warmtepompen ontwikkelt zich snel. Nieuwe modellen zijn steeds efficiënter en flexibeler. Trends zoals de combinatie van warmtepompen met zonnepanelen, slimme beheersystemen en hybride oplossingen zullen de komende jaren een grote rol gaan spelen in de bouwsector.

Ook op regelgevingsniveau is er beweging. De EU doet steeds meer druk op landen om duurzame verwarmingssystemen te stimuleren, wat leidt tot subsidies en fiscale voorzieningen voor eigenaren die kiezen voor een warmtepomp.

Conclusie

Warmtepompen zijn een duurzame en efficiënte oplossing voor verwarming, die steeds populairder wordt in de bouwsector. Ze zijn geschikt voor zowel nieuwe als bestaande woningen en bieden een brede keuze aan modellen, van lucht/water-warmtepompen tot hybride systemen. Het kiezen van de juiste warmtepomp hangt af van factoren zoals vermogen, efficiëntie, installatiemogelijkheden en duurzaamheid.

Door rekening te houden met de COP, SCOP, isolatiegraad van de woning en de beschikbare ruimte, kan een warmtepomp worden gekozen die perfect aansluit bij de eisen van de woning. Met de hulp van slimme beheersystemen en het combineren van warmtepompen met zonnepanelen kan het energieverbruik verder worden verlaagd, wat zowel voor het milieu als voor de eigenaar gunstig is.